CHP Ekonomi Masası İzmir programının ilk gününde Esnaf ve Sanatkarlar Odası ile yaptığı toplantılarla başladı.
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, yaptığı konuşmada “Bugüne kadar 39 ilimizi ziyaret ettik 40 bin kilometre yol yaptık. Türkiye’nin önemli şehirlerini, önemli bölgeleri dolaşıp esnaf ve iş insanları ile bir araya gelme şansını bulduk. Aynı anda iki krizi beraber yaşıyoruz biri 2000’li yılların başındaki kriz sonrası izlemeye başladığı program bu ülkenin ihtiyaçlarına cevap vermiyor, sıcak para gelmiyor ama bu iktidar borçla, şişirme ile ekonomiyi sürdürmeye çalışıyor. Ancak cari açığımız rekordan rekora koşuyor, döviz rezervimiz bitti, enflasyon aldı başını gitti. Çalışan ile çalıştıran arasında ki denge bozulmadan gidecek ama bu denge şu anda yok. Faiz ve ranttan kananların dengesi var ve çalışanlar için bu denge hep bozuluyor. Diğer taraftan da ucube bir Cumhurbaşkanlığı sistemi diye bir sistem geldi artık ülkede şu an kural yerine kral var. Gece yatıyorsunuz, sabah uyanıyorsunuz tüm oyunun kuralları değişebiliyor, her şey tek kişinin iki dudağı arasından çıkacak söze bağlı. Türkiye’nin Uluslararası ilişkilerinde ortak olma, güvenilirlik algısı azaldı. Pnademi sonrasında tedarik zincirinin kısalması, değişen düzen derken önemli fırsatlar var ama tek adam sisteminin yarattığı kriz ile bu fırsatları kaçırıyoruz” dedi.
"EKONOMİDE CİDDİ SIKINTILAR VAR"
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Faiz sebep enflasyon sonuç' açıklamalarına tepki gösterdi. Öztrak şöyle konuştu; "Milletin zenginleşmesi, kral yerine kural olmasına bağlıdır' diye bir şey ortaya koydum. Kurumsal kalite endeksi üzerine çalıştık. Türkiye; katılımcılık ve hesap verilebilirlik bakımından durumu içler acısı. Türkiye'nin durumunu diğer verilerle ortaya çıkardık, 'hukuk sisteminin olmaması cebimizi boşaltıyor' diyorduk, bunu test ettik. Bu endekslerde iyi olan ülkelerin gelir seviyesinin de yüksek olduğunu görüyoruz. O yüzden artık Türkiye'nin yeni kurallara, yeni kadrolara ihtiyacı var diyoruz. Ekonomide çok ciddi sıkıntılar var, 128 milyar dolar buharlaştırıldı, 60-70 milyar dolar bu senenin başından beri buharlaşmaya devam ediyor. Ekonomi tek kişinin ağzından çıkan, hiçbir iktisatçının kabul etmediği 'faiz sebep enflasyon sonuç' denilerek kurban edildi. Enflasyon yüzde 80'leri buldu. Ekonomide belirsizlik arttı. 12 ay sonrası için kur beklentisi 25-30 TL. İşin nereye gideceği bilinmiyor, bu belirsizlik çok ciddi sıkıntılara yol açıyor ve güven kalmıyor."
KÖTÜ YÖNETİM SEBEP ENFLASYON SONUÇ
Öztrak, ekonomi eleştirilerini "Dışarıda da enflasyon var diyorlar, doğru. Hatta burnumuzun dibinde savaş var. Savaşan ülkelerden Rusya'da enflasyon yüzde 15, işgal altındaki Ukrayna'da ise enflasyon oranı yüzde 22, Türkiye'de ise yüzde 79,6 - yüzde 80. Demek ki bu iş dışarıdan değil bizden. 'Enerji fiyatlarındaki artıştan enflasyon oldu' diyorlardı, enerjide ciddi artışlar oldu ama dünyada olanın bizde misli var. 'Türkiye modeli yaptık' dediler, 'cari açık düşecek' dediler, bu işe başladılar, başladıktan sonra cari açık her ay rekor üstüne rekor kırıyor demek ki bu model çalışmıyor. 1 yıl içinde ödenmesi gereken borçlar 182 milyar dolar, yerine 180 milyar dolar daha bulacağız çünkü cari açığımız var, onu da finanse etmemiz gerekiyor. Merkez bankasının net rezervleri eksi 52,7 milyar dolar. Kasa boş, bitmiş, tüketilmiş. Kötü yönetim sebep, esnafın bütçeden hak ettiği desteği alamaması sonuç. Çiftçiler 23,6 esnaf 5,3; KOBİ'ler ise 6 milyar almış destek olarak bütçeden" ifadeleri ile sürdürdü.
