Koyun, keçi ve sığırlarda deri hastalıkları bazen birbirine benzer.
Bazılarının tipik belirtileri vardır. Bazıları başka organlarda da hastalık yapar. O yüzden deri hastalıklarını toplu olarak gözden geçirmek yararlı olacak. Öncelikle deri hastalıklarını listeleyelim.
Dermatophilosis, BVD-MD, koyun, keçilerin çiçek hastalığı, LSD (Lumpy Skin Disease = Sığırların nodüler ekzantemi), Kellik (Trichophytosis), Piyoderma, çinko eksikliği, Demodicosis, Uyuz (chorioptik, psoroptik, sarcoptik), Kazeöz lenfadenitis (Koyun pseudotüberkülozu = Apse hastalığı), Nokardiosis, deri tüberkülozu, löykoz, deri şarbonu, papillomlar, kene, bit, pire gibi dış parazitler.
Bu hastalıkların bazılarına yazılarımızda yer vermiştik. Birkaçını gözden geçirelim.
BVD-MD virüsü (BVDV) birçok organda hastalık oluşturduğu gibi deride de lezyonlar oluşturabilir. Deri ile mukozanın geçiş bölgelerinde, boynuz köklerinde, tırnağın deri ile birleştiği bölgede, mahmuz çevresinde, bukağılıkta, iki tırnak arasında yangısal lezyonlar görülebilir. Hatta, topallık sebebi bile olabilir.
İneklerdeki Mamillitis etkeni olan ve meme yaraları şeklinde lezyonlar yapan BoH V-2 (Bovine herpes virus-2) buzağıların yüzlerinde ve kulaklarında deri hasarı yapabilir.
Kellik (Trichophytosis) bir mantar enfeksiyonudur. Demodicosis, köpeklerin çokça bilinen bir deri hastalığı olup, sığırlarda, keçilerde ve nadiren koyunlarda görülebilir.
Chorioptik, psoroptik ve sarcoptik uyuzlar çiftlik hayvanlarında görülebilir. Özellikle sarcoptik uyuzda kaşıntı belirgindir. Bu tip kaşıntılar bit, pire istilasıyla benzer bir rahatsızlık verir.
Koyunların Kazeöz lenfadenitis hastalığı sığırlarda da bovine ülseratif lenfanjitis = sığırların ülserli lenfanjiti olarak karşımıza çıkabilir.
Aktinomikoz ve Aktinobasilloz deri ve deri altında lezyonlar yapar. Nokardialar solunum yolunda, memede hastalık yaptığı gibi deri hastalığına da yol açar.
Papillomlar yani siğiller derinin viral hastalığıdır. Memede, akciğerlerde çokça görülen tüberküloz (Mycobacterium bovis enfeksiyonu) bazen deride de görülür. Özellikle ayak ve bacaklarda deri tüberkülozu (Tuberculosis cutis) görülebilir.
Löykoz tipik deri lezyonları ile karakterizedir. Şarbon öldürücü bir hastalıktır. Ani ölümlere neden olur. Nadiren deri formu (Kutanöz Anthrax) görülme ihtimali vardır.
Piyoderma derinin bakteriyel enfeksiyonlarına verilen genel bir addır. Stafilokoklar, streptokoklar, proteus, pseudomonas gibi bakteriler deride yara enfeksiyonları tarzında sorunlar oluştururlar.
Çinko eksikliği deride kalınlaşma, tüy dökülmesi ile kendini gösterir. Özellikle ishal geçirmiş, ancak ishalden kurtulmuş, fakat çok miktarda vitamin-mineral kaybı yaşamış olan buzağılarda görülen bir sorundur.
Deri hastalıklarının teşhisinde, mevsim, kaşıntı olup olmadığı ve deri dışında başka bir organda belirti olup olmadığı mutlaka göz önüne alınmalıdır. Ek olarak deri kazıntısı muayenesi ya da kan muayenesi istenmesi gerekebilir.
Tedavide; hastalığa göre, dış parazit ilaçları, antibiyotikler, mantar ilaçları kullanılır. Bunlardan birinin kullanılması, tesadüfen bile, diğerine fayda sağlamaz. O yüzden deri hastalıklarında teşhisin laboratuvar tetkikleriyle kombine olarak doğru yapılması şarttır.
Koruma:
Aşısı olan hastalıkların aşıları, ihmal edilmeden, yapılmalıdır. Sistemli, mevsimsel dış parazit mücadeleleri ihmal edilmemelidir. Güneşe çıkacak olan, özellikle meralarda duyarlılık yaratacak otları yeme ihtimali olan hayvanlar için fotosensitizasyon akılda bulundurulmalıdır.
Tüberküloz’un insanlara da bulaşabileceği unutulmamalıdır. Deri hastalıklarına geniş açıdan bakılmalı, tek bir hastalığa takılıp kalınmadan, doğru teşhis için gayret sarf edilmelidir.
Çinko, bakır gibi mineraller ve A vitaminin deri sağlığı için önemini bilerek bu mineral ve vitaminler yönünden hayvanlara takviyeler yapılmalıdır.