Son yıllarda evsel ve sanayi atıklarının çevreye olan zararlı etkileri dünyada olduğu gibi Türkiye’de de arttı. Ülkemizdeki üretici firmaların geri dönüşüm, enerji, su ve atık kullanımı konusunda ne kadar duyarlı olduklarını araştıran Yaşar Üniversitesi Uluslararası Lojistik Yönetimi Yüksek Lisans öğrencisi Galip Sunay, dikkat çeken veriler elde etti. Yüksek lisans tez kapsamında tamamlanan araştırmaya göre firmaların neredeyse yüzde 92’si geri dönüşüm ve tekrar kullanım için gerekli malzeme ve ekipmana sahip.    

TÜRKİYE’Yİ BEKLEYEN TEHLİKE

Sanayileşme nedeniyle ülke içinde artan tehlikeli atık miktarının yanı sıra, gelişmiş ülkelerin tehlikeli atıklarını Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelere ihraç etme girişiminde bulunduklarına dikkat çeken Galip Sunay, “Bazı ülkelerin tehlikeli atıklardan ihraç yoluyla kurtulma çabaları yasadışı bir trafiğin doğmasına neden oldu. Türkiye de son yıllarda tehlikeli atıkların sınırlar ötesi taşınmasından olumsuz şekilde etkilendi. Bu nedenle Türkiye’nin de aralarında bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde, 2016 yılında çevreyi tehdit eden e-atık miktarının 5 katına çıkacağı ön görülmektedir. Türkiye’de e-atık geri kazanımı için ise sayısı 5 bile geçmeyen tesis mevcut” dedi.

138 FİRMA İLE GÖRÜŞTÜ  

Ülkemizdeki üretici firmaların atık konusundaki duyarlılığını tespit etmek için bir anket çalışması yaptığını belirten Sunay, anket sonuçlarını şöyle paylaştı:

“Türkiye genelinde hizmet veren 138 şirkete geri dönüşüm, enerji, su ve atık kullanımı konusunda çeşitli sorular yöneltildi. Katılımcıların yüzde 91,3’ü geri dönüşüm, tekrar kullanım ve yeniden üretim için gerekli malzeme ve ekipmana sahip olduğunu, yüzde 85.5’i enerji, su ve atık kullanımı sürecinde tasarruf amaçlı yenilenebilir teknoloji kullandığını ve yüzde 71’i ise etkili atık yönetiminin yıllık sosyal ve finansal maliyetlere katkısını değerlendirdiğini belirtti. Buna karşın şirket yöneticilerinin bir kısmının çevre dostu atık uygulamalarının genel verimliliği ile ilgili hiçbir fikri yoktu.”

ATIK YÖNETİMİ İÇİN AYRI BİRİMLER KURULUYOR

“Katılımcıların yüzde 88’i katılımcı çevresel yönetim sistemi uygulamakta olduğunu, yüzde 79.7’si çevresel duyarlılık uygulamalarının desteklendiğini, yüzde 83.3’ü atık yönetimi için ayrı bir birim kurulduğunu, yüzde 37.6’sı su arıtma tesisinin olduğunu, yüzde 100’ü katı atıkların uygun şekilde bertaraf ettiğini ve yüzde 57.2’si geçici tehlikeli atık deposunun olduğunu bildirdi.”

HERKES DUYARLI OLMALI

Anket formuna katılan firmaların çevriye duyarlı olduklarının açık bir şekilde görüldüğünü belirten Yaşar Üniversitesi Yüksek Lisans Öğrencisi Sunay, “Anket formuna cevap verenlerin genellikle duyarlı oldukları, etkili atık yönetiminden yarar sağladıkları ve tasarruf ettikleri görülmektedir. Onların bu hassasiyeti tasarrufun yanı sıra çevrenin ve insan sağlığının korunmasına hatırı sayılır oranda katkı sağlamaktadır. Buna karşın bazı küçük ve aynı zamanda duyarsız firmaların atıklarını nehir, göl ve deniz gibi doğal alanlara boşalttıkları bir gerçektir. Bunlar tespit edilerek, kontrol altına alınmalı ve gerekirse en ağır şekilde cezalandırılmalıdır” dedi.

RAKAMLARLA GERİ DÖNÜŞÜM

-Türkiye’de her yıl kişi başına yaklaşık 4 kilogram elektronik atık (e-atık) düşüyor.

-Türkiye’de toplanan 2,5–3 milyon ton ambalaj atığının geri dönüştürülmesi sonucu yılda yaklaşık 8,5–9,3 milyar TL değerinde tasarruf sağlanabilir.

-Türkiye’de yıllık 2,5-3 milyon ton kağıt atık, 750 bin ton plastik atık, 60 bin ton cam, 8 bin ton kompozit atık ve 30 bin ton metal atık geri kazanılmaktadır.

-Atık kağıttan geri dönüştürülerek elde edilen kâğıt üretimi binlerce ağacın kesilmemesi anlamına gelmektedir. Türkiye’de toplanan 2 milyon ton atık kağıttan yılda milyonlarca lira ekonomik kazanç sağlanırken, yaklaşık 35 milyon adet ağaç ya da 1500 hektar ormanlık arazi korunmuş olmaktadır.

-Türkiye İstatistik Kurumu “Belediyelerin katı atık istatistiklerine” göre; ülkemizde, günde kişi başına düşen atıkmiktarı 1,12 kilogram. Bunun yüzde 20’sini ambalaj atıkları oluşturuyor. Belediyelerce, ülke genelinde, yıllık toplam 25,8 milyon ton atık toplanıyor.