Danalar “uyur gibi” öldüklerinden hastalığa bu isim verilmiştir. Etkeni Histophilus somni (Haemophilus somnus) denilen gram negatif bir kokobasildir.
Özellikle danalarda ani ölüme neden olan Histophilus somni, TEME (Trombo Embolik Meningo Encephalitis= Beyin ve beyin zarı yangısı) ile karşımıza çıkmaktadır.
Adı geçen kokobasil birçok organda hastalık yapar. Kalp kası yangısı ile birlikte enfarktüse sebep olur. Septisemi’ye yol açabilir.
Üreme organlarında, kulakta, akciğerlerde, eklemlerde yangılar oluşturabilir.
Histophilus somni besi yerlerindeki danalarda Klostridyum enfeksiyonlarından sonra, ikinci derecede ani ölüm sebebidir. Kalp zarı yangısı ve enfarktüs dananın ölü bulunması ile sonuçlanır.
Beyin yangısı ve beyin zarı yangısı birlikte olduğunda dana “uyur gibi” görünür ve o şekilde ölür. Bu tip sorunlar müdahale fırsatı vermez.
Histophilus somni pasteurella mikroorganizmalarıyla akraba olan bir aileden olup, zatürre, solunum yolu enfeksiyonu gibi durumlarla birlikte hastalık yaparlar.
Histophilus somni hayvanların vücudunda fırsatçı, komensal (hayvanın vücudundan geçinen) bir bakteri olarak bulunur. Stres etkenleriyle direnci kırılan, savunma sistemi bozulan hayvanlarda hastalık yapar. Organların iç yüzeylerinde (mukozalarda) zarar vermeden yaşayan bu bakteriler nakliyenin, aşırı kalabalık ahırların, ani hava değişikliklerinin, sert hava koşullarının strese sebep olduğu danalarda fırsatçılık yaparak ve biofilm oluşturarak patojen (hastalık yapıcı) hale gelirler.
Histophilus somni enfeksiyonları buzağılarda, koyunlarda ve ineklerde de görülür.
Şüpheli durumlarda teşhis için laboratuvara kan, karaciğer, akciğer, beyin, böbrek veya beyin-omurilik sıvısı gönderilerek teşhis istenir.
Hastalık çoğunlukla, hiçbir belirti görülmeksizin, ani ölüm ile kendini gösterdiği için tedavisi yoktur. Halbuki mikroorganizma antibiyotiklere karşı hassastır. Fakat tedaviye şans tanımaz, vakit bırakmaz.
TEME hastalığı bazen başka hastalıklar, örneğin Listeriosis ile karıştırılabilir.
O yüzden en doğru yol laboratuvar testlerinin yapılmasıdır.
Ani ölümlerde, eğer klostridyum aşıları tam olarak yapılmış ise, bu hastalıktan şüphelenerek laboratuvara örnek göndermek yerinde olur.
Koruyucu Hekimlik:
Stres oluşturacak her türlü durumda, nakliye sonrası ve ani değişiklikler olduğunda stresi azaltacak önlemlerin derhal alınması başlıca önlemdir.
Solunum yolu enfeksiyonlarında diğer mikroorganizmalar ve virüsler ile birlikte olacağından, onlar için yapılan tedavi girişimleri Haemophilus (Histophilus) için de yarar sağlar.
Hastalığın yurt dışında aşısı vardır. Aşılar genellikle solunum yolu enfeksiyonuna yol açan hastalık etkenleriyle birlikte karma aşı olarak bulunurlar.