Giardia hayvanlarda ve insanlarda bulunabilen, hastalık yapıcı bir bağırsak parazitidir. Protozoa’dır. Çiftlik hayvanlarında ve özellikle yavrularda sorunlara yol açar.
Giardia duodenalis (Giardia lamblia, Giardia intestinalis) adı verilen protozoa buzağı, oğlak ve kuzularda kistik yapısıyla bağırsakların “fırça kenarı” adı verilen mikrovilluslarında yapı değişikliklerine, bozulmalara sebep olur. Mikrovilluslar bağırsaklarda gıdaların (besin maddelerinin) emilimini ve enzim salgılamak suretiyle de sindirilmelerini sağlayan bölgelerdir. Mikrovillusların hasara uğramasıyla besin maddelerinin emilimi mümkün olmaz.
Özellikle yavrularda sindirim ve emilim bozukluğu (maldigestion, malabsorbsiyon) sebebiyle zayıflama, ishal, yemden yararlanmanın azalması, gelişmede gerilik gibi sorunlar ortaya çıkar. İshal aralıklarla olabilir. İshalde kan görülmez.
Giardia istilası öldürücü olmamakla birlikte, çiftliklere büyük ekonomik zararlar verebilecek olan bir sorundur.
Bu protozoa ile enfekte olan hayvanlar kistleri saçarak hastalığın yayılmasında rol oynarlar.
Diğer hayvanlara bulaşma genellikle fekal-oral yoldandır. Yani kist bulunduran dışkının ağız yoluyla alınması en önemli bulaşma yoludur. Hastalık su, yem, doğrudan temas ve kirli giysilerle bulaşabilir.
Giardiasis adı verilen hastalık büyüklerde belirti göstermeden seyredebilir. Ama bu hayvanlar kist saçarak yavruların hasta olmasına yol açabilirler.
Kistler soğuk ve nemli ortamlarda hızla çoğalarak, özellikle de sulara karışarak yayılırlar.
Yavrularda 2 haftalık ile 6 aylıklar arasında belirtiler ortaya çıkar. Fakat çoğunlukla enfeksiyon 1-3 aylık kuzu, oğlak ve buzağılarda görülmektedir.
Kistler dış koşullara dayanıklı olup, uygun ortam bulurlarsa 1.5 aya kadar toprakta ve suda canlı kalabilirler. Uygun ortam ıslak ve pis yerlerdir. Kistler günlerce saçılmaya devam eder. Bazen ara verip tekrar saçılmaya başlayabilir. Kronik faza da geçebilir.
Yüksek nem, soğuk ortam ve kalabalık barınaklar bulaşmayı hızlandırır.
Giardiasis bazen cryptosporidiosis (kripto) ile birlikte de seyredebilir (miks enfeksiyon).
Hastalığın kesin teşhisi dışkı muayenesi ile olur.
Giardiasis’in tedavisi mümkündür. Tedavide fenbendazole, albendazole, metronidazole, seknidazol ve paromomycin (aminosidin) gibi etken maddeleri içeren ilaçlar kullanılır. Seknidozal halen beşeri hekimlikte kullanılan ilaçtır.
İshallerde antibiyotik veya koksidiyoza karşı ilaçlar kullanıldığı halde sonuç alınamayan durumlarda giardiasis akla gelmelidir.
2 haftalıktan büyük, ishal olmuş, dışkısı sarı-yeşil sümüksü olan, zayıf kalmış, gelişmede gerilik görülen yavruları bu yönden kontrol etmek yerinde olur.
Koruyucu Hekimlik
Giardiasis’in aşısı yoktur. Suların klorlanması bu hastalığın koruyucu hekimliğinde yarar sağlamaz. Etkili dezenfektan olarak Quarterner Amonyum bileşenleri bildirilmektedir. Sıcak su veya buhar ya da suyun kaynatılması korunma ve dezenfeksiyon bakımından etkin uygulamalardır.
Giardiasis için en önemli koruyucu hekimlik “Kuru ve Temiz” ilkesine uymaktır.
Suluk, kova ve yemliklerin temizliğine özen gösterilmelidir.
İşletmedeki kronik enfeksiyonlu ergin hayvanların hastalığın yayılmasında rol oynadığı da akılda tutulmalıdır.
Giardiasis zoonotik bir hastalıktır. Yani insanlara bulaşabilir. Birçok bilim insanı giardiasisi insanlar ve hayvanlar arasında karşılıklı (vice-versa) bulaşabileceğinden dolayı zooantroponotik bir hastalık olarak tanımlamaktadırlar. Bu sebeple hayvanlarla uğraşanların eldiven kullanmaları özellikle tavsiye edilir.