Depremde Hayat Kurtaran Teknoloji DowAksa’dan

Türkiye’nin ilk ve tek karbon elyaf üreticisi DowAksa, karbon elyaf takviyeli polimer (CFRP) teknolojisini kullanarak Yalova'da tam ölçekli binalar üzerinde bir deprem simülasyonu yapmak üzere İstanbul Teknik Üniversitesi ile ortak bir çalışmaya imza attı. Türkiye'de özel sektör-üniversite işbirliklerine örnek olacak proje  kapsamında bir araya gelen uzman ekip, karbon elyaf kompozitlerle güçlendirilmiş bir binanın olası bir depremde nasıl başarıyla ayakta kaldığını karşılaştırmalı olarak gösteren bir test gerçekleştirdi.
 
Test, 1999 yılında 18.000'den fazla kişinin hayatına mal olan Türkiye'nin en büyük deprem felaketlerinden birine sahne olan bölgelerden biri olan Yalova’da gerçekleştirildi. Test sonunda karbon elyaf takviyeli bina güçlendirme çözümü uzmanlardan tam not aldı. Ekip, gelecekteki depremlerde can kaybını ve bina hasarlarını azaltmak için test sonucunda ulaşılan ayrıntılı verileri inceleyecek.
 
Test kapsamında The Dow Chemical Company ve Aksa Akrilik Kimya Sanayii A.Ş.’nin 50/50 ortak girişimi olan DowAksa, Yalova Valiliği tarafından tahsis edilen arazi üzerinde iki adet tam ölçekli bina inşa etti. Aynı temel ve yapı malzemelerinin kullanıldığı binalar, 2007 Deprem Yönetmeliği’nden önce inşa edilmiş, Türkiye’de bina yapımında uzun yıllardır yaygın olarak uygulanan yöntemlerle inşa edildi. 
 
Hedefi, geleneksel yöntemlerle inşa edilmiş bir binanın güçlü sismik etkilere dayanacak şekilde nasıl güçlendirilebileceğini ölçmek olan test için, bir bina DowAksa tarafından geliştirilen yüksek mukavemetli CFRP (karbon elyaf takviyeli polimer) teknolojisiyle güçlendirilirken, ikinci bina ise olduğu gibi bırakıldı. 
 
Gelişmiş sensörlerin yerleştirilmesiyle tamamlanan saha hazırlıklarının ardından, sismik şok simülasyonunu elde etmek için hidrolik pistonlar kullanıldı. İstanbul Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Alper İlki'nin liderliğinde yaklaşık 25 mühendisin katılımıyla tamamlanan test sonunda, karbon elyaf takviyeli malzeme ile güçlendirilen bina ayakta kalırken, güçlendirilmeyen bina ise yıkıldı.
 
Üç katlı iki ayrı yapı üzerinde sismik kuvvetleri simüle etmek için gerçekleştirilen test, bu yöntemle bu ölçekte gerçekleştirilen dünyadaki ilk çalışma olma özelliğini taşıyor. Profesör İlki testi şöyle değerlendirdi: “Yalova Valiliği tarafından da desteklenmiş olan bu proje, ülkemizde yapı ve deprem mühendisliği alanında sanayi-üniversite işbirliğinde gerçekleştirilmiş olan en önemli ve örnek teşkil edebilecek çalışmalardan biri olmuştur.”
 
DowAksa Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Berkman, Yalova Vali Yardımcısı Yıldırım Uçar, Yalova Belediye Başkanı Vefa Salman, AFAD yetkilileri ve DowAksa üst düzey yönetiminin katılımıyla düzenlenen etkinlikte yaptığı konuşmada, öncelikle testin yapıldığı araziyi kendilerine tahsis ettiği için Yalova Valiliği’ne teşekkür etti. Berkman, “Tam olarak 17 yıl, 3 ay, 6 gün önce, şu an bulunduğumuz bu bölge son yüzyılın en büyük depremlerinden birine tanık oldu. O günden bu yana uzun bir zaman geçmesine rağmen, çoğumuz dün gibi hatırlıyor. 18.373 kişi öldü, 2.544'ü Yalova’nın bu bölgesindendi. 96.796 ev ve 15.939 işletme yok oldu. Bütün bunları anlatmamın nedeni, Yalova'da DowAksa olarak gerçekleştirdiğimiz bu projenin anlamını açıkça belirtmektir. Yalova meslektaşlarımızın ve ailelerinin çoğunun yaşadığı bir yer. Bu nedenle Vali'mize bize bu sahada test imkânı sağladığı için şükranlarımı sunarım" dedi.
 
Berkman sözlerini şöyle tamamladı: " Yaşlanmakta olan altyapı ve binalar, dünya genelinde artan bir sorun teşkil etmekte - kamu güvenliğini tehdit ederek, ekonomik faaliyetlerin aksamasına neden olmakta,  milli sermayeleri eritmektedir. Binaları, boru hatlarını, yolları ve köprüleri onarmanın uzun süreli ve etkili yollarını bulmak küresel bir mücadeledir.  Umuyoruz ki bu projenin çıktıları ile hem ülkemize hem de deprem gerçeğiyle yaşayan diğer ülkelere bu mücadelede bir faydamız olur. "
 
Karbon elyaf takviyeli epoksi esaslı kompozit malzemeler; geleneksel güçlendirme sistemlerine alternatif olarak geliştirilmişlerdir. Çekme dayanımları çelikten fazla olan bu tür kompozit malzemelerin en büyük avantajları hafif olmaları, korozyona uğramamaları ve kolaylıkla uygulanabilmeleridir. DowAksa tarafından üretilen CarbonWrap© (http://www. dowaksa. com/carbonwrap/) çözümünün bir diğer önemli özelliği de konunun uzmanları tarafından yürütülen güçlendirme çalışmaları sırasında yapıların normal işlevlerine aralıksız olarak devam edebilmeleridir. Güçsüz yapıların bir kısmının veya tamamının yıkımını ve yeniden inşasını gerektiren geleneksel iyileştirme veya rekonstrüksiyon tekniklerinden farklı olarak, CarbonWrap® mevcut alt katmanın hemen üzerine uygulanabilmektedir. Bu sayede, kurulum süresi ve masraflarından önemli ölçüde tasarruf sağlamaktadır. Kurulum esnasında esnek bir kumaş ile kaplama biçiminde uygulanan malzeme, daha sonra bir reçine matrisi ile doyurulmakta, böylece çeliğin elli katını aşan kuvvet-ağırlık oranına sahip güçlü, dirençli bir yapıya sahip olmaktadır.