Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın  gündeme getirdiği dış ticarette milli para kullanımı, Türkiye Cumhuriyet Merkez  Bankasının (TCMB) Çin Merkez Bankası ile gerçekleştirdiği ilk para takasıyla yeni  bir boyuta taşındı.  Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın dikkati çektiği ve bir süredir gündemde olan  "dış ticarette milli paraların kullanılması" konusu her kesimden destek bulurken, TCMB kaynaklarından edinilen bilgiye göre, Çin ile ilk para takas  işlemi 30 Kasım 2016'da gerçekleştirildi.

Bazı kamu kurum ve kuruluşları, Erdoğan'ın çağrısı sonrasında anlaşma,  ihale ve satışlarının dolar yerine TL ile gerçekleştireceğini duyururken, özel  sektör de dış ticarette mili para kullanılmasıyla ilgili çalışmalar yapıyor.  Türkiye'nin en büyük telekomünikasyon şirketlerinden Turkcell'in de bu anlamda  yaptığı çalışmaların sonuç verdiği ve Çinli tedarikçilerine ödemelerini yuan ile  yapmaya başlayacağı öğrenildi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, kısa süre önce yaptığı açıklamada, dış  ticarette milli para kullanılmasının önemine işaret ederek, Rusya,  Çin ve İran'a  kendi paraları ve TL ile ticaret yapmayı teklif ettiğini, tarafların da bu  teklifi makul karşıladığını söylemişti.

ÇİN İLE İLK PARA TAKASI

TCMB Başkanı Murat Çetinkaya da önceki gün bankanın "2017 Yılında Para  ve Kur Politikası" konulu basın toplantısında yaptığı açıklamada, Merkez Bankası  olarak milli paralar ile ticaret konusunu önemsediklerini ifade ederek, TL'nin  uluslararası ticari işlemlerde kullanımının arttığını belirtmişti.

Çetinkaya, milli paralar ile ticaretin yapılmasının dış ticaret  işlemleri maliyetlerinin düşürülmesi, risk yönetiminin etkinliği ve rezerv para  birimlerine olan hassasiyetin azaltılması kapsamında önemli olduğuna işaret  ederek, Çin ile para takası işlemlerinin de gerçekleştirilmeye başlandığını  söylemişti.

Merkez Bankası ve bankacılık sektörü kaynaklarından alınan bilgiye  göre, Çin ile Türkiye merkez bankaları arasında ilk para takası işlemi 30 Kasım  2016'da gerçekleştirildi. Halen yürürlükte bulunan 2012 tarihli para takası  anlaşması, 2015'te 3 yıl süreyle uzatılmış ve anlaşmanın tutarı 12 milyar yuana  yükseltilmişti.

ICBC Turkey Bank, Türkiye ile Çin arasındaki ticaret hacmini artırmak  amacıyla her iki ülke merkez bankası tarafından imzalanan para takası anlaşması  kapsamında 450 milyon TL büyüklüğünde kullanım gerçekleştirdi.

Yerel bir bankanın çoğunluk hisselerini devralarak Türkiye’de  faaliyete geçen ilk Çin bankası olan ve 22 Mayıs 2015'ten bu yana Türkiye’de  hizmet veren ICBC Turkey Bank, Türkiye ve Çin arasındaki ticaret hacminin  gelişmesine yönelik merkez bankaları arasında yapılan anlaşmayı hayata geçiren  ilk kurum oldu. ICBC Turkey Bank'ın, söz konusu fonu, kredi ve yatırım olarak  Türkiye ekonomisinin kullanımına tahsis edeceği öğrenildi.

 PARA TAKASI ANLAŞMASININ HEDEFİ

Verilere göre, Türkiye’nin, en büyük ticaret ortaklarından Çin Halk  Cumhuriyeti ile geçen yıl 28 milyar dolar tutarında dış ticaret hacmi bulunuyor.  Para takası anlaşması ile iki ülke arasında cari dengenin sağlanması, ticaret ve  yatırımda milli paraların kullanılması hedefleniyor.

Çin ile gerçekleştirilen yuan karşılığı TL para takası işlemi ile iki  ülke arasındaki ticaretin finansmanının da milli paralar ile yapılmasına yönelik  önemli bir adımın atılmış olduğu belirtiliyor.

RUSYA VE İRAN DA "MİLLİ PARA KULLANIMI"NA SICAK BAKIYOR

Başbakan Binali Yıldırım'ın birkaç gün önce Rusya'ya yaptığı ziyarette  de ticarette yerel para birimlerinin kullanılmasının gündeme geldiği  belirtilirken, Rusya tarafının da konuya sıcak baktığı ve kısa zamanda milli para  kullanımı ile ilgili adım atılabileceği ifade ediliyor.

İran Meclis Başkanı Ali Laricani de Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "iki ülke  arasında milli para kullanımı çağrısını" memnuniyetle karşıladıklarını  belirterek, "İran, her zaman ticaretini yerli parayla yapma isteğinde olmuştur."  ifadesini kullanmıştı.

TL KARŞILIĞINDA YAPILAN İHRACAT ARTTI

Verilere göre, Türkiye, bu yılın 10 ayında 117 milyar dolar tutarında  ihracat gerçekleştirirken, bunun yaklaşık 5 milyar dolarlık bölümü TL  karşılığında yapıldı. TL karşılığında yapılan ihracat, Ocak-Ekim 2016 döneminde  bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20,4'lük artış kaydetti. 10 ayda  ithalat işlemlerinin de 11,5 milyar dolarlık kısmı TL ile yapıldı.

