Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre 2022 yılının ilk 7 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre %18,6 oranında artarak 13,8 milyar dolara, ithalat %34,3 artarak 11,97 milyar dolara ulaştı. Temmuz 2022’de, önceki yılın aynı ayına göre %14,3 artan aylık ihracat değeri 1,68 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat %58,8’lik bir artışla 1,56 milyar dolar oldu. Dış ticaret fazlası, geçtiğimiz yılın gerisinde kaldı Sektör yıl genelindeki net ihracatçı konumunu korumasına rağmen, yılın ilk 7 ayında geçtiğimiz yılki dış ticaret fazlasının gerisinde kaldı. 2022 yılının ilk 7 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre %32,9 düşüşle, 1,83 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yılın ilk 6 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın %22,12 gerisindeydi. Yılın ilk aylarında dış ticaret fazlası önceki yılın %50 üzerindeydi. Mart ayında bu oran %101,5’e ulaştı. Ancak Nisan, Mayıs ve özellikle Haziran aylarındaki yüksek aylık ithalat rakamları, Mayıs ayında aylık bazda dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti. Birim ihracat değeri 2022 yılının ilk 7 ayında önceki yılın aynı dönemine göre %10,7 artarak 1.184 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yıla göre %12,4 artışla 694 dolar/ton’a yükseldi.
DIŞ TİCARETTE ÖNE ÇIKAN ÜRÜNLER
2022 yılının ilk 7 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla Un (0,75 milyar dolar), Rafine ayçiçeği yağı (0,58 milyar dolar) ve Makarna (0,54 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık %13,6’sını oluşturdu. 2022 yılının ilk 7 ayında en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla Buğday (1,8 milyar dolar), Soya Fasulyesi (1,4 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (0,9 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık %34,3’ünü yani 3’te 1’inden fazlasını oluşturdu. 2022 Temmuz ayında ihracatta öne çıkan ürünler Rafine ayçiçeği yağı (110 milyon dolar), Buğday unu (102 milyon dolar) ve Makarna (77 milyon dolar) oldu. Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler Soya fasulyesi (210 milyon dolar), Buğday (165 milyon dolar), ve Dane mısır (152 milyon dolar) oldu. Yılın ilk 7 ayında ithalatta ilk sırada yer alan buğdayın (1,8 milyar dolar) en fazla ithal edildiği ilk 2 ülkenin şu anda savaşta olan Rusya (1,3 milyar dolar) ve Ukrayna (0,3 milyar dolar) oldu. Yılın ilk 7 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin payı %90’ın üzerinde yer aldı. Temmuz ayında yapılan 164,9 milyon dolarlık buğday ithalatının da 106,8 milyon doları Rusya’dan (%65), 56,3 milyon doları ise Ukrayna’dan (%34) geldi. İthalatta 3. sırada yer alan ham ayçiçeği yağında (yılın ilk 7 ayında 0,90 milyar dolarlık ithalat yapıldı) da ilk 2 sırada Rusya (0,71 milyar dolar) ve Ukrayna (0,19 milyar dolar) yer aldı. Yılın ilk 7 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin payı %97,7 oldu. Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 2 üründe, ithalatın çok büyük bir bölümü şu anda savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı
EN ÇOK İHRACAT YAPAN SEKTÖRLER
2022 yılı ilk 7 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde Şeker ve Şekerli Mamuller (1.353 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.248 milyon dolar), Yaş Meyve (1.119 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler (1.031 milyon dolar) ve Balıkçılık-Su Ürünleri (874 milyon dolar) Sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın %40,8’i bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. 2022 yılı ilk 7 ayında Hayvan Yemi (3.734 milyon dolar), Bitkisel Yağ (2.262 milyon dolar), Un (1.989 milyon dolar), Kakao-Çikolata (380 milyon dolar) ile Şeker ve Şekerli Mamuller (328 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın %72,6’sı, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş dönemlere göre artması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi. Hayvan Yemi Sektörü, 2022 yılının ilk 7 ayında 3.734 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın %31,2’sini, yaklaşık 3’te 1’ini oluşturdu. Bitkisel Yağ Sektörü, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın %17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının ilk 7 ayında da 2.262 milyon dolar ile toplam ithalatın yine %18,9’unu oluşturdu.
İHRACATIN ARTTIĞI VE AZALDIĞI SEKTÖRLER
2022 yılının ilk 7 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler Bitkisel Yağ Sektörü (365 milyon dolar artış), Beyaz Et Sektörü (212 milyon dolar artış), Hayvan Yemi Sektörü (209 milyon dolar artış), Un Sektörü (190 milyon dolar artış) ve Balıkçılık ve Su Ürünleri Sektörü (150 milyon dolar artış) oldu. Aynı dönemde ihracatın gerilediği sektörler Sert Kabuklu Meyveler Sektörü (213 milyon dolar düşüş), Yaş Meyve Sektörü (35 milyon dolar düşüş), Kahve, Çay ve Baharat Sektörü (3 milyon dolar düşüş) ve Yumurtacılık Sektörü (3 milyon dolar düşüş) oldu. 2022 yılının ilk 7 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler Hayvan Yemi Sektörü (1.234 milyon dolar artış), Un Sektörü (914 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Sektörü (536 milyon dolar artış), Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (179 milyon dolar artış) ile Bakliyat Sektörü (125 milyon dolar artış) oldu. Aynı dönemde ithalatı en çok düşen sektörler Pirinç Değirmenciliği Sektörü (126 milyon dolar düşüş), Canlı Hayvan Ticareti Sektörü (112 milyon dolar düşüş), Kakao ve Çikolata Sektörü (78 milyon dolar düşüş), Makarna Sektörü (51 milyon dolar düşüş) ve Tohumculuk Sektörü (45 milyon dolar düşüş) oldu.
DIŞ TİCARETTE ÖNE ÇIKAN ÜLKELER
2022 yılının ilk 7 ayına ait dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (2.007 milyon dolar), Almanya (921 milyon dolar), Rusya (854 milyon dolar), ABD (805 milyon dolar) ve İtalya (416 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın %36,3’ünü oluşturdu. Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için dondurulmuş tavuk eti, un, domates salçası; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz; Rusya için şeftali, alabalık ve mandalina oldu. Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2022 yılının ilk 7 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (3.139 milyon dolar), Brezilya (1.334 milyon dolar), Ukrayna (1.325 milyon dolar), Malezya (644 milyon dolar) ve ABD (625 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın %59’unu oluşturdu. Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı 3 ülkeden ikisi şu anda savaşta olan Rusya ve Ukrayna olurken, bu 2 ülkeden yapılan ithalat ise toplam ithalatın %37,3’ünü oluşturdu. Rusya’nın tüm ithalattaki payı %26,2 oldu. İthalatta öne çıkan ürünler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve buğday; Ukrayna için buğday, dane mısır ve ayçiçeği ve oldu.