Türkiye’nin en önemli fuarlarından biri olan MINEX – 7. Madencilik, Doğal Kaynaklar ve Teknolojileri Fuarı 18-21Ekim tarihlerinde kapılarını açmaya hazırlanırken, TMMOB – Maden Mühendisleri Odası İzmir Şubesi tarafından bu yıl Uluslararası Maden Makinaları ve Teknolojileri Kongresi altıncı kez fuar ile eşzamanlı olarak gerçekleşecek. 

Kongre Başkanı ve aynı zamanda Dokuz Eylül Üniversitesi Maden Mühendisliği bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Gürcan Konak; sektöre, fuara ve kongreye yönelik soruları yanıtladı. 

Soru: 6. Uluslararası Maden Makinaları ve Teknolojileri Kongresi’inden (IMMAT) bu yıl beklentileriniz nelerdir? 

Konak: Bu yıl ilk kez kongre kapsamında uluslararası bir katılım olacak. Farklı ülkelerden hem sunum hem de katılım için gelecekler. Güney Afrika’dan, Bulgaristan’dan Azerbaycan’dan, İran’dan ve diğer başka ülkelerden gelecekler var. 

Yerli ve yabancı katılıcıların bir araya geldiği, madencilik teknolojileri ve gelişmelerle ilgili bilimsel çalışmaların sunulacağı, değerli bilim insanları ve sektör çalışanlarının katılacağı önemli bir etkinlik olacak. 

Maden Makinaları ve Teknolojileri Fuarı da bu yıl çok daha iyi bir durumda. Daha geniş bir alanda daha çok katılımcı ile gerçekleşecek. Kongre katılımcıları ve fuar katılımcıları bir araya gelerek hem sektördeki teknolojik gelişmeleri görecekler, hem de bilimsel yönden gelişmeleri izleyip tartışma imkânı bulacaklar bu dört gün içerisinde. 

Soru: MINEX ve kongre, işletmeler açısından nasıl bir farklılık yaratıyor? 

Konak: Özellikle işletmeciler, bu tarz fuar ve etkinliklerden çok faydalanıyorlar. Çünkü diğer türlü bilgiyi tek tek toplamak zorunda kalıyorlar. Üretici firmalarla birebir görüşüp tek tek iş yerlerini dolaşmaları gerekiyor. Burada her şey ayaklarının altına gelmiş oluyor. Karşılaştırma, üretilen makine, ekipman, teçhizat konusundaki yenilikleri anında görmek ve üreticilerle yüz yüze görüşme imkanına sahip oluyorlar. 

Fuara katılan üretici firmalar da bunları tüketen işletmecilere ürünlerini tanıtma fırsatı buluyorlar. Aslında çok değerli bir etkinlik bizim sektör için. İZFAŞ da bu işi çok güzel yapıyor. Zaten şu anda Türkiye’nin en önemli fuar düzenleyici kurumu konumunda olduğunu düşünüyorum. 

“İZFAŞ, buluşturma işini çok iyi yapıyor.” 

Zaten Uluslararası Doğal Taş ve Teknolojileri Fuarı (MARBLE) bu konuda bir marka artık. İZFAŞ sektör profesyonellerini, bilim insanlarını ve son kullanıcıları buluşturma işini çok güzel yapıyor. Bu yıl TMMOB Maden Mühendisleri Odası tarafından organize edilen 6. Uluslararası Maden Makinaları ve Teknolojileri Kongresi’ni (IMMAT) Maden Makinaları ve Teknolojileri Fuarı (MINEX) ile eş zamanlı olarak bünyelerinde düzenlemeleri de buna güzel bir örnek. Üstelik bu yıl ilk kez kongre kapsamında uluslararası bir katılım olacak. “ 

Soru: Maden teknolojilerinde sizce öncelik ne olmalıdır? 

Konak: Maden teknolojilerinin gelişmesi hem insanın güvenli ve sağlıklı ortamda çalışmasını ön planda tutulması, bununla birlikte çevreye daha az zarar verecek yöntemlerin de devreye sokulmasıyla ilgili bir durumdur. İnsan sağlığı ve çevrenin korunmasıyla birlikte ekonomik verimlilik de beraberinde gelir. Teknolojinin bu alanda kullanımı, hepsini daha ileri seviyeye çekiyor haliyle. 

Soru: Madencilik sektörü, bilimden yeteri kadar faydalanıyor mu, yoksa ekonomik kalkınma mı ön planda? 

Konak: Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde ticari kaygılar her zaman bir adım öndedir. Özellikle işletmeciler ve bu işin üretimini yapan firmalar için bu durum söz konusudur. Yine de bilimsel gelişmelerden tamamen kopuk değiliz. Akademisyen ve araştırmacılar sahada çalışmalara katılır, kendisini yeniler, sorunları yerinde görür, işleyiş hakkında bilgi sahibi olur, bilgisini artırır ve yaşadıklarının, gördüklerinin çözümüne yönelik de bilimsel çalışmalar yapar. Bu çalışmalar madencilik camiasında yaygındır. 

