Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan Özet Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2021’in ilk 10 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %19,6 oranında artarak 18,1 milyar dolara, ithalat %19,4 artarak 13,5 milyar dolara ulaştı.

Aylık bazda bakıldığında Ekim 2021’de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre %22,6 artarak 2,2 milyar dolar, aylık ithalat ise %33,1 artarak 1,3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Aylık ithalat Ağustos ve Eylül aylarına oranla biraz gerilese de Ekim ayında da önceki yılın aynı dönemine kıyasla belirgin bir artış kaydedildi.

İthalat, 2021 yılının ilk aylarında belirgin bir artış eğilimi sergiledi. Nisan ayında, önceki yılın aynı ayına göre %25 artan aylık ihracat ve ithalat artış hızının yavaşlaması ile bu trendde değişim görüldü. İhracat Mayıs ayında da belirgin şekilde artarken, 2021 yılında ilk kez Mayıs ayında ithalatın önceki yılın aynı ayına kıyasla gerilemesi, yılın başından bu yana devam eden yüksek ithalat trendini değiştirdi. İhracatın artması, ithalatın yavaşlaması yönündeki olumlu trend, Haziran’da güçlenerek devam etti. Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında ise bu trend değişti ve ithalatta yine önemli artışlar kaydedildi.

Dış ticaret fazlası yıl sonuna güçlü girdi!

2021 yılının başlarında ithalatın artış eğiliminde olmasından olumsuz etkilenen dış ticaret dengesi, yılın ilk dört ayında önceki yılın aynı döneminin gerisinde kalmıştı.

Mayıs verilerinin gelmesiyle birlikte 2021’de ilk kez dış ticaret fazlası, önceki yılın aynı döneminin üzerine çıkmış; 2021’in ilk 5 ayında, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %32,1 artarak 1,63 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.

2021’in ilk 10 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre %20,3 artışla 4,66 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Birim ihracat değeri 2021’in ilk 10 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre %2,8 artarak 1.099 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı dönemine göre %31 artışla 604 dolar/ton’a yükseldi.

Birim ithalat değerinin 2021’in başından beri yüksek seviyede devam etmesi olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.

Dış ticarette en yüksek hacimli ürünler: Fındık, Un ve Makarna yerini korudu

2021’nin ilk 10 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Fındık İçi (0,95 milyar dolar), Un (0,93 milyar dolar) ve Makarna (0,63 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,8’ini oluşturdu.

Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (1,7 milyar dolar), Soya Fasulyesi (1,3 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (0,7 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %27,5’ini, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.

2021 yılı Eylül ayında en çok ihraç edilen ürünler Fındık içi, Un ve Ambalajlı Fındık olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler Buğday, Arpa ve Rafine Palm yağı oldu.

1 yıldan fazla süredir yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3. ürün olan Ayçiçek yağında ithalat trendi 2021’de de devam etti. Ayçiçek ve Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı. Ham ayçiçeği yağı 2021 yılının daha 10. ayında, 2020 yılının tamamında ulaşılan seviyeyi yakaladı.

Ağustos (263 milyon dolar), Eylül (367 milyon dolar) ve Ekim (237 milyon dolar) aylarındaki yüksek Buğday ithalatı rakamları dikkat çekti.

Büyük ölçüde yem sektörü tarafından kullanılan Soya Fasulyesi’nin Haziran (246,9 milyon dolar), Temmuz (150,6 milyon dolar) ve Ağustos (158,1 milyon dolar) aylarındaki yüksek seviyedeki ithalatı dikkat çekmişti. Bu üründe, Mayıs-Ağustos aylarında 800 milyon doların, yıl toplamında ise 1,3 milyar doların üzerinde ithalat yapıldı. Eylül ve Ekim ayında ise önceki aylar kadar yüksek ithalat gerçekleştirilmedi.

En çok ihracat yapan sektörler

2021’in ilk 10 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Sert Kabuklu Meyveler (1.850 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (1.816 milyon dolar), Yaş Meyve (1.697 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.396 milyon dolar) ve Balıkçılık ve Su Ürünleri (1.033 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %43’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.

Aynı dönemde Hayvan Yemi (3.676 milyon dolar), Bitkisel Yağ (2.250 milyon dolar), Un (2.018 milyon dolar), Kakao-Çikolata (610 milyon dolar) ile Tütün ve Mamülleri (422 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %66,6’sı, yani 3’te 2’si bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.

Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 2021’in ilk 10 ayında 3,7 milyar dolara yaklaşan hacim ile toplam ithalatın %27,3’ünü, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.

Fiyat artışları ile gündemde yer bulan Bitkisel Yağ Sektörü, 2021’in ilk 10 ayında 2 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın %16,7’sini oluşturdu. Küresel piyasalardaki fiyatın Mart 2020 – Mart 2021 döneminde 2 katından fazla artması ve döviz fiyatlarındaki yukarı yönlü hareketlilik, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların belirgin bir biçimde artması ile sonuçlandı.

İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler

2021 yılının ilk 10 ayında önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Bitkisel Yağ Sektörü (470 milyon dolar artış), Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (373 milyon dolar artış), Beyaz Et Sektörü (273 milyon dolar artış), Balıkçılık ve Su Ürünleri Sektörü (259 milyon dolar artış) ve Yaş Meyve Sektörü (199 milyon dolar artış) oldu.

Aynı dönemde ihracatın gerilediği sektörler Tütün ve Mamulleri Sektörü (93 milyon dolar düşüş) ve Makarna Sektörü (6 milyon dolar düşüş) oldu. Kuru Meyve/Sebze ve Un Sektörleri ihracatı yılın ilk 4 ayında önceki yıla kıyasla gerideydi. Bu sektörlerdeki ihracatın toparlanması dikkat çekti.

2021 yılının ilk 10 ayında önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en çok artan sektörler Hayvan Yemi Sektörü (834 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (510 milyon dolar artış), Un Sektörü (283 milyon dolar artış), Kakao ve Çikolata Sektörü (103 milyon dolar artış) ve Bakliyat Sektörü (47 milyon dolar artış) oldu.

İthalatın en çok düştüğü 5 sektör Makarna (178 milyon dolar düşüş), Şeker ve Şekerli Mamuller (73 milyon dolar düşüş), Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (45 milyon dolar düşüş), Tütün ve Tütün Mamulleri (39 milyon dolar düşüş) ve Canlı Hayvan Ticareti Sektörü (26 milyon dolar düşüş) ve oldu.

Dış ticarette öne çıkan ülkeler

2021’in ilk 10 ayında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (2.208 milyon dolar), Almanya (1.449 milyon dolar), Rusya (1.140 milyon dolar), ABD (962 milyon dolar) ve İtalya (737 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %35,8’ini oluşturdu.

Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve konserve domates; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve kiraz; Rusya içinse alabalık, şeftali ve üzüm oldu.

Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2021 yılının ilk 10 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (2.861 milyon dolar), Brezilya (1.408 milyon dolar), Ukrayna (908 milyon dolar), ABD (705 milyon dolar) ve Malezya (650 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %48,5’ini oluşturdu.

Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, kahve, tütün; Ukrayna’dan yapılan ithalatta buğday, arpa ve dane mısır oldu.