Buzağının vücut ısısı yükselirse bir hastalık, özellikle de bir enfeksiyon söz konusudur. İshal, göbek yangısı, eklem yangısı, difteri ve solunum yolu enfeksiyonlarında vücut ısısı yükselir. Bunun dışında termik stres (ısı stresi) de vücut ısısının yükselmesine yol açar. Vücut ısısı yükseldiğinde ve hemen tedavi yapıldığında ateşin normale düşmesi arzu edilir.
Buzağıların vücut ısısı normal olarak 38.3 – 38.8°C arasındadır. Bu derecelerin altı da, üstü de tehlikelidir. Ancak normalin altındaki vücut ısısı daha büyük bir tehlikeyi işaret eder.
Vücut ısısı normalin altına düşerse hayvan vücut ısısını normal seviyede devam ettirme yeteneğini, gücünü kaybetmiş demektir. Bu duruma “hipotermi” adını veriyoruz.
Canlılar için normal vücut sıcaklığının sürdürülmesi en önemli konudur. Bu sebeple buzağıların ateşinin ölçülmesi, düşük ateş ölçüldüğünde ise zaman kaybına yol açmayacak şekilde, derhal önlemler alınması şarttır. Hipotermide zaman kaybı buzağının kaybına yol açar.
Buzağının ateşi ölçülür ve diğer belirtilerle birlikte değerlendirilir. Titreme, sık ve yüzeysel soluma, ayakta duramama, yatma, emme refleksinin kaybolması, durgunluk, iştahsızlık, hipotermiye eşlik eden diğer belirtilerdir.
Hayvanların ateşi dışkı deliğinden alınır. Ateş almak durumun ciddiyetini ortaya çıkarır. Buzağının ateşi normalin altına ne kadar düşerse, durum o kadar vahim bir hal alır. Örneğin; 37.7°C’nin altındaki vücut ısısı tehlikeli seviyedir. Ama 34.4°C’den aşağıya düşen vücut ısısında artık iç organlar da soğur. Beyinde soğuma meydana geldiğinde beyin fonksiyonlarını yerine getiremez ve bilinç kaybı, koma durumu ortaya çıkar. Çiftliklerde termometre (derece) kullanımı özellikle tavsiye edilir. Çünkü yüksek ateş yönünde yapılan tedaviler sonucunda ateşin normale dönmesi istenirken, normalin altına düşmesi (hipotermi) bize vücudun kendini savunamayacak hale geldiğini gösterir.
Derhal, hiç vakit kaybetmeden ve başka işlerle, tedavi denemeleriyle oyalanmadan veteriner hekime başvurulmalıdır. Diğer yandan veteriner hekim gelip müdahale edene kadar vücut ısısının daha da düşmesine engel olmak üzere önlemler alınmalıdır.
Buzağıyı sıcak tutmak için ısıtıcı lambalar, elektrikli battaniyeler kullanılır. Bunlar yoksa şişelere doldurulmuş ılık sular vücuda bağlanabilir.
Hipotermi de asıl tedavi veteriner hekimin ılık serum vererek buzağının ateşini yükseltmeye çalışması ile mümkün olur. Yani başka bir deyimle vücut önce dışarıdan sonra da içeriden ısıtılmalıdır. Damardan verilecek olan ılık serum bu konuda yapılacak en doğru tedavidir. O yüzden veteriner hekime derhal başvurulmalıdır.
Buzağıların hipotermisine birçok sebep yol açabilir. Başlıca sebep ishaldir. Aşırı su kaybı (dehidrasyon) vücut ısısının normalin altına düşmesine yol açar. Başlangıçta yüksek ateş ile ilgili tedavi denemeleri yapılırken, normale dönmesi beklenen ateşin, normalden daha aşağıya düşmesi alınacak önlemleri ve kullanılması gereken ilaçları değiştirebilir. O yüzden ateş alınmalı, ağızdan elektrolit ve sıvı tedavisi (rehidrasyon) acilen yapılmalı, damardan ılık serum verilmesi için de veteriner hekime haber verilmelidir.
Koruyucu hekimlik:
Buzağının vücut ısısının bilinmesi bir koruyucu hekimlik çalışması olarak kabul edilebilir.
Yeni doğan buzağıların soğuk ve ıslak bir zeminde, özellikle de beton üzerinde kalmamasına dikkat edilmeli, rüzgara, hava akımına maruz kalmaması için önlem alınmalıdır.
Kuru ve temiz ilkesi her zaman ve her yerde olduğu gibi bu konuda da geçerlidir. Göbek kordonu dezenfeksiyonu ve antiserum uygulaması ihmal edilmemelidir.
Diğer yandan barınak ve çevre koşullarının termik strese (ısı stresine) yol açmayacak şekilde düzenlenmiş olması, doğal ve mekanik havalandırma yapılması şarttır.
Her hayvan sahibi vücut sıcaklığı ölçülmesini bilmelidir. Bilmeyenler öğrenmelidir. Yüksek ateş sorundur. Ama düşük vücut sıcaklığı ise daha önemli bir sorundur.