Yunus Emre Enstitüsü, dünyanın farklı coğrafyalarında bulunan temsilcilikleri aracılığıyla Türkiye ile diğer ülkelerin kültürlerini bir araya getirerek hafızalarda iz bırakan etkinliklere imza atmaya devam ediyor. Romanya Kültür Bakanlığı ve Romanya Yunus Emre Enstitüsü iş birliğinde Türkiye'nin Bükreş Büyükelçiliği ve Türk Hava Yollarının katkılarıyla “Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı” ve Romanya'daki '“2023 Dimitri Kantemir Kültür Yılı” çerçevesinde Dimitri Kantemir’in “Musikiyi Harflerle Tesbit ve İcra İlminin Kitabı”nın Romanya Devleti’ne takdim töreni ve “Sultan’dan Kraliçeye Piyano Albümü Konseri” adlı dev organizasyon düzenlendi.
Romanya’nın tarihi simgelerinden Ateneul Roman’ın ev sahipliğinde düzenlenen en prestijli etkinliğe Romanya Kültür Bakanı Raluca Turcan, Türkiye'nin Bükreş Büyükelçisi Özgür Kıvanç Altan, Yunus Emre Enstitüsü Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Abdullah Kutalmış Yalçın, Romanya Yunus Emre Enstitüsü Koordinatörü Mustafa Yıldız, Romanya’da mukim 50 büyükelçi, Rumen bürokratlar, sanatseverler ile Romanya’dan ve Türkiye’den basın mensupları katıldı.
Yüzlerce kişinin katıldığı programda Osmanlı Devleti döneminde Enderun’da eğitim alan ve Osmanlı Devleti’nin elçiliğini yapan Dimitri Kantemir’in Osmanlı Türkçesi ile kaleme aldığı “Musikiyi Harflerle Tesbit ve İcra İlminin Kitabı”nın Romanya Yunus Emre Enstitüsü Koordinatörü Mustafa Yıldız tarafından yapılan araştırmalarda Romanya’da herhangi bir kopyasının bulunmadığı tespit edildi. Yıldız’ın yaptığı inceleme ve çalışmalar neticesinde bu eserin bir tıpkıbasımı tedarik edilerek, Romanya Kültür Bakanı Raluca Turcan’a takdim edildi. Törende Bakan Turcan tarafından Romanya Yunus Emre Enstitüsü Koordinatörü Mustafa Yıldız’a bu kitabın Türkiye’den bulunup Romanya Devleti’ne hediye edilmesi sürecindeki çalışmaları sebebiyle “Yüksek Liyakat Nişanı” takdim edildi.
Romanya Kültür Bakanı Turcan, 2023 Dimitri Kantemir Kültür Yılı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılının bir arada kutlandığı etkinlikten duyduğu memnuniyeti dile getirerek, “Bugün iki ülkenin kültürel ilişkileri açısından önemli bir gün. İki ülkenin de ortak değeri Dimitri Kantemir’i birlikte anıyoruz. Romanya’nın en önemli değerlerinden birisi olan Dimitri Kantemir’in eserinin tıpkıbasımının hediye edilmesi bizim için çok anlamlı. Yunus Emre Enstitüsü Romanya’da gerçekleştirdiği faaliyetlerle iki ülke arasındaki kültürel ilişkileri güçlendirmeye devam ediyor” ifadelerini kullandı.
Bükreş Büyükelçisi Özgür Kıvanç Altan da, “Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. yılında Romanya ile ortak dostluk tarihimizin bir nişanesi olarak Rumen makamlarıyla birlikte bu faaliyeti gerçekleştirdik. Etkinliğe Romanya Kültür Bakanı başta olmak üzere bakanlık düzeyinde katılımcılar, birçok senatör, milletvekili, büyükelçi ve diplomatlar iştirak etti. Bu tür kültürel faaliyetler iki ülke arasındaki dostluğun en güzel simgesi oluyor” dedi.
Törenin ardından Sultan II. Abdülhamid Han’ın Romanya Kraliçesi Elisabeta’ya hediye ettiği ve yıllar sonra Hollanda’da bulunan müzik albümünde yer alan eşsiz eserler, Prof. Dr. Evren Kutlay tarafından icra edildi. Programın ardından Yunus Emre Enstitüsü tarafından verilen resepsiyonda Sultan II. Abdülhamid Han’ın misafir yabancı devlet protokolüne özel olarak hazırlattığı 1876 tarihli müzik albümü ve Dimitri Cantemir’in Musikiyi Harflerle Tesbit ve İcra İlminin Kitabı sergilendi.
Dimitri Kantemir 1673-1723 yılları arasında yaşamış çok yönlü bir Rumen soylusudur. Kendisinin tarih ve müzik başta olmak üzere farklı alanlarda eserleri bulunmaktadır. Dimitri Kantemir, “Musikiyi Harflerle Tesbit ve İcra İlminin Kitabı”nı İstanbul’da Türkçe olarak kaleme almıştır. Eser, ebced notası ile yazılmış 17. yüzyıl ve öncesine ait yüzlerce eser notası ihtiva ettiği için çok değerli bir kaynaktır. Osmanlı musikisini yazılı hâle getirip koruma altına alması hasebiyle de ayrıca bir önem taşımaktadır. Osmanlı Türkçesi ile yazılan eser, müzikolog ve bestekâr Yalçın Tura tarafından eserin asıl metni tıpkıbasım olarak ve bu metinlerin günümüz Türkçesine aktarılmış şekliyle birlikte çalışılmıştır. Romanya Yunus Emre Enstitüsü Koordinatörü Mustafa Yıldız tarafından yürütülen araştırmalar neticesinde bu özel eserin orijinalinin Türkiye’de olduğu ve Romanya’da eserin kopyasının dahi bulunmadığı tespit edildiğinde eserin bir tıpkıbasımının Romanya’ya getirilip Roman Devleti’ne hediye edilmesi kararlaştırılmıştır.
Sultan II. Abdülhamid Han tarafından Romanya Kraliçesi Elisabeta’ya hediye edilen albüm
Sultan II. Abdülhamid Han, İstanbul’u ziyaret eden Romanya Kraliçesi Carmen Syiva olarak bilinen Elisabeta’nın müziğe ilgisinin olduğunu fark ettiğinde kendisine 1876 tarihli piyano albümünü hediye etmiştir. İlerleyen zamanda Kraliçe Elisabeta, eseri hizmetkârı ve sırdaşı Euphrosine de Gradisteano’ya hediye etmiştir. Belçikalı bir asilzade ile evlenen Gradisteano’nun vefat etmesinden sonra albüm 100 yıl Gradisteano ailesi tarafından muhafaza edilmiş ve 2018 yılında Hollandalı bir koleksiyoncu tarafından satışa sunulmuştur. Albüm müzayedede Amsterdam Yunus Emre Enstitüsünün eski Müdürü Abdullah Altay tarafından satın alınmıştır. İki bölümden oluşan albümün ilk bölümü Osmanlı marşlarından, ikinci bölümü ise Batı müzik tarzına uyarlanan Türk müziklerinden oluşmaktadır.