“ÇATIŞMA ÇÖZME TEKNİKLERİ “
‘Kişi, kurum ya da kuruluşların amaç ve çıkarlarının farlılık göstermesi durumunda yaşanan uyuşmazlık hali’ olarak tanımlanan Çatışma, hayatın her alanında kurulan ilişkileri olumsuz yönde etkilemektedir. Kişi ve kurumların karakteristik özellikleri ve yapıları bakımından sahip olduğu farklılıkları ortadan kaldırmak mümkün olmadığına göre, çatışmanın yaşanması da olağan bir süreç olarak düşünülebilir.
Bununla birlikte, çatışmanın adeta yapısal bir özellik gibi kurum ve kişiyle özdeşleşmesinin, toplum içinde yalnızlaşmayı da beraberinde getiren bir durum olduğunu söylemek mümkün. Çevresiyle aktif ya da pasif olarak sürekli çatışma halinde olan kişi ve kurumlarla, şüphesiz kimse bir araya gelmeyi, beraber çalışmayı ya da bir şey paylaşmayı istemez. En önemsiz bir konuda dahi, çatışma potansiyeli taşıyan tarafla iletişim bilinçli olarak minimum düzeye indirilir ve diyalogdan kaçınılır.
‘Azı karar, fazlası zarar’ diyebileceğimiz şekilde, bazen olumlu sonuçları da olan çatışmalar, çoğu zaman ise ciddi anlamda çıkarların uyuşmazlığı durumunda ortaya çıkar. Süreç doğru yönetilmediği takdirde daha büyük anlaşmazlık ve sorunlara yol açarken, çözüm sürecinde tarafların algıları ve istekli olmaları son derece önemlidir. Çatışmaların çözülebilmesinde iki tarafın da büyük rolü vardır. Çünkü çatışmalar ancak iki taraf da olaya sağlıklı bakabildiğinde çözümlenebilir.
Çatışma çözme aşamaları…
Çatışma çözümünde İlk aşama; tırmanmayı, gerilimi aşağıya çekmek olmalı. Burada unutulmaması gereken şey öfkeyi yöneten tarafın daha güçlü olacağı gerçeği. İkinci aşamada; karşımızdakinin bizi anlamasını beklemeden biz onu anlamak için çaba göstermeliyiz. Üçüncü aşamada nihayet; gereksinim ve kaygıları ortaya çıkarabiliriz. Dördüncü aşamada; üçüncü bir çözüm yolu bulmak için çaba sarf etmek önemli. Son aşama ise; anlaşmayı pekiştirmek için yatışmanın olmasından yararlanmak.
Kolaylaştırıcı Birkaç ipucu:
Pozisyon üzerinden tartışma yapılmasına izin vermeyin
Sorunu tanımlayın ( olup biteni netleştirin)
Kişileri sorundan ayırın
Tarafların birbirini küçük düşürmesine izin vermeyin, sadece sorun olan davranışa odaklanın
Ortak bir zemin bulmaya çalışın
İki tarafın da kazanç sağlayabileceği seçenekler geliştirin. Adil olduğu kabul gören ve herkesi memnun edecek çözümler önerin
Birbiri ile çatışan tarafların sorunları çözme sürecine tam anlamıyla katılıp sorumluluk alması son derece önemlidir.
Çatışma Nasıl Yönetilir?
Hedefinizi Bilin; Duyularınızı Açın; Esnek Olun; İletişim olumlu, spesifik ve karşıdaki kişiyle aynı yönde olmalı. Alıcıya; Hayır demeyin, Bilgisini küçümsemeyin, Bu konuda daha iyi olduğunu hissettirin, Ondan öğrenecek çok şey olduğunu hissettirin, Kendi düşüncenizi onun fikri olarak sunun.
Çatışma Çözme Teknikleri:
Çatışmaları yaşarken bilinçli ya da bilinçsizce başa çıkmak için bazı teknikler kullanırız. Bu tekniklerin hepsini çatışmanın türüne, kiminle yaşandığına, şiddetine, olası sonuçlarına bağlı olarak yeri geldikçe uygularız. Ancak bu taktiklerden birkaçını daha sık kullanma eğilimimiz vardır. En çok önerilen ve yaygınlaştırılmaya çalışılan taktikler; daha çok tarafların uzlaşarak ya da iki tarafın da memnun olduğu başka bir yolu bularak çatışmayı çözmeleridir.
