“Ya çocuğum bilmeden yerse!” Anne babaların yüreğini ağzına getiren bir sorun alerjik şok. Yaşamayanın, zorluklarını çok da bilemediği! Örneğin değil bir fıstık tanesi, fıstığın tozunun bile olması ya da değil bir bardak süt, içinde bir süt damlasının dahi bulunması bir anda şiddetli alerjik tepkiye yol açabiliyor, nefes almada güçlüğe, bilinç kaybına hatta ölüme bile neden olabiliyor. Anneler çocuklarının katılacağı etkinlikteki menüyü önceden öğrenip ‘yasaklı besinler’ içeriyorsa evde aynısını ama çocuğuna uygun haliyle hazırlayarak gönderiyor. Acıbadem International Hastanesi Çocuk Alerjisi Uzmanı Prof. Dr. Feyzullah Çetinkaya alerjik hastalıkların çocukların yüzde 30’unda görülürken, halk arasında ‘alerjik şok’ olarak bilinen anafilaksinin ise yaklaşık 10 bin çocuktan 2’sini etkilediğini belirterek “Doğumdan itibaren her yaşta görülebilen anafilaksi en sık 6-15 yaşları arasında görülmektedir. Başta fıstık, fındık, süt, yumurta gibi besinlerle antibiyotikler ve ülkemizde sık karşılaşılan arı sokması bazı çocuklarda şiddetli alerjik reaksiyona yol açabilmektedir. Çocuğun bünyesi ne kadar çok alerjik ise anafilaksinin belirtileri de o kadar hızlı ortaya çıkar ve hastanın durumu o kadar ağır olur. Ancak anafilaksi belirtilerinin birkaç dakikadan birkaç saate kadar değişen zaman diliminde ortaya çıkabileceğini unutmamak gerekir. Çocuğunuzun taşıyacağı tanıtıcı bir kolye veya bileklik onun hayatını kurtarabilir!” diyor. Prof. Dr. Feyzullah Çetinkaya, anafilaksiden korunmak için alınması gereken 5 önlemi anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

• Alerjisi hakkında bilinçlendirin

Çocuğunuza anlayacağı bir dille, onu korkutmadan hastalığını anlatmanız ve alerjisi hakkında bilgilendirip bilinçlendirmeniz çok önemli. Örneğin fındığa alerjisi varsa, yiyeceği bir fındıklı çikolatadan fındıklı keke birçok besinden uzak durması gerektiğini öğretin. Alerjisi olduğunu bildiği besinlerin hem kendisinden hem de içeriğinde yer aldığı ürünlerden uzak durmasını öğretin.

• Arkadaşlarını haberdar edin

Çocuğunuzdaki aşırı alerjik sorun hakkında ailenin tüm bireylerini, yakın arkadaşlarını ve öğretmenlerini haberdar edin. Özellikle alerji yapacak maddelerden uzak durması ve anafilaksinin belirtileri konusunda bilgilendirin. Kendisine ikram edilen yiyecekleri kabul etmeden önce içerisinde, kendisinde alerjiye yol açan etkenin yer almadığını iyice öğrenmesini öğretin.

• Açık havada renkli giydirmeyin

Aşırı alerjik şoka neden olan etkenlerden arı sokması, ülkemizde en sık karşılaşılanlardan. Genetik olarak yatkınlığı olan kişi  alerji yapıcı madde, örneğin arı zehiri ile karşılaşınca bu maddeye karşı duyarlılaşmış, yani alerjik duruma gelmiş oluyor. Bu  kişinin kanında ve dokularında alerjik olduğu maddeye özgü karşıt moleküller birikiyor. Aynı alerji yapıcı madde ile bir kez daha karşılaştığında aniden, çoğu kere  bir kaç dakika içinde anafilaksi belirtileri ortaya çıkıyor. Bu nedenle arı alerjisi olanların açık havada renkli ve açık kıyafetler giymemeleri çok önemli.

• Çocukluk aşılarını dahi sağlık kuruluşunda yaptırın

Çocukluk aşıları dahil her tür enjeksiyonu mutlaka bir sağlık kuruluşunda yaptırın ve enjeksiyon sonrası sağlık kuruluşunda en az 15-20 dakika bekleyin. Daha önceden anafilaksi geçirmiş veya geçirme riski olan çocuğunuz varsa mutlaka yanınızda hazır adrenalin enjektörü taşıyın ve gerektiğinde bunu kullanmayı  öğrenin ve  çocuğun yakın  çevresindekilere (öğretmen, bakıcı gibi) öğretin.

• Mutlaka kolye veya bileklik taktırın

Çocuk Alerji Uzmanı Prof. Dr. Feyzullah Çetinkaya “Özellikle çok alerjik çocuklarda aniden oluşan ağır anafilaksi tablosu ölümle sonuçlanabilir. O nedenle çocuğunuza, üzerinde alerjisi olduğunu belirten bir kolye veya bilezik taktırın” diyor.  

Alerjik şokun belirtileri

• Deride yaygın kızarıklık ve kabartı

• Dudaklar, dil ve boğazda şişme

• Aşırı hapşırma ve burun akıntısı

• Nefes almada zorlanma, hırıltı, çarpıntı

• Baş dönmesi, aniden yere yığılma

• Bulantı, kusma, ishal, karın ağrısı

Şiddetli alerjik reaksiyona en sık yol açanlar

• Süt, yumurta, fındık, fıstık, badem, susam gibi yağlı yemişler, balık ve diğer deniz ürünleri

• Özellikle penisilin ve benzeri ilaçlar, ağrı kesiciler, film çekerken kullanılan maddeler

• Arı ve diğer böceklerin zehirleri

• Lateks (kauçuk) içeren tıbbi malzeme ile temas

• Vücut sıvıları, hormonlar ve aşırı sıcakla temas sonrası anafilaksi görülebiliyor.

• Sebebi tam olarak bilinemeyen ‘idiyopatik anafilaksi’ de tehdit ediyor.

Alerjik şok sırasında bunlara dikkat!

• Hastayı hemen sırt üstü yatırın, ayaklarını yükseltin.

• Hastanın ağzını ve burnunu temizleyin, rahat nefes almasını sağlayın.

• Anafilaksi, arı sokması sonrası oluşmuşsa arının iğnesini parçalamadan çıkarın ve yara yerini sabunlu su ile yıkayın, aralıklı buz uygulayın.

• Kan basıncı düşmüş olan hastayı oturtmayın ve aniden ayağa kaldırmayın, ani ölüme yol açabilirsiniz!

• Anafilaksi tedavisinin  temel ilacı adrenalindir. Eğer hastalar yanlarında daha önceden hekimleri tarafından verilmiş hazır  adrenalin iğneleri taşıyorlarsa bunu hemen uyluğun ön-yan tarafından uygulayın. Ardından acil ambulans çağırın ya da en yakın sağlık kuruluşuna gidin.