Zi&On Psikiyatri Akademisinden Yrd. Doç. Dr. Onur Okan Demirci, “Obezitenin bir davranışın yani yeme davranışının sonucunda oluştuğu bilinse de bu davranışı kontrol etmek çoğumuz için zordur. Bunun nedeni yeme davranışının birçok şeyden, en çok da duygusal durumumuzdan etkilenmesidir. Birçok kişinin diyet uygulayamamasının nedeni sanıldığı gibi açlığa tahammülsüzlük değildir.
Hatta birçok diyet kişilerin aç kalmadan zayıflaması üzerine programlanır. Buna rağmen diyette başarısız olmanın nedeninin hepimizin zaman zaman yapmaktan kendini alıkoyamadığı duygusal nedenlerle yemedir. Bu yüzden insanların çoğunun kilo almasının ve sağlıklı beslenmemesinin önündeki temel nedenlerden biri de duygusal yemedir. Yeme ihtiyacına odaklanmak, dikkati hoşnutsuzluk duygularından uzaklaştırsa da obeziteye ve sağlık sorunlarına zemin hazırlar” dedi.
“Stres ve yoğun iş hayatı duygusal yeme sendromlu kişi sayısında artışa yol açıyor”
Yemek yemenin bilinen en kolay ve ulaşılabilir olduğunu ifade eden Dr. Demirci, “Haz ve ödül kaynağıdır. İnsan tıpkı sadece üremek için cinsel ilişki kurmadığı gibi sadece karnını doyurmak için yemez. Bebekler sadece açken değil sıkıntıları olduğunda da meme ile yatışırlar. Bu kısmen sonraki yıllarda da devam eder. Yani; erişkin bir insan üzüldüğünde, öfkelendiğinde, yalnız hissettiğinde ve kaygılandığında yemek yemek isteyebilir. Özellikle kendini suçlama ve fiziksel olarak beğenmeme tıkınırcasına duygusal yeme ataklarına neden olur. Stres ve olumsuz duygular hayatımızın bir parçası olduğu için ve insanların iş dışında kendilerine ayırdıkları zaman gittikçe azaldığından, günümüzde duygusal yeme yani; yeme ile rahatlamaya çalışmak gittikçe yaygın bir hal almaktadır” diye konuştu.
Fiziksel açlığın bedende başladığını kaydeden Dr. Demirci, “Fiziksel açlık hissini kan şekeri düşüklüğü ve gördüğümüz yiyecekler tetikler. Duygusal açlığı ise stresli deneyimler tetikler. Yani bir bakıma bedenimizi değil ruhumuzu yiyeceklerle beslemeye çalışırız. Stresli olduğumuzda tatlı ya da tuzlu, genellikle yüksek kalorili yiyecekleri canımız çeker. Yiyecekleri sıkıntı yatıştırıcı birer ödül olarak kullanırız. Açlık söz konusu olduğunda genellikle duygusal ve bedensel duyumların birbirine karışması söz konusudur. Tıpkı stresle ilgili baş ağrılarında olduğu gibi fiziksel olan ile duygusal olan iç içedir. Duygusal açlık genellikle boş bir mideden kaynaklanmaz. Bazen de kişi ne istediğini bilmez ve yiyeceğe verir kendini. Yani açlık midede değil bedende başka bir huzursuzluk şeklinde hissedilebilir.
Duygusal açlığın bir diğer özelliği birdenbire beden hücum etmesidir. Oysa fiziksel açlık yavaş yavaş kendini gösterir. Duygusal açlık aynı şekilde acilen doyurulmak isterken fiziksel açlık eğer şeker hastalığı, vs gibi tıbbi bir durum yoksa bir ölçüde bekleyebilir. Eğer kısa bir süre önce yemek yediyseniz ya da doymanıza rağmen tıkınırcasına yemeye devam ediyorsanız o anda duygusal açlık baskındır. Ayrıca duygusal açlıktan kaynaklanan yeme atakları sonucunda suçluluk, pişmanlık duyguları daha fazla oluşur. Duygusal yeme sendromu olan kişiler yiyecekleri en iyi yatıştırıcı olarak görür ve yiyeceklerin olduğu ortamlarda kontrolden çıkıyormuş gibi hissederler. Tıka basa yemedikleri durumlarda başka şeylere odaklanmakta zorlanırlar” ifadelerini kullandı.
“Yiyeceklerle duygunuzu değil midenizi doyurmaya çalışın”
Güzel tadı olan yemeklerin bir ödül kaynağı olduğunu ve beyindeki haz merkezlerini uyardığının doğru olduğunu vurgulayan Dr. Demirci, “Dolayısıyla yorucu ve yoğun bir gün sonunda lezzetli yiyecekler yemek tıpkı alkol ve keyif verici maddelerin yaptığı etkiye benzer. Keyif verici etki gün boyu birikmiş olan ya da gün içindeki hoşnutsuzluk oluşturan duyuları bertaraf eder. Bu yüzden duygusal yeme alışkanlığından kurtulmak alkol ya da keyif verici maddeyi bırakmak kadar zor olabilir. Diyet yapmanın birçok kişi için zor olmasının nedeni aslında budur. Bu zorlukla başa çıkmak için birinci koşul üzüntü, suçluluk, öfke, kaygı, gibi olumsuz duygularımızı tanımaktır. Diğer koşul ise yemek dışındaki haz verici etkinlikleri artırmaktır.
Duygusal yeme sorunu olanların yeni haz verici etkinlikler keşfederken ilk başlarda bunların yemenin verdiği zevki vermeyeceğini kabul etmeleri işi kolaylaştırabilir. Duygusal açlık bir yeme bozukluğunun ya da depresyon, anksiyete bozukluğu gibi bir rahatsızlığın parçası olabilir. Bunun bir psikiyatrist tarafından değerlendirilmesi gerekir. Fiziksel açlık belirtilerinin tanınmasını içeren beslenme eğitimi ve fiziksel aktivite faydalı olabilir. Olumsuz duygularla ilgili farkındalığın artırılması ve yeme tetikleyicilerinin tanınması farklı başa çıkma yolları geliştirmede ilk adımdır. Haz ve doyum kaynaklarını zenginleştirmemiz bizi tek ödül kaynağı olarak gördüğümüz yemeğe mahkum olmaktan kurtarır” açıklamalarında bulundu.