Yeme bozuklukları, dünya nüfusunun yaklaşık olarak yüzde 10’unu etkileyen ve ihmal edilmemesi gereken rahatsızlıklardır. Tüm dünyada, her yıl yaklaşık 10 bin insan yeme bozuklukları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Yeme bozukluğu olarak tanımlanan anoreksiya nervoza, vücuda enerji alımının sürekli kısıtlanması, kilo almaktan aşırı korkma hali ve sahip olunan beden görüntüsünden memnun olmama hali şeklinde kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Bu nedenle, hastalık hem fiziksel hem de psikolojik rahatsızlıklara neden olur.
Hastalık, yaygın olarak genç ya da erken yetişkinlik dönemindeki kadınlarda görülür. Anoreksiyanın temelde iki farklı çeşidi bulunur. Bunlardan ilki bulimia adı verilen yeme bozukluğudur. Bulimia hastalığı olan kişiler aşırı derecede yemek yerler ve yemek yedikten sonra bilerek yediklerini çıkarırlar. Bu hastalar, aynı zamanda bağırsakların temizlenmesi için müshil ya da çeşitli ilaçlar da kullanabilir. Anoreksiyanın diğer türünde ise kişilerin yemek yeme konusunda kendilerini aşırı derecede kısıtladığı görülür. Özellikle karbonhidrat ve yağ içerikli besinlerden uzak dururlar.
Anoreksik kişiler kendi vücut ağırlıkları ve yedikleri besinlere karşı bir çeşit obsesyon (takıntı) geliştirmiştir. Başkalarıyla beraber yemek yememe, tabaktaki yiyeceklerin yerlerini düzenleme gibi farklı alışkanlıklar, anoreksiya hastalarında ortak görülen özellikler arasında yer alır. Anoreksiya hastaları, yemek yemeyi önemsiyor gibi gözükmelerine rağmen, çoğunlukla aşırı sıkı diyetler uygulayarak aşırı spor ve egzersiz yapma eğilimi gösterirler.
ANOREKSİYA NEDENLERİ
Anoreksiyanın tam olarak neden ortaya çıktığı henüz bilinmemektedir. Ancak, bu rahatsızlığın genetik yapı, kişilik özellikleri ve çevresel faktörlere bağlı olarak ortaya çıktığı söylenebilir. Genellikle sürekli olarak diyet yapılmasıyla başlayan süreç, sağlıksız bir kiloya ulaşan kişinin dış görünüşünden asla memnun olmaması nedeniyle gittikçe ilerler. Sonuç olarak, anoreksiya hastalarında kilo almaktan aşırı derecede korkan bir ruh hali ortaya çıkar.
Çevresel faktörler ise medyada zayıf olmanın sağlıklı ve güzel olduğuna dair yaratılan algı, kilolu kişilerin profesyonel yaşamda başarılı olamayacağı gibi yanlış varsayımlar, cinsel taciz gibi çocukluk döneminde görülen travmalar ve sosyal yaşamda yalnızca zayıf kişilerin arzulandığı şeklinde yaratılan algı olarak sıralanabilir.
Genetik faktörler arasında hormonal bozukluklar ve hâlen araştırma aşamasında olan bazı genler yer alır.
ANOREKSİYA BELİRTİLERİ
Anoreksik kişiler pek çok farklı yöntem deneyerek sürekli kilo vermeye ve daha düşük vücut ağırlığına ulaşmaya çalışırlar. Kilo almaktan aşırı derecede korkan hastalar aynı zamanda kiloları ve dış görünüşleri ile ilgili gerçeği yansıtmayan söylemlerde bulunabilirler. Bu durum, kişide hem davranışsal hem de fiziksel sorunlara yol açabilir.
Hastalık belirtilerine sahip kişilerin fark edilmesi oldukça güç olabilir. Çünkü anoreksik kişiler bu durumu ve aşırı zayıf olduklarını sürekli olarak reddederler. Bu kişiler, tam tersine fazla kilolu olduklarını düşünerek bol kıyafetler giymeyi tercih ederler. Aynı zamanda, anoreksiya hastalığı olan kişiler başkalarıyla birlikte yemek yemekten kaçınır. Dolayısıyla, hastalık belirtilerinin başkaları tarafından fark edilmesi ve hastanın tedavi süreci için ikna edilmesi bazı durumlarda güç olabilir.
Hastalığın sebep olduğu bazı fiziksel sorunlar hayatı tehdit edecek boyuta ulaşabilir. Anoreksiya rahatsızlığında yaygın olarak görülen bazı fiziksel belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
•Aşırı kilo kaybı
•Zayıf görünüm
•Düşük kan değerleri
•Düşük tansiyon
•Karın ağrısı
•Baş dönmesi
•Uykusuzluk (insomnia)
•Adet düzensizliği
•Saç ve tırnaklarda sağlıksız görünüm
•Kuru cilt
•Soğuğa karşı dayanıksızlık
•Aşırı yorgunluk
•Cinsel isteksizlik
Anoreksiya hastalarında görülen bazı davranışsal belirtiler ise şu şekildedir:
•Sürekli diyet yapma hali
•Yemek yeme alışkanlıklarında yapılan keskin değişiklikler
•Aşırı yavaş ya da aşırı küçük lokmalar halinde yemek yeme
•Antisosyal davranış
•Aşırı spor yapma isteği
•Depresif ruh hali
•Kişinin aç olduğunu reddetmesi
•Gün içerisinde öğün atlama
•Kişinin gün içerisinde yediği yemekler hakkında yalan söylemesi
•Sürekli aynada vücudunu kontrol etme isteği
•Bol kıyafetler tercih etme
•Yemek yedikten hemen sonra kusma isteği
•Hafıza kaybı
Durumun şiddetine göre vücudun farklı bölgelerini etkileyecek çeşitli komplikasyonlar oluşabilir. Anoreksiya hastalarında ortaya çıkabilecek bazı komplikasyonlar şu şekilde sıralanabilir:
•Anemi
•Kalp rahatsızlıkları
•Kemik erimesi
•Düşük tansiyon
•Böbrek rahatsızlıkları
•Testosteron seviyesinde azalma
•Adet düzensizliği veya adet döngüsünün durması
•Ölüm
Kişide ortaya çıkabilecek bu fiziksel ve davranışsal değişikliklerin kendisi ya da yakınları tarafından erken fark edilmesi hastalığın ciddi noktalara ulaşmadan kontrol altına alınabilmesi açısından oldukça önemlidir.