Resmi olarak 13 günlük BM zirvesinin sona ermesine saatler kala, COP28 başkanı Sultan Al Jaber, ekonomik hayat damarlarını korumaya çalışan Suudi Arabistan ve diğer fosil yakıt üreticilerini de içerecek şekilde neredeyse 200 ülkeyi bir araya getirmeyi amaçlayan yeni bir taslak anlaşma yayımladı. Daha önceki taslakta, petrol, gaz ve kömürün “aşamalı olarak durdurulması” seçeneği bulunurken yeni metin taslağı ise, 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşmak için fosil yakıtların üretim ve tüketimini “azaltmaya” odaklanılıyor.

İklim Haber'in aktardığına göre, COP28’de AB delegerinin lideri olan Çevre Bakanı Eamon Ryan, önerilen anlaşmanın fosil yakıtların aşamalı olarak sonlandırılması ve iklim finansı konularında kabul edilemez olduğunu ifade etti.

Ryan, AB delegasyonunun önerilen COP28 metnini saat 17.00’da aldığını söyledi. Metnin ellerine ulaşmasının hemen ardından yapılan koordinasyon toplantısında AB’nin metni kabul etmeyeceği belli oldu. Ryan, zorluklara neden olan ana bölümün, “olabilir” kelimesinin eklendiği 39. madde olduğunu söyledi ve bu kelimenin “her şeyi mahvettiğini” belirtti.

Metnin birçok açıdan yeterince güçlü olmadığını ve iklim finansıyla ilgili bölümlerde birçok eksik bulunduğunu söyleyen Ryan, metnin yeni ve kapsamlı iklim finansmanını ya da zararlı finans kaynaklarının azaltılmasını sağlamadığını belirtti. Bu nedenlerden dolayı COP28 iklim anlaşması için bu taslak metnin kabul edilmeyeceğinin altını çizen Ryan, metni düzeltmek için birkaç saatten fazlasına ihtiyaç duyulacağını ancak düzeltilmesinin gerektiğini vurguladı.

Metin baştan sona kadar olumsuz değil. Ancak görüşmelerimizde fosil yakıtların aşamalı olarak sonlandırılması konusunun kritik olduğunu açıkça ifade edeceğiz” diyen Ryan, metnin fosil yakıtların “sonlandırılacağını” değil, “fosil yakıtların aşamalı olarak sonlandırılacağını” söylemesi gerektiğini de aktardı.

Finans bölümünün de değişmesi gerektiğini ifade eden Ryan, “Özellikle gelişmekte olan ekonomilerde yeni temiz teknolojiye yatırım fırsatlarını kademeli olarak artırmalıyız. Ve bu metin bu fırsatı sunmuyor. Bu değişmezse müzakereleri terk ederiz” dedi.

AB’nin iklim delegelerinden Wopke Hoekstra da fosil yakıtlardan aşamalı olarak çıkılmasında yetersiz kalan anlaşmayı eleştirerek hayal kırıklığını dile getirdi. Hoekstra gazetecilere verdiği demeçte, “Burada birkaç iyi şey var, ancak genel olarak bunlar yetersiz ve burada ele almak için toplandığımız sorunu çözmek için yeterli değil” dedi ve taslağın “kabul edemeyeceği” unsurlar içerdiğini ekledi.

ABD de fosil yakıtlar konusunda daha güçlü bir dil çağrısında bulundu. Amerika Dışişleri Bakanlığından bir sözcü, metni oluşturmaya çalışan kişilerin çabalarını takdir etmesinin ardından, “fosil yakıtlar konusu da dahil olmak üzere azaltım bölümünün önemli ölçüde güçlendirilmesi gerekiyor ve finans bölümü de düzeltilmesi gereken yanlışlıklar içeriyor” dedi.

COP28 iklim görüşmelerinin başındaki Birleşik Arap Emirlikleri lideri, fosil yakıtların geleceği konusunda bir uzlaşı önerdi. Bu uzlaşı, fosil yakıtlarda büyük bir azaltımı desteklemesine karşın bunların aşamalı olarak sonlandırılmasını talep etmiyor. Bu, zirvenin tarihî bir dönüm noktası olmasını uman çevrecileri öfkelendiren bir adım.

Petrol devi ADNOC’un CEO’su olarak yıl içerisinde eleştirileri toplamış olan COP28 Başkanı Al Jaber, metni ilerleme olarak adlandırdı ve fosil yakıt dilinde “yüksek hedef” aradığını ifade etti. Buna karşın iklim değişikliği etkilerinin varlıklarını tehdit ettiğini ifade eden küçük ada ülkeleri, BAE’nin çıkarlarını savunmadığını öne sürdü. “Marsall Adaları Cumhuriyeti ölüm emrimizi imzalamaya gelmedi” diyen müzakereci John Silk, fosil yakıtlara son verilmesini talep etti.

Çevreciler, metnin, 2015 Paris Anlaşması tarafından onaylanan ve iklim değişikliğinin en kötü yıkımlarını, kötüleşen fırtınaları, kuraklıkları ve yükselen deniz seviyelerini önlemek amacıyla belirlenen endüstri öncesi seviyelerin 1.5°C üzerinde ısınmayı sınırlamada yetersiz olduğunu söyledi.

12 gün boyunca petrodolarlarla inşa edilmiş gösterişli metropolde vakit geçiren müzakerecilerin zirve resmi olarak kapanana kadar bir anlaşmaya varmak için çalışması bekleniyordu ancak çok az kişi Salı günü resmi kapanışa kadar zamanında bir anlaşmaya varılmasını öngörüyordu.