Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Şubat 2017’de Varlık Fonu’na devredilen Türkiye’nin en büyük ve tek bor ihracatçısı Eti Maden İşletmeleri’nin ve bor yataklarının özelleştirme ve yabancı şirketlerle birlikte işletilme kapsamında olmadığını açıkladı.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İzmir Milletvekili Atila Sertel’in Varlık Fonu’na devredilen Eti Maden İşletmeleri’nin ve bor yataklarının özelleştirme kapsamında olduğu veya yabancılarla birlikte işletilmesine yönelik çalışmalar yürütüldüğü iddialarıyla ilgili soru önergesine cevap veren Bakan Albayrak, şunları söyledi:
“2840 sayılı Bor Tuzları, Trona ve Asfaltit Madenleri ile Nükleer Enerji Hammaddelerinin İşletilmesini, Linyit ve Demir Sahalarının Bazılarının İadesini düzenleyen kanuna göre bor madenlerinin aranması, üretimi ve pazarlanması devlet eliyle yürütülür. Bu bağlamda, bor madenlerinin yabancı şirketler ile birlikte bir kısım küçük ölçekli yerli şirketler tarafından işletilmesi söz konusu değildir. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün veya bor madenlerinin özelleştirilmesine yönelik bir çalışma bulunmamaktadır.”
MEHMET CENGİZ İDDİLARINI DA SORDU
Öte yandan, önergesinde Bakan Albayrak’a “Eti Maden İşletmeleri’nin sülfirik asit ihtiyacını işadamı Mehmet Cengiz’in şirketlerden Türkiye’deki bakır madenlerinin büyük bir kısmını işleten ve en büyük sülfirik asit üreticisi konumunda olan işadamı Mehmet Cengiz’in sahibi olduğu şirketlerden her hangi biri Eti Maden’in özelleştirilmesine yönelik yazılı başvuruda bulunmuş mudur? Bu kuruma talip olmuş mudur” sorusunu da yönelten CHP İzmir Milletvekili Atila Sertel’e verilen cevapta şöyle denildi:
“Eti Maden’in sülfürik asit ihtiyacı, Bandırma Bor ve Asit Fabrikaları İşletme Müdürlüğü bünyesinde kurulu 240.000 ton/yıl kapasiteli sülfürik asit tesisinden karşılanmaktadır. Ancak; fabrikanın bakıma alınması durumunda 4734 sayılı Kamu İhale Kanuna göre dışarıdan alım yapılmaktadır.”
BİLGİ NOTU:
Dünyadaki önemli bor yatakları Türkiye, Rusya, Güney Amerika ve ABD’de olup dünya ticari bor rezervleri dört bölgede toplanmaktadır. Dünya bor üretim kapasitesinin 2015 yılında 5,6 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir. Dünya fiili bor üretimi 4,2 milyon ton olup, fiili bor üretiminde Avrupa (Türkiye) yüzde 48 payla birinci sırada yer almaktadır. Sektörün büyük bir kısmı 2 ana üretici Eti Maden ve Amerika merkezli ana rakip firma tarafından yönetilmektedir. Eti Maden liderliğini korumaktadır.
Eti Maden 2015 yılında ihracatta 14. Sırada, sektörel olarak da 1. Sırada yer almıştır. Karlılık sıralamasında ise 3. Sırada yer almıştır. Eti Maden Türkiye’nin en büyük net ihracatçısı konumundadır. 2015 yılındaki gerçekleşen satışların 2.262,8 milyon TL tutarındaki satışların içerisinde en büyük payı 1.544 milyon TL ile bor kimyasalları oluşturmuştur.
Eti Maden İşletmeleri 2015 yılında dünya bor rezervinin yüzde 74,1, pazarının ise yüzde 50,8’ine sahip bulunmaktadır. Kurum, 2015 yılı faaliyetleri sonucunda 1.248 milyon TL dönem karı ederek, 248,8 milyon TL kurumlar vergisi ödemiş ve 999,2 milyon TL net dönem karına ulaşmıştır.