Avrupa’nın gündemi bir kez daha İran nükleer anlaşması. ABD Başkanı Trump’ın anlaşmadan çıkması ve bir kez daha gerilen ilişkiler nedeniyle mutabakatın diğer tarafları olan İngiltere, Almanya ve Fransa gibi ülkelerden gelen tepkilere bir yenisi daha eklendi.
Üç ülkenin dışişleri ve ekonomi bakanlarının ABD’ye yönelik yazdığı ortak mektupta anlaşmaya geri dönme çağrısı yapılırken, “Avrupa’nın güvenliğini tehdit edecek hareketlerden kaçınılması” tavsiyesinde bulunuldu.
Mektupta, İran’ın da anlaşmadan çekilmesi halinde bölgenin daha da tehlikeli bir yer haline geleceği vurgusu yapılırken, gelecekteki çatışmaların sonuçlarının ise ‘felaket’ olacağı uyarısında bulunuldu.
SÜREÇ NASIL GELİŞTİ?
ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, Çin ve Rusya’nın 2015 yılının Temmuz ayında İran ile vardığı nükleer anlaşma çerçevesinde uluslararası denetçiler İran’a girerek ülkedeki nükleer faaliyetleri izledi.
Öte yandan dönemin ABD Başkan adayı Donald Trump ise seçim vaatleri arasına nükleer anlaşmayı iptal etmeyi koymuştu. ABD’de yapılan Kasım 2016 seçiminin ardından başkan seçilen cumhuriyetçi parti aday Trump, bu vaadini yaklaşık 1.5 yıl sonra gerçekleştirdi. ABD, 8 Mayıs 2018’de anlaşmadan tek taraflı olarak ayrıldığını duyurdu.
ABD’nin anlaşmadan çıkmasına en büyük tepki ise mutabakatın diğer tarafları olan Avrupa ülkelerinden geldi. Ancak Trump, İngiltere, Almanya ve Fransa’nın ısrarlı ‘anlaşmaya geri dön’ çağrılarına olumlu yanıt vermedi.
Öte yandan İran’dan ise konuyla ilgili ‘ılımlı’ açıklamalar geliyor. Tahran yönetimi, 2015 anlaşması çerçevesinde, çalışmalarını nükleer güç tesisinde kullanılabilecek yüzde 3 düzeyinde zenginleştirilmiş uranyum üretme kapasitesinde sınırlandırma ve 20 bin olan santrifüj sayısını 10 yıl boyunca 5 bin 60 ile sınırlı tutma sözü verdi.
Nükleer silah üretiminde kullanılan uranyumun ise yüzde 90 düzeyinde zenginleştirilmesi gerekiyor.