İneklerin sağımı süt sığırcılığı çiftliklerinin en önemli konusudur.  Sağımdaki dikkatsizlikler, kurallara uymama, ihmaller sonunda “mastitis” olarak karşımıza çıkıyor.  

Böyle bakınca “meme yangısı = mastitis” olaylarının sağım ile, sağımcı ile doğrudan ilgili olduğunu kesinlikle anlıyoruz.

Mastitis bir üçgenin içindedir.  İneğin bulunduğu ortam, sağımcı ve sağım makinesi bu üçgenin üç kenarını oluşturur.  Önemleri aynı olduğundan eşkenar üçgen olarak kabul edebiliriz.

Sağım yapılırken dikkat edilmesi gereken en önemli konu memenin sağıma hazırlanmasıdır.  Biz bunu sağım olarak bir bütün içerisinde görüyoruz.  Fakat meme başının hazırlanması sağım öncesi bir iş olup, özenle yapılması şart olan işlemler zinciridir.

Sağım öncesi meme başının hazırlanması denildiğinde “meme başı” vurgusuna dikkat çekelim.  Meme değil, meme başı.  Çünkü sağımda bizi ilgilendiren meme başıdır.  Sürü yönetiminin temel kuralı olan “Kuru ve Temiz” burada da önemli yer tutar.  Kuru sağım veya susuz sağım artık tercih edilen bir yöntem olmuştur.

Memenin tümünü yıkadığımızda iyice kurulamamız mümkün olmaz.  Meme başına su değdirmeden ön daldırma solüsyonuna veya köpüğüne meme ucunu daldıralım ve 30 saniye bekledikten sonra köpüğü kuru ve temiz bir bezle, ya da kağıt havluyla alalım.                      Strip cup yaparak ön sütü görelim.  Meme başlıklarını takıp sağım işlemini bitirelim.  Sağım sonrası “son daldırma” solüsyonuna meme başlarını daldırarak sağımı sonlandıralım. 

Demek ki; sağım işlemi son daldırma solüsyonu ile bitmiş oluyor.  Bunu unutmayalım.

Sağım sütü indiren hormonun, yani oksitosinin salgılanması ile başlar.  Meme başının ellenmesi, ön daldırma, meme başının kurulanması, strip cup ile ön süte bakılması oksitosinin beyindeki hipofiz bezinden salgılanması için yeterli uyarımı temin edecektir.  Oksitosin salgısı için bu işlemlerin sakince, acelesiz, telaşsız yapılması şarttır.  Memelere oksitosin yeterince gelir, süt indirilirse, geriye kalan zamanda tüm sütü boşaltmak mümkün olacaktır.  Yani sağım öncesi hazırlık,  hem temiz ve kuru işlemi için, hem de memelere sütün indirilmesi için gereken en önemli zaman dilimidir.

Sağımda vakum ve pulsasyonun ayarlanması, sağım başlıklarının temizliği büyük önem içeren konulardır.  Ama; daha önceki “meme başının sağıma hazırlanması” bölümü doğru yapılmazsa herşey kötüye gider.

Ne yazık ki; birçok süt sığırcılığı işletmesinde halen memeler tümüyle yıkanmakta, sonra süzülen sular kurulanamadan sağım başlıkları takılmaktadır.  Süzülen sular meme ucunda mikrop birikintisi oluşturmakta, sağım başlıkları takılıp, sağım yapılırken memeyi enfekte etmektedir.

Halen kurulama konusunda ciddiyetle davranılmadığını görmekteyiz.  Bir tek havlu ile tüm ineklerin memelerinin kurulandığı çok sayıda çiftlik bulunmaktadır.  Halbuki ön daldırma köpüğü bir inek için bir havlu veya bir kağıt havlu ile alınmalıdır.  Bu işin ardından kağıt havlu veya havlu tekrar kullanılmamalıdır.

Mikroplar gözle görülmediği için, sağımı yapanların “mikrop bilinci” olmalıdır.  Bu bir eğitim konusudur.

Mastitis (meme yangısı) sağım esnasında ve sağımı takip eden yarım saat içerisinde ineğin memesine mikropların bulaşması sonucunda oluşmaktadır.

Sağıma hazırlama tekniğini, sağımın son daldırma ile biteceğini bilmeyen, dikkatsiz davranan, ayrıntıları ihmal edenler mastitisten kurtulamayacaktır.

Mikroplar her yerdedir.  Onları memeye sokmamak ise bizim elimizdedir.