CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, ayçiçek yağındaki önlenemeyen fiyat artışı ve rafine yağ ithal eden TMO’nun 5 litrelik tenekelerde ayçiçek yağı satmaya başlamasının nedenlerinin açıklanması için Tarım ve Orman Bakanlığına yazılı soru önergesi verdi.
Gürer’in önergesini yanıtlayan Bakan Bekir Pakdemirli, COVİD-19 salgının tüm dünyanı etkisi altına almasıyla birlikte iç piyasada fiyatların arttığını, TMO’nun de bu nedenle ham ayçiçek yağı ithal edip, ülkemizde dolum işlemini yaptırdıktan sonra piyasaya 5 litrelik tenekelerde ayçiçek yağı sunduğunu açıkladı.
Bakan Pakdemirli, ülkemizde ayçiçeği üretimini artıracak projelere belirli oranlarda hibe desteği sağlanarak ekiliş yapıldığını belirtti.
YAĞ SATIŞINI NEDEN TMO ÜSTLENDİ?
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, TMO’nun 13 Nisan 2021 tarihi itibariyle 5 litrelik ayçiçek yağı satışına başladığını belirterek, şu sorularının yanıtlanmasını istedi:
“TMO’nun ayçiçek yağı satışına başlamasının nedenleri nelerdir? TMO kurulduğu günden bu yana bitkisel yağ satışı yapmış mıdır?
TMO'nun elinde, satışa sunacağı 5 litrelik tenekelerden oluşan ayçiçek yağı miktarı ne kadardır?
Hangi firma tarafından dolum yapılmış olup toplam maliyeti ne kadardır? Alım neticesinde kurum zararı oluşmuş mudur?
Bitkisel yağ hangi ülke/ülkelerden ithal edilmiştir? İthal edilen yağın GDO açısında uygun olup olmadığı her hangi bir laboratuvar tarafından incelenmiş midir, incelenmişse analiz raporunun tarafıma gönderilmesi olası mıdır?
Tariş, Trakyabirlik, Fiskobirlik, Antbirlik, Çukobirlik gibi bitkisel yağ işleyen kooperatifler bu bağlamda faal midir, faal ise bu kooperatifler aracılığıyla satış işlemlerinin tercih edilmemesinin sebepleri nelerdir?
TMO’ya verilen satış görevi Tarım Kredi Kooperatifi ile Et ve Süt Kurumuna ait satış marketlerine neden verilmemiştir?
Raf fiyatlarında yüzde 100’e yakın fiyat artışı gerçekleşen ayçiçek yağı fiyatının sabit tutulabilmesi adına ne gibi çalışmalar yapılmaktadır?
Ham yağ açığının kapatılması ve ayçiçek ekim alanlarının artırılması için ne gibi çalışmalar yapılmaktadır?
Ülkemizde son 5 yılda ayçiçeği ekilen alan miktarı ve yağlık ayçiçeğinden elde edilen ham yağ miktarı ne kadardır?
Ülkemizde son 5 yıl baz alındığında ithal edilen ayçiçek ham yağı ve ayçiçeği miktarı ne kadardır? Gerçekleşen ithalatın neticesinde hangi ülkelere toplam ne kadar ödeme yapılmıştır?”
TMO’NUN GÖREV VE SORUMLULUĞU
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in önergesinde soruların önemli bölümünü yanıtsız bırakan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü (TMO)’nun ana görevinin yurtta hububat fiyatlarının üreticiler yönünden normalin altına düşmesini ve tüketici aleyhine anormal derecede yükselmesini önlemek, bu ürünlerin piyasasını düzenleyici tedbirler almak ve gerektiğinde Cumhurbaşkanı Kararı ile hububat dışındaki diğer tarım ürünleri ile ilgili verilecek görevi yürütmek olduğunu belirtti.
İÇ PİYASA FİYATLARI ARTINCA İTHALATA YÖNELİNDİ
COVID-19 salgınının tüm dünyayı etkisi altına almasıyla birlikte artan iç piyasa fiyatları neticesinde TMO ham ayçiçek yağı ithalatı ile görevlendirildiğini açıklayan Bakan Pakdemirli, ayrıca TMO’nun 2008 yılından itibaren rafine fındık yağı satışı yaptığını vurguladı.
İTHAL EDİLEN HAM YAĞIN DOLUM İŞLEMİ ÜLKEMİZDE YAPILIYOR
TMO tarafından ithal edilen rafine yağların S.S. Trakya Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği’ne dolum işlemi yapıldığını belirten Bakan Pakdemirli, TMO tarafından ilgili Kurumların perakende satış noktalarında 5 litrelik tenekelerde ayçiçek yağı satışının yapıldığını kaydetti.
