İzmir’in Buca ilçesinde bulunan, 1956 yılında yapımına başlanan ve 1959 yılında hizmete açılan Buca Cezaevi, 30 Ekim 2020’de meydana gelen 6.9’luk depremden sonra hasar almıştı. Depremin ardından cezaevinde bulunan mahkumlar, farklı cezaevlerine nakledilmişti. 62 yıllık cezaevi, mahkumların nakledilmesinin ardından 17 Mayıs tarihinde resmen kapandı. Bugüne dek 600 bin hükümlü ve tutuklunun barındığı ve pek çok filmin çevrildiği cezaevi, kapatılmasının ardından görüntülendi. 80 dönümlük alanda 16 bloktan oluşan Buca Cezaevi, bugünün şartlarında fiziki yapısı ve bina yaşından dolayı ihtiyaca cevap vermekte zorlandıysa da hizmete açıldığı dönem şartlarında mimari yapısı, içinde barındırabileceği hükümlü ve tutuklu kapasitesi olarak en üst düzeyde inşa edilen bir kurum olarak tanımlanıyordu.
Bir dönem en büyük iki cezaevinden biriydi
İnşa edildiği dönemde Bayrampaşa Cezaeviyle birlikte Türkiye’nin en büyük iki ceza infaz kurumundan biri olan Buca Cezaevi, bin 300 kişilik kapasitesiyle faaliyete açılmış ve ilerleyen dönemlerde ihtiyaçlar sonucunda kapasitesi 3 bin kişiye yükseltilmişti. 2000’li yıllara kadar adli, terör, çocuk ve kadın gibi tüm suç grupları ve cinsiyetlerin bir arada (farklı koğuşlarda) barındırıldığı kurum olarak faaliyet göstermişti. 2000’li yıllardan sonra ise suç grubu ve cinsiyete göre müstakil ceza infaz kurumlarının inşa edilmesiyle beraber Buca Cezaevi’nde bulunan terör, kadın, çocuk hükümlü ve tutuklular, suç grubuna ve cinsiyetine uygun kurumlara nakledilmişti.
Bazı ünlü isimler de Buca Cezaevinde yattı
1959 yılında yerleşim alanlarının dışına inşa edilen Buca Cezaevi, zaman içinde şehrin genişlemesiyle beraber şehrin ortasında kaldı. Bugüne kadar yapılan istatistiki çalışmalar sonucunda ise 1959-2021 yılları arasında Buca Cezaevinde yaklaşık 600 bin hükümlü ve tutuklunun barındığı tespit edildi. Buca Cezaevinin faaliyeti süresince ünlü aktör ve aktrislerin rol aldığı birçok Yeşilçam filmi çekildi. Bu filmlerden bazıları ise Orhan Gencebay ve Necla Nazır’ın oynadığı “Ben Doğarken Ölmüşüm” filmi ve İrfan Atasoy ve Hamiyet Yankı’nın rol aldığı “Susuz Yaz” filmi oldu. Öte yandan bazı ünlü isimler de kısa süreli olarak Buca Cezaevi’nde yattı.
Adalet Bakanı Gül açıklamıştı
Geçen günlerde İzmir’de temaslarda bulunan Adalet Bakanı Abdülhamit Gül, Buca Cezaevinin kapatılmasıyla alakalı şunları söylemişti: “Yıllardır Buca’da şehrin ortasında kalan bir cezaevimiz var ve yaklaşık 4 bin vatandaşımızın orada, cezaevinde kaldığını hepimiz biliyoruz. Bu cezaevi 1959 yılından beri faaliyet gösteren bir cezaevimiz. Bakanlığımız olarak İzmir’imizin talebini dikkate aldık. Gerçekten de depreme dayanıklılıktan, çağdaş modernlikten uzak olan cezaevi İzmir’e yakışmıyordu. Buca Cezaevini kapatma kararı aldık. Buca Cezaevini Bakanlığımız olarak kapattık. Bu konuda da Buca’ya, İzmir’imize yakışır şekilde, artık cezaevi olarak değil en güzel şekilde nasıl değerlendirilecekse o şekle getirdik. Oraya artık mahkum, tutuklu almama kararımız var, kapatma kararımız var. Bu da İzmir’imiz için hayırlı olsun. Bundan sonra İzmir’imizin şehir içerisinde yer alan bu yapısı artık cezaevi değil daha güzel bir şekilde değerlendirilmiş olacak. Bunu da gerçekleştirmiş olmanın büyük bir mutluluğunu yaşıyoruz.”
2002’den beri 360 ceza infaz kurumu kapatıldı
2002 yılından itibaren standartlara uymayan 360 ceza infaz kurumu kapatıldı. Bunların yüzde 26’sı 2017 yılından itibaren kapatıldı. Ulucanlar Ceza İnfaz Kurumu 2006 yılında kapatılmış, Ulucanlar’ı takiben Bayrampaşa Kapalı Ceza İnfaz Kurumu da 2008 yılında kapatılmıştı. 1959 yılından beri faaliyet gösteren Buca Cezaevi de kapatılan ceza infaz kurumları arasındaki yerini aldı. 1978 yılında inşa edilen Diyarbakır Kapalı Ceza İnfaz Kurumunun da kapatılacağı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 9 Temmuz gününde kamuoyuna duyuruldu.