Yenmek (Köpekbalığı Taktiği – zorlama):
İlişki yerine amaçlarımız, isteklerimiz önemli ise karşımızdakini zorlamaya dayalı olan taktik. (İş adamları ve politikacılar yaygın olarak kullanır.)
Materyal kaygılar yüksektir
Tarafların ilişkiye dayalı kaygıları düşük düzeydedir
Kazan-kaybet rekabeti vardır
Baskı, aşağılama ve rekabete dayalı bir ilişki vardır.
Müzakere tarafları kendileri için mümkün olan en fazla şeyi elde etmeye çalışırlar.
İşbirliği Yapmak (Baykuş Taktiği- yüzleşme)
Amaç ve ilişkinin çok önemli olduğu, iki tarafın da taviz vermeden gereksinimlerini tam olarak karşılayabildikleri taktik.(önerilen taktik)
Tarafların materyal kaygıları yüksektir
Tarafların ilişkiye dayalı kaygıları yüksektir
Ortak çıkar arayışı vardır
Sorun çözmeye dayalı yaklaşım mevcuttur
Başarılı bir sonuç elde edilmesi için her iki tarafın da ihtiyaçlarının karşılanması gerektiğinin farkına varılmıştır
İşbirliğine dayalı davranış/tutum vardır
Razı Gelmek: (Ayıcık Taktiği- alttan alma)
Amaçtan vazgeçip ilişkiyi korumaya yönelik olarak davranmaya, karşıdakinin yapmak istediğine izin vermeye dayalı taktik. (kültürümüz kadınlardan bu taktiği bekler.)
Uyumlu bir ilişki kurmaya odaklanılır
Uyumun geliştirilmesi çabası vardır
Materyal beklentilerin farklılıkları göz ardı edilir
İlişkiyi devam ettirme önceliği vardır
Kişilerarası ilişkiler, elde edilen sonucun ne kadar adil olduğundan daha önemlidir
Geri Çekilmek (Kaplumbağa Taktiği):
İsteklerimizden ve ilişkilerimizden vazgeçerek geri çekilme taktiği
Materyal kaygılar düşüktür
Tarafların ilişkiye dayalı kaygıları düşüktür
Zayıflık hissi vardır
Elde edilecek sonuca karşı kayıtsızlık vardır
Vazgeçme eğilimi vardır
Karşı taraf ne verirse versin kabul etmeye hazır olma hali vardır
Uzlaşmak: ( Tilki Taktiği – Uzlaşma) :
Amaç ve ilişki orta derecede önemli ise, biraz ilişkiden biraz amaçtan vazgeçerek orta yol bulmaya çalışan taktik. Kültürümüz bu taktiği över, psikologların da kazandırmaya çalıştıkları taktiktir. Kurnazlıkla karıştırılmaması önemli.
Müzakere yaklaşımında bir denge vardır
Karşı tarafla orta bir yerde buluşulur
Bir alışveriş söz konusudur
Müzakerecinin hedefi kabul edilebilir bir anlaşmaya ulaşmaktır
Çatışmanın azaltılması sorunu çözmekten daha önemlidir
Hangi yöntem Tercih edilmeli?
Bu taktiklerin hepsini yeri geldikçe kullanırız. Ancak bir ya da birkaçını daha sık kullanırız. Kullanırken kendimizi korumayı, az zarar görmeyi ve çıkarlarımızı korumayı dikkate alırız. Ancak bu taktikler bazen saf biçimde kullanılmayabilir. Başka taktiklerle birleşiklikler olabilir. Bazen tilki görünümünde köpekbalığı taktiği kullanıldığı da görülebilir. Bu taktiklerin neler olduğunu bilmek, hem kendimiz hem de karşımızdakinin çatışma çözme biçimini keşfetmemize ve buna dayalı olarak önlem almamıza yardımcı olur.