Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre Özet Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2021’in ilk 9 ayında, yani 4’te 3’lük bölümünde ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %19,2 oranında artarak 15,9 milyar dolara, ithalat %18 artarak 12,2 milyar dolara ulaştı.

Aylık bazda bakıldığında Eylül 2021’de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre %22,6 artarak 2,1 milyar dolar, aylık ithalat ise %49,1 artarak 1,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Eylül ayında, önceki yılın aynı ayına göre aylık ihracattaki artışın yanında, aylık ithalattaki oldukça büyük artış dikkat çekti. Benzer durum Ağustos ayında da geçerliydi.

İthalat, 2021 yılının ilk aylarında belirgin bir artış eğilimi sergiledi. Nisan ayında, önceki yılın aynı ayına göre %25 artan aylık ihracat ve ithalat artış hızının yavaşlaması ile bu trendde değişim işareti görüldü. İhracat Mayıs ayında da belirgin şekilde artarken, 2021 yılında ilk kez Mayıs ayında ithalatın önceki yılın aynı ayına kıyasla gerilemesi, yılın başından bu yana devam eden yüksek ithalat trendinin değiştiğini gösterdi. İhracatın artması, ithalatın yavaşlaması yönündeki olumlu trend, Haziran ayında güçlenerek devam etti. Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında ise bu trend değişti ve ithalattaki artışlar dikkat çekti.

Dış ticaret fazlası hala güçlü

2021 yılının başlarında ithalatın artış eğiliminde olmasından olumsuz etkilenen dış ticaret fazlası, yılın ilk dört ayında önceki yılın aynı döneminin gerisinde kalmıştı. Mayıs verilerinin gelmesiyle birlikte 2021’de ilk kez dış ticaret fazlası, önceki yılın aynı döneminin üzerine çıkmış; 2021’in ilk 5 ayında, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %32,1 artarak 1,63 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.

2021’in ilk 9 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre %23,3 artışla 3,74 milyar dolar olarak gerçekleşti. Birim ihracat değeri 2021’in ilk 9 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre %2,4 artarak 1.099 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı dönemine göre %32,3 artışla 609 dolar/ton’a yükseldi.

Birim ithalat değerinin 2021’in başından beri yüksek seviyede devam etmesi olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.

Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler

2021’nin ilk 9 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Un (0,81 milyar dolar), Fındık İçi (0,80 milyar dolar) ve Makarna (0,57 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,7’sini oluşturdu. Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (1,5 milyar dolar), Soya Fasulyesi (1,2 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (0,7 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %28’ini, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.

Son dönemde yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3. ürün olan Ayçiçek yağında ithalat trendi 2021’de de devam etti. Ayçiçek ve Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı. 2021 yılı Eylül ayında en çok ihraç edilen ürünler Fındık içi, Un ve Makarna olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Buğday, Arpa ve Asiklik alkoller oldu. Ağustos (263 milyon dolar) ve Eylül (367 milyon dolar) aylarındaki yüksek Buğday ithalatı rakamları dikkat çekti.

Büyük ölçüde yem sektörü tarafından kullanılan Soya Fasulyesi’nin Haziran (246,9 milyon dolar), Temmuz (150,6 milyon dolar) ve Ağustos (158,1 milyon dolar) aylarındaki yüksek seviyedeki ithalatı dikkat çekmişti. Bu üründe, Mayıs-Ağustos aylarında 800 milyon doların üzerinde ithalat yapıldı. Eylül ayında ise bu üründe yüksek ithalat gerçekleştirilmedi.