Soru: Bir maden mühendisinin maden ocaklarındaki pozisyonu nedir? 

Konak: Çok yönlüdür. Herhangi bir maden yatağındaki çalışmalar önce jeolojik gözlemlerle başlar. Sonra bir takım analiz ve tahlilleri yapılır. Sonra nasıl biyopsi alıyorsa hekimler biz de sondajla gidip örneği yerinden alırız, bunu inceleriz ve eğer işletilebilecek bir değere sahipse o zaman işletme işine geçeriz. Bu süreçlerin hepsinde maden mühendisleri vardır. Bu arada, maden işletmeleri genelde sosyal yaşamın yakınında olmaz. Fakat maden mühendisleriyle birlikte Anadolu’da madencilik yapılan bölgelerde sosyal yaşantı hareketleniyor. Çünkü onlar çalışanlarıyla çok yönlü bir ilişki içine giriyorlar. 

Soru: Maden kazalarında yaşanan kayıpların nedenine bakıldığında, gaz zehirlenmesi, alev alma ve göçük altında kalma oluyor. Teknoloji burada nasıl devreye giriyor? 

Konak: Bu tür kazaları azaltmak istiyorsak teknolojiyi en üst seviyede kullanmak zorundayız. Teknolojiyi kullanmadan bu kazaların önüne geçemeyiz. Bilinen teknolojileri bu ülkede kullanılır hale sokmak için çaba harcamamız gerekiyor. 

Soru: Maden kazalarında ölümlerin en önemli nedeni nedir? 

Konak: Burada işin aslında en önemli noktası şudur: olayın oluşmaması. Yani olaydan sonra kurtulup kurtulmamanın üzerine çok konuşuluyor. Doğru üretim teknikleri, yöntemleri ve doğru kişilerin olması gerekiyor. Yani mühendislerin bilgili, kendini geliştirmiş, inisiyatif kullanabilen olmasının yanında işverenin bu konuda her türlü masrafı, yatırımı, sorgusuzca ve rahatça yapması gerekir ki önceliğimiz önlemek olsun. 

Soru: Kazaları önlemek için hangi teknolojiler kullanılıyor? 

Konak: Bu alandaki teknolojiler çok yönlüdür. Ölçme izleme teknolojileri bunlardan biridir. Diğer taraftan göçüklerle ilgili baktığımızda ölçme-izleme kadar uygulamış olduğunuz üretim yöntemi, seçmiş olduğunuz cihazlar, tahkimat dediğimiz malzemeler, hangi yöntemi uyguluyorsunuz, planlamanız, üretim yöntemi ve şekliniz bunlar da önemlidir. 

Soru: Can güvenliği ve ticari fayda açısından, yeni bir madencilik sektörü stratejisine ihtiyaç var mı, yoksa iyileştirilmesi yeterli midir? 

Konak: Olaya topyekûn bakmamız gerekiyor. Hiçbirini diğerinden ayırarak, ön plana çıkarak bir yere varamayız. Yani ne demek bu? Sadece çevreye, sadece iş kazalarına ya da sadece ekonomik verimliliğe yönelik bir aktivite yürütürsek ya da yönelim yaparsak doğru olmaz. Sürdürülebilir olamaz zaten. Onun için bunların hepsinin bir arada yürümesi gerekiyor. 

“Maden rezervlerinin binde beşi Türkiye’de” 

Biz tabii işin herkes için en önemli olması gereken unsuru iş güvenliği ve çevrenin korunması gerektiğini söyledik ama verimlilik maddesini atlamamak lazım. Bu verimlilik işverenin verimliliği, işverenin kazancı olarak algılanmasın. Ulusal bir durumdur bu. Kaynakların doğru kullanılmasıdır. 

Şu an dünya üzerinde yaygın kullanımı olan 51 maden çeşidinden bahsediliyor. Bunun 29’u Türkiye’de mevcut. Ve Türkiye bu anlamda dünyada 10’uncu sırada yer alır. Maden rezervlerinin dünyadaki binde beşi yaklaşık Türkiye’de bulunmaktadır. Bunları da işletmek, özellikle katma değerini artıracak şekilde üretmek teknolojiyle oluyor. Teknolojiyi kullanmadan olmaz. 

Soru: Bu teknolojiyi kullanabiliyor muyuz? 

Konak: O konuda sürekli bir gelişme içindeyiz. Örnek olarak mermercilik sektörünü verebilirim. Yirmi yıl önce Türkiye mermer makinalarının büyük bir kısmını dışarıdan alıyorduk. Şimdi ise yurt dışına satış yapan bir ülke konumundayız. Mermer makinaları ve teknolojisi konusunda bu pozisyona geldik yani ilerlememiz var. Sürekli bir gelişim içerisindeyiz.