Batı Nil Humması (West Nile Fever = WNF) son günlerde basında çıkan haberlerle ülkemizin gündemine geldi.
Batı Nil Humması atlar, kuşlar ve insanlar arasında sineklerle bulaştırılan viral bir hastalık. Bu yüzden de zoonotik. Yani hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklardan biri.
Hastalık kuşlarda ve memelilerde görülüyor. Virus kuşlardan kazlarda, kuzgun, karga, alakargada, memeli hayvanlarda ise atlarda görülüyor. Fakat bulaşma sineklerle (culex) oluyor.
Hastalık virüsü (WNV) Arbovirus – Flavivirus ailesinden olup, ilk olarak Uganda’da çıkmış ve tespit edilmiş. Hastalığın Batı Nil Humması adını da alması da bu sebepten.
İlk virus izolasyonu 1937 yılında Uganda’daki hastalık ile ilgili, ama hastalığın bulaşmasında sineklerin rol oynadığı 1950’de Mısır’da Batı Nil Humması’nın çıkması ile anlaşılmış. Ertesi yıl ise, 1951’de ilk büyük salgın İsrail’de görülmüş.
Batı Nil Humması insanlarda baş ağrısı, vücut ağrısı ateş gibi grip benzeri belirtilerle ortaya çıkıyor. Ancak; hayvanlarda ve insanlarda hiç belirti göstermeyen hastalık vakaları da söz konusu.
İnsanlarda belirtiler çok değişik olabiliyor. Hafif şiddetliden, felç ve ölüme kadar giden durumlar gözlenebiliyor. Lenf bezlerinde şişlikler, deride kızarıklıklar görüldüğü gibi, beyin-omurilik yangısı, gözde ağrı, boyun tutulması, sinirsel belirtiler, titreme ve felç görülebiliyor. Dolayısıyla bu belirtiler ile teşhis koymak mümkün değil. Şüphelenilirse laboratuvar tetkikleri ile teşhis konulabiliyor.
Atlarda klinik belirtiler; diş gıcırdatma, iştahsızlık, titreme, başı bir yere dayayıp kalma, yutma güçlüğü, amaçsız hareketler, kas seğirmesi, arka ayaklarda güçsüzlük ve felç. Teşhis laboratuvar muayeneleriyle konuluyor.
Kazlarda klinik bulgular; eklemler hizasında deri altında kanamalar ve zayıflama. Otopside daha belirgin bulgulara rastlanabilir. Ama teşhis laboratuvar muayeneleriyle mümkün.
İnsanlar ve hayvanlar arasında dokunma ile bulaşma söz konusu değil. Aksırık, tıksırık ile de bulaşmaz. Sadece sinek bulaştırır. Göç eden kuşlar virüsü bölgeler arası, ülkeler arası yayabilir. Kuşların anormal ölümlerinden şüphelenip inceleme başlatılırsa erken teşhis yapılabilir.
Kuşlar virüsü yeni yeni sahalara ulaştırırsa da bulaşmanın sineklerle olduğu bilindiğinden koruma yöntemlerinin sinek ile ilgili olarak düşünülmesi gerekir. Sinek mücadelesi, doğrudan insan vücuduna püskürtülen sinek kaçırıcıların kullanılması, şüpheli alanlarda uzun kollu gömlek ve uzun pantolon giyilmesi önlemler arasında sayılabilir. Dezenfeksiyon ve kişisel hijyen için %70’lik etil alkol, %1’lik sodyum hipokilorit, %2’lik glutaraldehit kullanılabilir.
Batı Nil Humması’nın özel bir tedavisi yoktur. İnsanlarda aşısı hazır değildir. Çalışmaların sürdürüldüğü belirtiliyor.
Atlarda aşısı vardır. İlk yapıldığında tekrarlı (rapelli) olarak 2 hafta aralıkla uygulanır. Sonra 6 ayda bir tekrarlanır. Sorun çıkmış bölgelerde rapel daha önce de yapılabilir.
Batı Nil Humması’nın tek sağlık One Health (OH) kavramıyla ele alınmasında insan ve hayvan sağlığı açısından önemli yararlar vardır.