Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı verilere göre, mart ayı yıllık tüketici enflasyonu son 20 yılın zirvesini görerek yüzde 61,14, yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık oranı ise yüzde 114 oldu. Bu verilerin açıklanmasıyla Türkiye enflasyonu yüksek ülkeler sıralamasında ilk sıralarda yer alırken, elektrik tedarikçileri karşılaştırma ve değiştirme sitesi encazip.com gündemdeki dünya enflasyon ligi listesindeki ülkelerin yanına, bu ülkelerdeki üretim ve iş yeri amaçlı elektrik fiyatlarını ekledi. Diğer taraftan yüzde 114 ile üç haneli değerlere ulaşan üretici enflasyonunun, önümüzdeki dönemin tüketici enflasyonunu da etkilemesi bekleniyor. Elektrik tedarikçileri karşılaştırma ve değiştirme sitesi encazip.com’un yaptığı araştırmaya göre, üretici elektrik fiyatlarının yüksekliğiyle enflasyon oranları paralellik gösteriyor. Bir başka deyişle sanayi elektrik fiyatlarının yüksek olduğu ülkelerde enflasyon oranları da yüksek. encazip.com’un kurucusu ve enerji ekonomisti Çağada Kırım, tüm tüketici ürünlerinin ham maddesi olan sanayi elektrik fiyatlarının yüksek olmasının, enflasyonu yükselten faktörlerin en başında geldiğini vurguluyor.

Yİ-ÜFE’de elektrik yüzde 228 arttı

Tüketici enflasyonunun en önemli belirleyicisi olan ve devam eden aylarda tüm ürünlerin fiyatlarına yansımasına kesin gözüyle bakılan yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık oranı yüzde 114 olarak açıklandı. Yılda en fazla değişimin yaşandığı sektör ise ‘elektrik, gaz ve iklimlendirme” oldu. ‘Elektrik, gaz’ sektöründeki Yİ-ÜFE yıllık değişim oranı yüzde 228 olarak kaydedildi. Elektriğin imalat sektöründe her alanda kullanıldığı düşünüldüğünde bu orandan en çok tüketici etkileniyor. Üreticinin elektrik faturası kabardıkça üretim ve tedarik zincirindeki her kalem bu artıştan etkileniyor ve vatandaşın çarşıdan pazardan aldığı her ürüne kat kat maliyet yansıyor.

Enflasyonun yüksek olduğu ülkelerin ortak özelliği yüksek üretici elektrik fiyatları

encazip.com’un yaptığı araştırmaya göre, enflasyon liginin üst sıralarındaki ülkelerin ortak özelliği yüksek sanayi fiyatları olarak öne çıkıyor. Enflasyonun yüzde 340 olduğu Venezuela’da sanayi elektrik fiyatları evlerdeki elektrik fiyatlarından yüzde 18 daha fazlayken bu ülkeyi yüzde 260 ile takip eden Sudan’da evlerde kullanılan elektrik fiyatına kıyasla sanayi elektrik fiyatları 10 kat daha yüksek. Enflasyon liginin üst sıralarındaki diğer ülkelerde de durum aynı. Yüzde 215’lik enflasyona sahip Lübnan’daki sanayici evlerden yüzde 20 daha yüksek fiyatlı elektrik kullanırken bu fark yüzde 34’lük enflasyonu olan Etiyopya’da yüzde 186. Enflasyonu yüzde 11’in üzerinde olan Gana, Nijerya Pakistan, Brezilya, Arjantin gibi ülkelerde de sanayi elektrik fiyatları, ev elektrik fiyatlarına göre daha yüksek. Yıllık tüketici enflasyonu yüzde 61 olan Türkiye’de ise üreticiler, diğer yüksek enflasyonlu ülkelerde olduğu gibi evlere kıyasla yüzde 157 daha yüksek fiyatlı elektrik kullanıyor.

Enflasyonun düşük olduğu ülkelerde durum tam tersi

Aynı araştırma enflasyon listesinin en altındaki düşük enflasyonlu ülkeler için yapıldığında ise sanayi elektrik fiyatlarının önemli ölçüde düşük olduğu görülüyor. Enflasyon oranının yüzde 1 olduğu Japonya, enflasyon oranının yüzde 3 olduğu Endonezya ve enflasyon oranının yüzde 4 olduğu İsrail’de sanayi elektrik fiyatları evlerdeki elektrik fiyatlarından yüzde 23 daha düşük. Enflasyon oranının yüzde 3 olduğu Filipinler’de sanayi elektrik fiyatları evlerden yüzde 30 daha düşük durumda. Enflasyon oranları yüzde 4 olan Avustralya’da sanayi elektrik fiyatları evlerden yüzde 16, Güney Kore’de yüzde 27 oranında daha düşük. Enflasyon oranının yüzde 4 olduğu Norveç’te de sanayi elektrik fiyatları evlerden yüzde 30 daha düşük durumda. Enflasyon oranının yüzde 4 olduğu İsveç ile enflasyon oranlarının yüzde 5 olduğu Fransa, Finlandiya, Danimarka, Tayland, Portekiz gibi ülkelerde de aynı durum söz konusu. Bu ülkelerdeki sanayi elektrik fiyatları da evlerden daha aşağılarda.

Yüksek iş yeri elektrik fiyatları enflasyonu uçuruyor

Enflasyon ve üretici elektrik fiyatları arasından bağlantıyı değerlendiren encazip.com’un kurucusu Çağada Kırım, “Enflasyon liginin üst sıralarındaki ülkelere baktığımızda kültürel ve politik özelliklerinin birbirinden çok farklı olduğunu ancak ortak noktalarının yüksek üretici elektrik fiyatları olduğunu görüyoruz. Aynı zamanda bu ülkelerdeki refah seviyesinin de görece düşük olduğunu söylemek mümkün. Enflasyon liginin en altındaki düşük enflasyon oranına sahip olan ülkelerde ise ortak nokta düşük üretici elektrik fiyatları. Tabi diğer taraftan bu ülkelerin güçlü üretimleri ve yüksek refah seviyeleri olduğunu söyleyebiliriz. Ülkemizde ise 2018 yılına kadar üretici elektrik fiyatları diğer tüm abone gruplarının altındayken sonrasında bunun tersine döndüğünü, hemen ardından da enflasyonun yükselişe geçtiğini görüyoruz.

Evlerde ucuz elektrik kullanmak elbette önemli ancak daha önemli olan faturalar yüksek de olsa bunu kolayca ödeyebilecek alım gücüne sahip olmak. Aslında evlerdeki elektrik fiyatlarını yüksek tutmayı vatandaşa balık vermeye, sanayi elektrik fiyatlarını düşük tutmayı ise vatandaşa olta vermeye benzetebiliriz. Oltaya sahip olan vatandaş bir değil birden fazla balık tutar. Düşük sanayi, tarım ve iş yeri elektrik fiyatları tüm ürünlerin fiyatının düşmesini sağlar. Evlerde kullanılan elektrik fiyatı yüksek olsa dahi tüketicinin alım gücü çok daha yüksek olur. Enflasyonu düşürmek için atılması gereken en önemli adımların başında tüm desteklerin ev dışı abone gruplarına verilmesi gelir. Veriler bize bunu açıkça gösteriyor.” ifadelerini kullandı.