CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu ve Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal’ın oluşturduğu altılı masa, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Önerisi tanıtım toplantısı için Ankara’da bir araya geldi.
Toplantıda, altı siyasi partinin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Önerisi kamuoyuna tanıtıldı.
84 MADDELİK TEKLİFTEN ÖNE ÇIKANLAR ŞU ŞEKİLDE:
Kuvvetler ayrılığının vurgulandığı yeni sistemde yasamanın etkin ve katılımcı, yürütmenin istikrarlı, şeffaf ve hesap verebilir, yargınınsa bağımsız ve tarafsız olması hedefleniyor.
Cumhurbaşkanı yedi yıllığına halk tarafından seçilecek. Seçimle beraber partisiyle ilişkisi sona erecek. Görevi sona eren bir cumhurbaşkanı, seçimle gelinen siyasi bir görev üstlenemeyecek.
Anayasa’nın temel hakları düzenleyen ilk maddesine “İnsan onuru dokunulmazdır ve anayasal düzenin temelidir” ifadesi ekleniyor. Bu vurguyla beraber Anayasa’nın insan onurunu esas alan bir bakış açısı kazanması amaçlanıyor.
Anayasa’ya “Hürriyet esas sınırlama istisnadır. Tereddüt halinde yorum, hürriyet lehine yapılır” hükmü eklenecek.
Düşünce, kanaat ve ifade hürriyeti tek bir maddede düzenlenecek. Anayasa’nın 25’inci maddesinde değişiklikle eleştiri hürriyeti güvence altına alınacak. Keyfi sınırlamaların önüne geçilecek.
Siyasi parti kapatma davalarının açılması zorlaştırılacak.
Sağlık ve çevre hakkı yeniden düzenlenirken hayvan hakları ilk kez anayasal güvenceye kavuşturulacak.
Anayasa’da ‘temel hak ve ödevler’ yerine ‘temel hak ve hürriyetler’ düzenlenecek.
Milletvekillerinin sadece ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü halinde dokunulmazlıktan faydalanamayacağına dair düzenleme yapılacak. Dokunulmazlığın kaldırılması için üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar alınacağı hükmü getiriliyor.
Affa uğramış olsalar bile cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, kadına yönelik kasten yaralama ve fesat karıştırma suçlarından hüküm giymiş olanların milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olamayacağı hükmü getirilecek.
Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 15’ten 22’ye çıkarılacak. Üyelerden 20’sinin TBMM, ikisinin cumhurbaşkanı tarafından seçilmesi öngörülecek. Mahkemenin bölüm sayısı ikiden dörde yükseltiliyor. Anayasa’da veya Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde düzenlenen hakların ihlali iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolu açılacak.
Türkiye’nin taraf olduğu bir uluslararası anlaşmadan çekilmesi için TBMM’nin uygun bulması şartı Anayasa’da açıkça düzenlenecek.
Meclis’in denetim yetkisi güçlendirilecek. Muhalefete bir yasama yılında en az yirmi gün gündemi belirleyerek genel görüşme açma hakkı tanınacak.
Bütçe yetkisi Meclis’e iade edilecek. ‘Kesinhesap’ komisyonu kurulacak ve başkanının ana muhalefet partisinin milletvekili olması şartı getirilecek.
Hükümet, başbakan ve bakanlar hakkında gensoru verme yetkisi tesis edilecek.
Hakimler ve Savcılar Kurulu kapatılarak Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu kurulacak. Yargı bağımsızlığının sağlanması için adalet bakanı ve yardımcısının Hakimler Kurulu üyesi olmasına son verilecek.
OHAL KHK’ları kaldırılacak.
Hakim ve savcılara coğrafi teminat getirilecek. Savunma makamı, bir anayasa hükmüyle düzenlenerek bu makamın iddia makamıyla eşit bir statüye kavuşturulması sağlanacak.
Sayıştay yüksek mahkeme statüsüne kavuşturulacak. Kurumun denetim yetkisinin kapsamı genişletilecek.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun üye yapısında çoğulculuk sağlanacak. RTÜK üyeleri, basın mensupları ile iletişim ve hukuk fakültesi öğretim üyeleri arasından seçilecek. Üye seçiminde Meclis’in nitelikli çoğunluğu aranacak.
İçişleri Bakanlığı’nın belediye başkanlarını ve meclis üyelerini görevden uzaklaştırma yetkisi kaldırılacak. Onun yerine Danıştay kararı şartı getirilecek. Görevden uzaklaştırmanın en fazla altı ay sürebileceği düzenlenecek.
Yükseköğretim Kurulu kaldırılacak. Üniversitelerin akademik, idari ve mali özerklikleri ihlal edilmemek kaydıyla planlama ve koordinasyon kurulu Yükseköğretim Üst Kurulu kurulacak.