“İnsan bir yanıyla doğa varlığı, bir yönüyle kültür varlığı. Dolayısıyla insan bir doğa varlığı olması sebebiyle doğa içinde her şeyden etkileniyor.” diyen Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Bozbuğa, tehlikeli boyutlara ulaşan iklim değişikliğinin sağlığımız için doğuracağı olumsuz sonuçlarına dikkat çekti.
Doğada yapılan tek bir değişikliğin her şeyi etkilediğini belirten Bozbuğa “Genel sistemler teorisi gereği, hepimiz birbirimize bağlıyız. Dolayısıyla o ilişkiyi çok iyi kurmak gerekiyor. Yapılan şeylerin çok daha bilimsel çok daha geniş vade gözetilerek düşünülüp adımlar atılması gerekiyor.” şeklinde konuştu ve sıcakların beyin sağlığına olan etkisini anlattı.
AŞIRI SICAKLAR BEYNİ NASIL ETKİLİYOR?
Öncelikle duygularımızı etkiliyor. Duygularımız ve kognitif fonksiyonlarımız iç içe çalışıyor zaten; birbirini etkiliyorlar. Çok bilinen bir şeydir ki coğrafyalara göre insan karakterleri değişir, tabi bunun başka nedenleri de var, yani İbn Haldun’un söylediği gibi ‘coğrafya insanın kaderidir.’İnsanın optimum verimde olması için belli şartlar gerekiyor. Yapay olarak bunların değiştirilmesi, klimalar yani daha küçük ortamlardaki değişiklikler bile insanları olumsuz etkileyebiliyor. Dolayısıyla doğanın, ikliminin değişmesi insanları en başta duygusal yönden ve bununla bağlantılı olarak da kognitif açıdan etkiliyor.
Ayrıca aşırı sıcaklar damar yapısını etkiliyor. Hava basıncının, sıcaklığının, nemin yüksek olması, oksijen basıncının değişmesi başta damarlar üzerinde ve onun dışında da enzimatik – hormonal olaylar üzerinden insan sağlığını etkiliyor. Ama en başta da damarsal yapıyı etkiliyor. Hipertansiyon hastalarında ataklar yapabiliyor, diyabet hastalarında yine şeker regülasyonu bozulabiliyor ve buna bağlı problemler ortaya çıkıyor.
SICAK HAVALARDA HANGİ ÖNLEMLERİ ALMALI?
Güneş vücudumuz için elzem bir kaynak. Güneşten istifade etmek gerekiyor ama bunu öğlen güneşinde dışarı çıkarak yapmak yanlış. Büro çalışanları da tamamen açık havada çalışanlar da sorun yaşıyor. Yani sürekli güneş ışınlarına maruz kalmak zararlıysa, uzak kalmak da çok önemli bir sorun. Dengeyi bulmak önemli.
Öğle sıcaklarında dışarı çıkmamak ve uygun giysiler giymek gerekiyor. Ama çocukları güneşten koruyacağız diye açık havada oynamalarını engellememek gerekiyor. Doğru saatlerde doğanın içinde ya da sokaklarda oynamalarına izin verilmeli.
HİPERTANSİYON HASTALARI RİSK ALTINDA
Beyin kanaması yüzlerce farklı alt başlığı içeriyor. Hepsi için diyemem ama bazı tipleri için, mesela subaraknoid kanama, beyin cerrahisinde çok önemlidir. Epidemiyolojik verilere baktığınızda bu vakaların ilk ve son baharda arttığı görülür. Ama yaz aylarında hipertansiyon hastalarında daha yüksek oranda beyin kanaması görülür. Dolayısıyla sıcakla damar genişlemesi olduğu için kanamaya eğilim de artıyor ve bazı tip beyin kanamaları sıcaklarda daha yüksek oranda görülebiliyor.
Sıcak çarpması ise genel olarak vücut sıcaklığının uzun süre yüksek sıcaklıkta kalınması sebebiyle yükselmesi durumudur. Bu durum sadece beyni değil vücudun tamamını etkiler. Dolayısıyla da tedavi bütün vücuda yönelik olur.
PEKİ SUSUZLUK BEYNİ NASIL ETKİLİYOR?
Susuzluk beyin için bir düşman ve yaz aylarında su kaybı terleme ile arttığı için bu tehlike artıyor.
Sıvı elektrolit dengesi insan beyni için son derece hayati bir konudur; bu dengenin bozulması ağır sonuçlara yol açabilir. Sadece sıvı kaybı değil sıvının fazla olması ya da sıvı içeriğindeki elektrolitlerin uygun aralıkta olmaması yani sıvı elektroilt denge bozukluğu sağlık için önemli bir husus. Ayrıca sıvı kaybı yani dehidratasyon, damar içinde pıhtılaşmayı tetikler. Ayrıca kanlanmayı, oksijenizasyonu, glikoz ulaşımını da bozarak beynin beslenmesini olumsuz yönde etkiler. Bu tehlikeyi önlemek için sadece su içmek değil, az tuzlu bir ayran içmek, maden suyu içmek faydalı olacaktır.
SICAKLAR VE BAŞ AĞRISI
Baş ağrısı çok yaygın bir şikayettir. Bunun yüzlerce nedeni olabilir. Çoğu basit nedenlerdir ve beyin cerrahisinin alanına girmez. Stres, hava basıncındaki değişikler, lodos, sinüzit, göz problemleri gibi sıradan olabilen birçok sebebi var. Sıcaklar da damar genişlemesine yol açarak baş ağrısına sebep olannedenlerden birisidir.