Çiğ süt maliyeti hesabı başlı başına bir sorundur. Herkesin kendine göre bir çiğ süt maliyet hesabı vardır. Bu maliyet hesabı karmaşası kesinlikle düzeltilmelidir. Maliyet hesabında “temel kabuller” esas alınmalıdır.
ABD’deki maliyet hesabı incelenirse bu temel kabuller ortaya çıkacaktır. Örneğin; borsa fiyatından arpa veya mısır fiyatına endekslenebilir. Ya da %18 proteinli süt yemine veya mısır+yonca fiyatına eşitlenebilir.
Ülkemiz için aklıma gelen 2 öneri var. Örneğin; 1 litre süt maliyeti 1 kg arpa + 1 kg yonca fiyatına ya da 2 kg arpa fiyatına eşitlenebilir. Bu fiyatların saptanması için Ankara Ticaret Borsası, Konya Ticaret Borsası gibi bir borsada oluşan fiyatlar esas alınabilir. Belli kabullerle tesbitler yapılmazsa çiğ süt maliyeti konusu, şimdi olduğu gibi, ciddiye alınmaz.
Belli temel kabuller ile maliyet hesabı yapılır, sonrası tamamen çiftliğin, hayvan sahibinin, şirketin “özel” avantajları ve dezavantajlarıdır. Örneğin; kendi kaba yemini üreten, üretemeyen, ineğini zamanında gebe bırakan bırakamayan, buzağı kayıpları olan olmayan, yemi dışarıdan alan ve uzun mesafeden nakleden, kendi çalışan ya da eleman çalıştıran işletmeler gibi.
Bence USK ilk olarak “temel kabuller” üzerinde çalışmalıdır. Çiğ süt maliyetinin herkese göre değiştiğini biliyoruz. Çünkü her işletmenin kendine göre koşulları vardır.
Bugüne kadar çokça dile getirilen parite konusu işe yaramamıştır. 1/2 ile başlayan parite önerileri 1/1.5, 1/1.3 gibi oranlara düşürülmüş fakat hiçbir yere varılamamıştır.
Diğer yandan herkesin ayrı ayrı, kendi kendine yaptığı maliyet hesapları üst makamlar tarafından ciddiye alınmamış, hatta bazen şüpheyle karşılanmıştır.
Eğer temel kabuller ile maliyet hesap edilirse çiftlikler “Sürü Yönetimi” konusunda bilgi sahibi olmak ve kendilerine çeki-düzen vererek maliyetlerini kontrol etmek zorunda kalacaklar, bu suretle kazançlı bir işletmeye sahip olacaklardır.
Çiğ süt maliyetini etkileyen çok sayıda etken vardır. Tabii ki her çiftlik arpa ve yonca kullanacak değil. Ancak sonuç değişmez. Elbet arpa yerine mısır, yonca yerine başka otlar kullanan ya da merada hayvan besleyen işletmeler mevcuttur. Temel kabuller belirlenince çiftlikler elde ettikleri süt ile hayvanlar için yaptıkları masrafları kontrol ederek kendileri için doğru olan yolu bulacaklardır.
Yazdıklarım öneridir. Bir “beyin fırtınası” yapmak, basit ama etkili bir sistem bulunmasını sağlamak için böyle bir öneri sunmak istedim.
Üzerinde tartışılarak tamamen doğru bir yöntem bulunabilir.