ÇAYKUR’un bilanço ve hesaplarının görüşüldüğü KİT Komisyonu toplantısında kurumun son 5 yıldır zarar etmesi gündeme geldi. Muhalefet milletvekillerinin kurumun zararlarına ilişkin eleştirisini yanıtlayan ÇAYKUR Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim, “Sayıştay’ın defaatle bize söylediği; alabildiğiniz kadar çay, satabildiğiniz kadar çay almanız gerektiği. Hazine ve Maliye Bakanlığı da bizi bu konuda yönlendiriyor ancak üreticileri mağdur etmemek, özel sektöre ezdirmemek, itmemek için geçen yıl biz aşırı derecede çay almış olduk. Karşılığında da çay parasını peşinen vermek için ister istemez kredi alıyorsunuz, krediyle veriyorsunuz. Bizim de faaliyette zararımız yok zaten, sonuç olarak yapmış olduğumuz zarar kredi faizinden yaş çay kaynaklı zararlardır” diyerek zararı fazla miktarda yaş çay alımlarına bağladı.

“EN SON 2016 YILINDA KAR ETTİ”

ÇAYKUR’un en son 2016 yılında 82 milyon TL kar ettiğini, Varlık Fonu’na devredildiği 2017 yılından bu yana zarar açıkladığını ifade eden CHP İzmir Milletvekili Atila Sertel, “Aslında, kurum kâr eder bir kurum çünkü ÇAYKUR güçlü bir kurum. 1947’de rahmetli İsmet İnönü’nün kurdurduğu fabrikalarda 1935’te Rize’de ziyareti sırasında Dursun Kazmaz’ın makalesinde geçtiği gibi, orada çayı tadan rahmetli İsmet İnönü ‘Buna sahip çıkalım, bu bitkiye sahip çıkalım; bu, Rize’yi kurtaracaktır.’ diyen insan olarak ÇAYKUR’un kuruluşunda ve fabrikaların kuruluşunda ön almış ve o döneme kadar Zihni Derin’in çabalarıyla 1937 yılında Rusya’dan getirildiği söylenilen çayın bir üretimine başlanması hem de Türkiye’nin ihtiyacını karşılamada çok önemli bir kuruluş olması açısından bu kurumun ayakta kalması ve hayatta kalması söz konusu. Ama 1900’lü yıllarda, 2000’li yıllarda, 2016’ya kadar kâr eden bu kuruluş 2016 yılında 82 milyon kâr ettikten sonra o gün bu gündür yani 2016’dan bu yana kâr edemiyor” dedi.

ZARARIN YARISI FAİZ GİDERLERİNDEN

Faiz’in nas olarak değerlendirildiği bir dönemde ÇAYKUR ve diğer birçok KİT’in faaliyetlerini devam ettirmek için kredi kullandıklarını ve hatırı sayılır miktarda faiz ödediklerini vurgulayan Atila Sertel, şunları söyledi:

“Özellikle Varlık Fonu’na devredildikten sonra zararının 700 milyon TL olduğunu görüyoruz. Ağır bir biliyoruz. Şimdi, bir faiz sarmalına girmiş ve bu sıkıntıya da Sayıştay da bu maddelerde sürekli dikkate sunuyor, diyor ki: ‘Sizin faiz sarmalından kurtulmanız lazım; bu, kuruluşun geleceği açısından çok önemli.’ Öyle ki 2018 yılında 657 milyon TL, 2019 yılında 635 milyon TL, 2020 yılında 547 milyon TL, 2021 yılında ise 503 milyon 840 bin TL zarar edilmiş. 2021 yılı zararı 2017 yılı oranına göre yüzde 88 oranında büyümüş. Yani faizin ‘nas’ olarak değerlendirildiği bir dönemde 2019 yılında 394 milyon 638 bin TL, 2020 yılında 322 milyon 609 bin TL faiz ödemiş kurum. Bu faizler de kurumun belini büküyor ve zarara uğratıyor. Aslında kurum bu faiz sarmalından kurtulsa çay üreticisine büyük destek verecek, ürettiğiyle kendini çevirecek ve kâr edecek bir kuruluş hâline getirilebilir. Bu konuda burada siyasi iktidarın bu ÇAYKUR’un bu faiz sarmalından kurtarılması için gerekli müdahalenin yapılması gerektiğini ve iktidarın bu konuda ÇAYKUR’u kendi kaderiyle baş başa bırakan bir yapı olarak değil, destek veren bir yapı olarak ortaya çıkmasını çok isterim.”

“ÇAY KANUNU BİR AN ÖNCE ÇIKARILMALI”

Kurumun ısrarlı talebine rağmen “Çay Kanunu”nun çıkarılmadığını dile getiren CHP Milletvekili ve KİT Komisyonu üyesi Atila Sertel, “ÇAYKUR’un çay kanunuyla ilgili talebi oldu ama bir türlü çıkarılamadı. Biz de Cumhuriyet Halk Partisi olarak çay kanunu hazırladık ama bu çay kanunu da yok edildi, gitti. Buradan siyasi yapıya düşen, iktidar partisine düşen görev Genel Müdürle, yetkililerle, Tarım Bakanlığıyla, uzmanlarla, çay konusunda bilgi sahibi olan ve o konuda görüşleri olan insanlarla toplanarak bir çay kanunu hazırlayıp mutlaka Meclise getirmeleri gerekiyor. Ama tabii buradaki arkadaşlar bunu yapamazlar, biliyorum; en azından benim sesimi saray duysun, saraydaki bürokratlar duysun, bu kanunu hazırlayacak olanlar duysun ve onlar hazırlasınlar, buradaki arkadaşlar imzalasınlar ve biz çay kanununu birlikte Meclisten geçirmiş olalım” diye konuştu.

BEYAZ ÇAY SORUSU

2020 yılında kilosu 3 bin liraya mal edilen beyaz çay üretimine ilişkin sorular da yönelten Sertel, “Cumhurbaşkanına beyaz çay gönderiyor musunuz? Ne kadar gönderiyorsunuz? Sarayda beyaz çay tüketimi konusunda bir bilginiz var mı? Gönderiyorsanız bunun karşılığında bir ödeme alıyor musunuz” diye sordu.