AYÇİÇEĞİ, HAVZA BAZLI ÜRÜN KAPSAMINA ALINDI
Ülkemizde arz açığı bulunan, stratejik ve bölgesel önem arz eden, insan ve hayvan beslenmesi bakımından önemli olan 21 ürünün havza bazlı destekleme kapsamına alındığını anlatan Bakan Pakdemirli, ayçiçeğinin de desteklenecek ürünler içerisinde yer aldığına dikkat çekti.
Pakdemirli, “ Bu kapsamda bitkisel yağ sanayisinin hammaddesi olan ayçiçeğinde üretimin artırılması amacıyla 2020 yılında Fark Ödemesi Desteği yüzde 25 oranında artış ile 40 Krş/kg’dan 50 Krş/kg’a çıkarılmıştır” diye konuştu. Gürer; desteklerin, girdi fiyatlarındaki artışlar nedeniyle çiftçinin eline geçmeden eridiğini belirtti. Halen taban fiyatın açıklanmamasından dolayı bazı bölgelerde ürün fiyatının tüccarın insafına bırakıldığına işaret etti. Bakan Pakdemirli; Gürer’in, ekim alanları, rekolte, ithalat karşılığı yurt dışı yapılan ödeme ve ayçiçek yağında bir yılda meydana gelen yüksek fiyat artışı ile ilgili sorularını yanıtsız bıraktı.
AYÇİÇEĞİ ÜRETİMİNİ ARTIRMAK ŞART
2021 yılında Bitkisel Üretimin Geliştirilmesi Projesi kapsamında stratejik ve arz açığı olan ürünler öncelikli olmak üzere üretim artışı sağlamak amacıyla İl Tarım ve Orman Müdürlüklerince hazırlanan projelere kaynak ayrıldığına değinen Bakan Pakdemirli, 2021 yılında Ayçiçeği üretimini artıracak projelere belirli hibe oranlarında tohum temin edilerek ekiliş yapıldığını ifade etti. Bakanın açıklamalarında yer bulan ifadelerin sorunları çözmeye yetmediğini belirten CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Kağıt üzerinde bakıldığında, Tarım ve Orman Bakanlığının açıklamalarındaki dilek ve temenniler önem arz ediyor ancak sonuç önemli. Neticeye baktığımızda, ülkemiz % 47 oranında yurt dışından bitkisel ham yağ ithal etmek zorunda kalıyorsa, yapılan çalışmaların yeterli olmadığı ortadadır. Ülkemizde hemen hemen her bölgede çerezlik ve yağlık olarak ayçiçek yetiştiriliyor. Çin’den ay çekirdeği, Rusya, Ukrayna ve Arjantin gibi ülkelerden bitkisel ham yağ ithal ediyorsak sorunların aşılması için yapılması gereken çok iş olduğu görülüyor” diye konuştu.
TABAN FİYAT AÇIKLANSIN
Önerge sahibi CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, ülkemizde tarım alanlarının önemli bir bölümünde ayçiçeği üretiminin yapılabilir olmasına rağmen, yüksek maliyet ve üreticinin para kazanamaması nedeniyle ayçiçeği ekiminin her yıl biraz daha azaldığına dikkat çekti. Bazı bölgelerde hasat başlamasına rağmen taban fiyatın açıklanmamasının üreticiyi tüccara mahkum kıldığını ve bu yanlış uygulamaların çiftçiyi üretimden soğuttuğunu ifade etti. Çukurova’da hasat başlamasına rağmen halen taban fiyat açıklanmadığına dikkat çeken CHP’li vekil Ömer Fethi Gürer bu yıl ikiye katlayan girdi fiyatları nedeniyle taban fiyatının 6 bin TL’nin altında olmaması gerektiğini söyledi. Çiftçi gerekli destek ile buluşursa ülkemizin her yerinde ayçiçek yetiştiği için ithalata gerek kalmaz. Ancak mevcut durumda hamyağda dışa bağımlıyız. Pandemi sürecinde, yurt dışında artan fiyatlar üreticiyi de vurdu. Bu yüzden kendi kendimize yeter hale gelmeliyiz” dedi.
SORUN YILLAR ÖNCESİNDEN ÖNGÖRÜLMELİYDİ
Bakanlığın, ay çiçeği üretiminin artırılması için başlattığı çalışmaların yetersiz kaldığına işaret eden CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Atı alan Üsküdar’ı geçti. Bizim herhangi bir ilimiz kadar bile coğrafi büyüklüğe sahip olmayan ülkelerden ham ayçiçeği yağı ithal ediyoruz. Bu sorunu 19 yıldır iktidar olan AKP iktidarı zamanında fark edip, üreticinin desteklenmesi ve ay çiçeği üretiminin artırılarak, bugün ithalatçı bir pozisyona geçmememiz gerekiyordu” ifadelerini kullandı.