Türkiye’de her yıl güneşte 3 gigawatt kurulu güç misyonuyla yola çıkan düşünce kuruluşu Solar3GW, Türkiye Güneş Enerjisi Sektörü: TarımGES raporunu yayımladı.

Raporda, Tarım-Güneş Enerji Santralleri yani TarımGESler ile enerjide dışa bağımlılığın ve iklim değişikliğinin tarıma etkisinin nasıl azaltacağı inceleniyor.

Dünyadaki pek çok ülke gibi Türkiye’nin de pandeminin etkisiyle daha derin hissedilen ekonomik krizle mücadele ederken, diğer yandan enerji arz krizinden de etkilendiğini belirten rapor, enerjide dışa bağımlılık ve ekonomik krizle baş etmenin en akılcı yolunun “öz kaynaklarla en fazla üretimi yapmak” olduğuna işaret ediyor.

TarımGESler, enerji krizi ve kuraklıkla mücadelede çoklu fayda sağlıyor

Solar3GW’nin ortaya koyduğu çalışmada, Türkiye’nin enerjide dışa bağımlık ve kuraklıkla mücadelede TarımGESlere ihtiyacı olduğu açıklanıyor. Ülkedeki tarım arazilerinin binde 1’ine dahi TarımGES kurulması durumunda toplamda 11 gigawatt güç elde edileceği belirtilen raporda, TarımGES’lerin çoklu faydasına dikkat çekiliyor.

Raporla, Türkiye’de giderek daralan tarım arazilerinin korunması için TarımGES’in önemli bir araç olduğu, su kullanım verimliliği ve üretimde fark yarattığı ifade ediliyor.

Solar3GW Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Bahadır Turhan Türkiye’nin 11 ilini etkileyen 6 Şubat depremleriyle, afet sonrasında enerjiye ulaşım açısından dağıtık üretimin ne kadar önemli olduğunun anlaşıldığını aktararak, “Küçük alanlarda tüketicinin kendi enerjisini üretmesi, olası sorunlara çok hızlı çözüm bulunmasını sağlıyor. Bunun için MikroGES’ler, KöyGES’ler kurulmasını öneriyoruz” dedi.

"İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE MÜCADELEDE ÖNEMLİ BİR ARAÇ OLACAK"

TarımGES raporunda, tarım alanları üzerinde kurulacak güneş enerjisi santralleriyle aynı alanda hem elektrik hem de tarım üretimi yapılabileceğini vurgulayan Turhan, şunları kaydetti:

“TarımGES projeleri azalan kaynakların yönetimine yenilikçi bir çözüm sunan bir uygulama. Tarlalara kurulacak yeni güneş enerjisi santralleri sayesinde, sertleşen iklim koşullarına karşı mahsüller korunacak ve yüksek verimli ürün elde edilebilecek; aynı zamanda elektrik gibi yüksek bir maliyet girdisi optimize edilebilecek. Hatta elektrik üretiminin, tüketimden arta kalan kısmı şebekeye satılarak üçüncü bir gelir kaynağı elde edilebilir.”

Turhan, dünyada ve Türkiye’de yaşanan kuraklığa, giderek daralan kullanılabilir arazilere karşı da TarımGES’lerin kullanabileceğini ifade ederek “Ülkelerin ekonomik politikalarına göre farklı şekilde uygulama olanağı sağlayabilecek TarımGES’ler iklim değişikliğine karşı mücadele ederken önemli bir araç olacak” dedi. “Önemli olan ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda bu aracı en doğru şekilde, uzun vadeli akılcı planlama ile kullanabilmesi.”

"ELEKTRİK ÜRETİRKEN TOPRAĞIN VERİMİ ARTACAK"

Türkiye’nin toplam 234 bin kilometrekare tarım alanına sahip olduğunun vurgulandığı raporda, bu alanların binde 1’ine bugünün teknolojisiyle güneş panelleri kurulduğunda toplamda 11 GW’nin üzerinde güç elde etmenin mümkün olacağı aktarılıyor.

Turhan, “Solar3GW’nin de sloganı olan ‘her yıl en az 3 GW güneş gücü’nün, araziye kurulacak kısmı olan bin 350 megawattın TarımGES uygulaması şeklinde kurulması, her yıl tarım alanlarımızın sadece 10 binde 1’ine kurulum gerçekleştirmemiz anlamına gelir. Bu yolla temiz ve ucuz elektrik üretirken, gittikçe artan ekstrem hava koşullarına karşı ilgili tarım ürününe ek bir koruma sağlanıp, tarımsal verim artırılır” diye konuştu.

Çalışmada paylaşılan verilere göre, güneş enerjisi ile tarım arazilerinin eş zamanlı kullanımına yönelik entegre bir sistem olan TarımGES’ler, tüm tarım alanlarının yanı sıra çayırlar, otlaklar, seralar ve balık çiftliklerinde kurulabiliyor.

Yürütülen AR-GE çalışmalarına göre, seçilen örnek coğrafyada güneş santrali kurulan tarlalarda acı biber üretimi üçe katlanırken, çeri domates üretiminde ise su kullanımının yüzde 65 azaldığı ve toplam üretimin ikiye katlandığı gözlemleniyor.

Diğer yandan TarımGES uygulamalarında iki günde bir yapılan sulamalarda toprağın nemi yüzde 15, her gün yapılan sulamalarda yüzde 5 oranında daha fazla korunuyor.

Raporda, TarımGES projelerinin maliyet olarak küçük ölçekli GES çatı projelerine göre daha avantajlı olduğuna dikkat çekiliyor. Çiftçinin tarlasında üreteceği elektriğin fazlasını satarak öztüketim harcamalarının büyük ölçüde düşürülebileceği vurgulanıyor.

Proje, enerjinin yanı sıra tarımda da dışa bağımlılığın önüne geçebileceğini gösteriyor. TarımGES’ler yerinde üretim-tüketim konusunda enerji dönüşümüne uygun çözüm sunuyor.

Öncelikle elektrik üretimini, tüketimin olduğu alana yaklaştırılarak artan şebeke verimi sağlıyor, işletme maliyetlerini aşağıya çekiyor. Bu arada tarım için gereken sulama pompası, aydınlatma, ısıtma vb. faaliyetlerde gerekli olan enerji en ucuz şekilde yerinde üretilebiliyor.

TEŞVİK GÜNDEME GETİRİLMELİ

Çalışmada, Türkiye’de TarımGES’lerin önünün açılması için acil olarak mevzuatta düzenlenme gerektiği belirtiliyor. TarımGES kurulacak alanlarda acil kamulaştırma yapılabilmesi ve kapasite tanımlanması öncelikli başlıklar arasında yer alıyor. Aynı zamanda Marmara Bölgesi gibi arazi sıkıntısı olan bölgelerde küçük ölçekli tesisler için destek tarifesi oluşturabileceği, büyük ölçekli TarımGES’ler için ise YEKA benzeri ihale yöntemleri uygulanabileceği öneriliyor. TarımGES’ler için kapsamlı AR-GE programları geliştirilmesi ve çiftçilerin bilinçlendirilmesi tavsiye ediliyor.

TarımGES projeleri, Kenya gibi yoksul Afrika ülkelerinden İsveç gibi güneşin en az göründüğü topraklara kadar dünyanın her köşesinde uygulanıyor. 2012’de tüm dünyada 5 megawatt olan TarımGES kurulu gücü, 2022’de 14 gigawattın üzerine çıktı. Dünyada bu konuda başı çeken ülke olan Japonya’da bugüne kadar 3 binden fazla TarımGES uygulaması yapıldı.