Bu yılın 10 ayındaki ihracatın yüzde 48,5'i avro, yüzde 42,8'i dolar,  yüzde 5,1'i TL, yüzde 3,1'i İngiliz sterlini, geri kalanı diğer para birimleri  ile gerçekleştirilirken, ithalatın da yüzde 56,1'i dolar, yüzde 35,5'i avro,  yüzde 7,1'i TL, geri kalan bölümü diğer para birimleriyle yapıldı.

ICBC Turkey Yönetim Kurulu Üyesi Hilmi Güler, AA muhabirine yaptığı  açıklamada, Çinli yetkililerin milli para kullanımı konusuna çok olumlu  yaklaştığını ve Türkiye gibi sonuç odaklı çalıştıklarını ifade ederek,  "Cumhurbaşkanımız çok haklı ve bu, anlık bir söylem değil, geçmişi olan ve  önceden hazırlıkları yapılmış bir söylem. Cumhurbaşkanımızın bunu gündeme  getirmesi ile sadece yurt içinde değil, dünya genelinde çok büyük yankı yaptığını  söyleyebilirim, tıpkı 'dünya 5'ten büyüktür' söylemi gibi..." şeklinde konuştu.

Güler, dış ticarette milli para kullanımını çok isabetli ve doğru  bulduğunu, statükocu ve lobicilerin her doğru işte olduğu gibi bu konuya da tepki  gösterdiğini belirterek, Çin'de Türkiye'ye çok güvenildiğini ve yatırımlar  konusunda kesenin ağzının açıldığını, ülkenin en büyük bankası ICBC ile Türkiye  gelinmesinin yanı sıra Türkiye için çok önemli milli kuruluşlara da kredi  verilmeyi başlandığını söyledi.

TCMB'nin Çin ile gerçekleştirdiği para takasının önemli olduğunu  vurgulayan Güler, şunları kaydetti:

"Bu gelişmelerin devamı gelecek. Katılım bankacılığı, emtia, faiz ve  hisse senedi swap'ları (para takası) gibi uygulamalar yakında öne çıkabilir.  Bütün mesele cari açığı makul ölçülere getirmek ve ticaret hacminin sağlıklı bir  şekilde artırılması. Bu yüzden para birimleri farklılaştırılmasından doğan  riskleri azaltmak çok önemli. Ticaret aslında bir değiş tokuş, bu nedenle araya  çok fazla değişken sokmamak gerekiyor."

Türkiye'nin yakın zamana kadar güneşin battığı yöne önem verdiğini,  güneşin doğduğu yönü ihmal ettiğini ileri süren Güler, "Çin ile yapılacak çok şey  var. Teknoloji, tıp ve telekomünikasyon 3 temel konu... Cumhurbaşkanımızın  direktifiyle şu an Türk-Japon Üniversitesi kuruyoruz. Çin ile de kurmamız için  Cumhurbaşkanımız ilk kıvılcımı çaktı. Güneşin doğduğu yerlere ortak kültür,  üniversiteler, banka ve teknoloji şirketleri ile ulaşacağız." dedi.

"PİYASADAN OLAN DÖVİZ ALIMLARIMIZI SONA ERDİRMİŞ BULUNUYORUZ"

Turkcell Finanstan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Bülent Aksu da 2023  hedeflerine yürüyen güçlü Türkiye’nin en önemli can damarlarından birisinin  "finansal ataklara dirençli bir milli ekonomi sistemi kurulması" olduğunu  belirterek, "Bu doğrultuda milli paramızın kullanımının teşvik edilmesini çok  önemli buluyor ve devletimizin almış olduğu bu kararların özel sektöre de bu  noktada yol gösterici bir adım olduğuna inanıyoruz." dedi.

"Türkiye’nin Turkcell’i" olarak bu süreçte ülke menfaatleri  doğrultusunda üzerlerine düşeni yaparak gerekli aksiyonları alma konusunda özel  sektöre öncülük etmek istediklerini ifade eden Aksu, şöyle devam etti: "Bu doğrultuda yabancı para cinsinden olan yatırım harcamalarımızı,  ürün ve hizmet alımlarımızı ve kira sözleşmelerimizi Türk lirasına çevirmeye  başladık. Ayrıca yurt dışı tedarikçilerimizle olan ekipman alımı işlemlerimizde  de TL veya yerel para cinsi ile işlem yapılması için girişimlerimizi hızlandırmış  bulunuyoruz. Tüm bu tedbirlerin neticesinde piyasadan olan döviz alımlarımızı da  sona erdirmiş bulunuyoruz. Diğer yandan 4,5G lisans ödeme son taksitimizin de  Türk lirasına dönüştürülmesiyle ilgili kararın da yasalaşmasını bekliyoruz."

Bu tip girişimlerin özel sektör genelinde kabul görmesi ve uygulamaya  geçilmesi durumunda Türkiye ekonomisinin en büyük yapısal problemlerinden biri  olan dolarizasyonun önemli ölçüde aşılacağını belirten Aksu, döviz talebinin  azalması sonucu TL üzerindeki kırılganlığın kalıcı olarak sona ereceğine  inandığını söyledi.

PARA TAKASI İŞLEMİ NASIL GERÇEKLEŞTİRİLİYOR?

Para takası süreci, ticari bankalar tarafından Merkez Bankasından  yatırım veya ticaret yapılacak ülkenin para birimini talep etmesiyle başlıyor.  Süreç, merkez bankalarının belirlenen tutarda milli parayı belirli bir tarih ile  değiştirmesi ve belirli bir süre sonunda değiştirilen anaparalar ve kullanılan  milli paraya ait faizin de geri verilmesini içeren bir işlem olarak tanımlanıyor.