FAİZLİ KREDİYİ ELEŞTİRDİ
Kur korumalı mevduat sisteminin ülkeye zarar verdiğine dikkat çeken Öztrak, “Kur Korumalı mevduat…Bunu açıklarken devletin de vatandaşından cebinden para çıkmayacak dedi ama 60.6 mevduat sahibine, devlete borç verene 151 milyar esnafa ise 6 milyar veriliyor hakımdır revamdır. Türkiye’de en çok cefayı çeken de esnaf. G20 içinde bize benzeyen ülkelerden grup oluşturduğumuzda doğrudan destekte Türkiye sondan 3. Borç vermede 1. Pandemi döneminde ne denildi yolcu taşıyanlara yarısı kadar yolcu taşıyacaksın. Lokanta, eğlence yerleri kapatıldı sonra da al sana borç verdim dendi, işini durdur değin adama borç vermek ne demek? Örneğin İngiltere ve Amerika’yı incelediğimizde İngilizler iş durduğu günde kaybettiği ciro ne kadarsa hem işçiye hem de verene o parasını yani karını ödemiş al sana kredi dememiş, hibe vermiş. Amerika kredi vermiş ama esnafa demiş ki çalışmadığın günlerde kaybettiğin para, işçi maaşı, masraflar, vergileri düş bana geri kalanını öde demiş. Biz ise faiziyle kredi veriyoruz, işçi ve esnaf en çok kredi ve borç altında ezilen kesimi oluşturuyor. Devletin ödeyeceğiz faiz ödeyeceği borcu geçmiş” diye konuştu.
ESNAF ÇALIŞMALARINI ANLATTI
Ekonominin üreterek, verimlilikle zenginleştiren bir büyüme stratejisine ihtiyaç olduğunu kaydeden Öztrak, “Ekonomide üretim odaklı rekabetçi bir yaklaşım etkinliği ve verimliliği artırarak zenginleşen Türkiye kuracağız, Eğitim politikalarının yeniden şekillendirilmesi; Çağın gereklerine ve ekonominin ihtiyaçlarına göre çalışmalar yürüteceğiz. Kamu ve özel arasında yeni bir diyalog sistemi oluşturacağız. Strateji ve Planlama Teşkilatı kurulacak. Katılımcı, etkili ve stratejik bir planlamayla, Ülkenin altyapısı kalkınmanın önünde darboğaz oluşturmayacak. Kapsayıcı ve sürdürülebilir sanayileşme desteklenecek. Yenilikçiliği, dijital altyapıyı güçlendireceğiz. Yeşil mutabakata uyum sağlayacağız. Herkesin erişilebileceği, temiz güvenilir, sürdürülebilir ve çağdaş enerji alt yapısını kuracağız. Gıda güvenliğini ve iyi beslenmeyi sağlayacak sürdürülebilir tarımı destekleyeceğiz. Ekonomik ve Sosyal Konsey: Ekonomideki aktörlerle ve sosyal taraflarla istişare. Ulusal Vergi Konseyi: Adil bir vergi sistemi oluşturacağız” diye konuştu. Öztrak, şöyle konuştu; “Esnafa sicil affı getireceğiz. Kira stopajını kaldıracağız. Esnafımıza emeklilik için geriye doğru borçlanma hakkı tanıyacağız. BAĞ-KUR prim borcu olsa dahi esnafın ve bakmakla yükümlü olduklarının sağlık hakkından yararlanmasını sağlayacak net yasal düzenlemeler yapacağız. Esnaf Destekleri Sigortası Fonu: Ekonomik veya sektörel krizlerde, mücbir sebep hallerinde esnafa destek olacak. İflas durumunda belli bir süre esnafa destek olacak. Zincir market ve AVM saatlerini esnafımızı ezmeyecek şekilde yeniden düzenleyeceğiz. Esnaf Bakanlığını kuracağız.”
Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Zekeriya Mutlu, "Sayın Öztrak'ın yaptığı sunumda bizim söylediklerimizin çoğu var. Pandemi atlattık, hala da devam ediyor. Bunun en mağduru esnaf ve sanatkarlar. Pandemi sürecinde sıkıntı yaşayan kesimeler var, kırtasiyeciler, servisçiler, minibüsçüler, kahveciler, kafeler, lokantalar kapandı. Otellerin restoranları açıktı... Bu süreçte hükümet desteği gördük, yerel yönetimlerden destek gördük, teşekkür ederim. Ancak bu destekler bizim yaralarımızı kapatacak nitelikte olmadı. Pandemi bitti derken, odaların seçimleri oldu, biz gidip tüm odaların sorunlarını dinledik. Birinci sıradaki sorunumuz; elektrik parası, elektrik faturası, iş yerlerimizde kiramızdan daha yüksek elektrik faturası geliyor. Küçük işletmeler elektrik faturası ödeyemediği için iş yeri kapatıyor. Bakkallar, kasapların enerji faturaları çok yüksek geliyor. İkinci sorunumuz, 6 lira olan mazot, önce 30 liraya çıktı, sonra 23'e düştü derken, akaryakıt bizim ana maliyetimizin giriş maddesi, maliyetler arttı. Maliyetlere yetişemiyoruz, sattığımız ürünü sattığımız rakama alamıyoruz" dedi. Taleplerini sıralaran Mutlu şöyle konuştu; "Elektrik alanında konut ve ticari 2 tarife var, esnafa yönelik, metrekare de baz alınarak tarife oluşturulması talebimizdir. Akaryakıt talebiz ise, ÖTV oranları kaldırılıp daha aşağıya çekilebilir. Enflasyonda da sürdürülebilir bir politika uygulanmalı. Bu sıkıntılar başlamadan önce 500 bin lira ile işimizi yürütüyorsak bu rakam 4-5 misline çıktı, biz eski yaptığımız işi yapamıyoruz. Cirolarımızda azaldı. Yarın ne olacak, yarın fiyat, faiz ne olacak endişemiz var. Kira sorunumuz var, işyerlerimizin kirasını mal sahipleri ödemeyeceğimiz rakamlar söylüyorlar. Kira artışında konutlarda kısıtlama getirildi. İşyerinde de aynı uygulama olsun talebimiz var. AVM'lerden geçtik; 3 harfliler çıktı, her sokakta var, adım attığınız yerde var. Bu mağazaların açılmasına yönelik bir kural olması lazım. AVM'lerle ilgili Mehmet Ali Susam en başında söyledi, 'bunlar bize yarın sorun olacak' dedi. Biz gerekli tedbirlerde eksik kaldık. Şimdi bir de 3 harfliler çıktı. Geçen hafta karavan, tekne sattılar. Bir mağaza karavan, tekne satmamalı, bu adil değil. Buna müdahale olmalı. Hükümet Ekim'de yeni bir tasarı getirecek meclise, bu mağazalarda nelerin satılacağını biz bilmek istiyoruz. Peynirin yanında tiner olmaz onlara izin veriyorsanız biz de satalım. Biz de berberin önüne klima koyup satalım. Ya herkes satsın ya da herkes satmasın."
Bankaların esnafa çok yüksek faiz oranlarıyla kredi verdiğine dikkat çeken Mutlu, "Bizim yüzde 14-15 ile kredi almamız mümkün değil, bize yüzde 30'larla kredi veriyorlar. Biz bu rakamlarla kredi kullanarak kar edemeyiz. Kefaret kooperatifleri var, devlet sübvanse ediyor, oradan nefes alabiliyoruz. Kirada stopajı kaldıracağız dedi Sayın Öztrak, kira stopajı bizim mükellef olduğumuz bir vergi değil, bizim borcumuz değil. Dükkanını kiraya veren adamın vergisini biz ödüyoruz. Dükkan sahibi 'stopaj falan karışmam, sen ödeyeceksin' diyor. Bunun da kaldırılması gerekir. SGK ile ilgili sorunumuz çok, aynı primi ödüyoruz işçiyle, hatta daha yüksek ödüyoruz. Neden sigortalı 7 bin küsur günde emekli oluyor da biz neden 9 bin küsur günde emekli oluyor. Adil değil!" diye konuştu.