“Çalışma Yaşamında Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi – II. Deneyim Paylaşım Forumu” başlıklı etkinlikte, Sözleşme’nin kabul edildiği 2019’dan bu tarafa ILO Türkiye Ofisi ve konuyla ilgili sosyal taraflar, sivil toplum ve özel sektör temsilcileri tarafından Sözleşmenin kabul edilmesi ve uygulanmasına yönelik yapılan çalışmalar ele alındı. Etkinlikte söz alan konuşmacılar ILO 190 Sayılı Sözleşme’nin kadına yönelik ve çalışma hayatında şiddetin önlenmesindeki önemine ve yol gösterici özelliğine dikkat çekerek Sözleşme’nin onaylanmasının ve uygulanmasının önemini vurguladılar.
Toplantıda konuşan ILO Türkiye Direktörü Numan Özcan, şiddet ve tacizin her ülkede, her sektörde, kayıtlı ya da kayıtsız tüm işlerde çalışan kadınlar için büyük bir sorun olduğunu belirterek, güvencesiz çalışma koşullarının ve kayıt-dışı çalışmanın kadınları şiddet ve taciz riski ile daha fazla yüz yüze getirdiğini ifade etti.
Özcan “Sözleşmenin onaylandığı 2019 yılından beri Türkiye’de çalışma yaşamını biçimlendiren paydaşlarımızın çalışma yaşamında şiddet ve tacize tolerans gösterilmemesi yönündeki çalışmalarınızı izliyoruz ya da bu çalışmaları birlikte yürütüyoruz” dedi.
Toplantıda konuşan İsveç Ankara Büyükelçisi Staffan Herrström ise ILO’nun 190 sayılı Sözleşmesi’nin, toplumsal cinsiyet eşitliğinin geliştirilmesine yönelik kabul edilen en son uluslararası standartlardan birisi olduğunu; işçi örgütlerinin, sendikaların ve işçi sendikaları konfederasyonlarının sözkonusu kapsayıcı ve tarihi Sözleşmenin uygulanması yönünde önemli adımlar attıklarını ifade etti.
Toplantıda konuşan Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı Canan Güllü ise herkesin toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve taciz de dahil şiddet ve tacizden arınmış bir çalışma yaşamı hakkına sahip olduğunu belirterek, “Çalışma yaşamında şiddet ve tacizin insana yakışır iş anlamında kabul edilemez olduğunu ifade eden ILO 190 sayılı Sözleşmeyi anlatmak yaygınlaştırmak ve uygulanmasını sağlayacak bir işbirliğinin yansıması adına bugün buradayız” dedi.
DÜNYADA KADINLARIN ÜÇTE BİRİ ŞİDDET GÖRÜYOR
Günümüzde pek çok kadın şiddet sebebiyle çalışma yaşamına erişememekte veya erişse bile iş yerinde gördüğü psikolojik, ekonomik, fiziksel ve de cinsel şiddet ve taciz nedeniyle çalışma yaşamından uzaklaşabilmekte veya kariyer hedeflerine ulaşamamaktadır. Kadınların ve erkeklerin çalışma yaşamına eşit oranlarda katılamamasına neden olan bu durumun temelinde ise toplumdaki ve çalışma yaşamındaki cinsiyetler arası eşitsizlikler; toplumsal cinsiyet kalıp yargıları ve rolleri; kadınların güvencesiz ve kayıt dışı çalışma biçimlerine daha fazla dahil olmaları gibi unsurların yanısıra iş yerinde şiddet ve taciz de yer alıyor.
Kadınlar hem çalışma yaşamında hem de özel alanlarında erkeklerden daha fazla şiddet ve tacize maruz kalmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanan tahminlere göre, dünyada kadınların üçte biri (%30) fiziksel ve/veya cinsel şiddetin bir biçimine maruz kalmaktadır. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün 2019 verilerine göre ise, halkla doğrudan temas hâlinde çalışan kadınların %42’sinin üçüncü şahıs şiddeti yaşadığı tahmin ediliyor.
Bu arka plan çerçevesinde, ILO Türkiye Ofisi tarafından, Sözleşme’nin onaylanması, uygulanması ve kamuoyu ile sosyal tarafların gündemine daha fazla girmesi ve Türkiye’de çalışma yaşamında kadına yönelik şiddet ve tacizin önlenmesine yönelik bilgi paylaşımının sağlanarak farkındalık artırılması amacıyla 2022 Mart ayında bir Savunuculuk ve Politika Girişimi başlatıldı.
ILO Türkiye Ofisi tarafından İsveç finansmanıyla yürütülen “Kadınlar için Daha Çok ve Daha İyi İşler” programı altında başlatılan ve işçi sendikaları, özel sektör ve sivil toplum örgütlerinin katkıları ile yürütülen girişim kapsamında; aralarında akademisyenlerin ve farklı uzmanlıklardan sivil toplum temsilcilerinin yer aldığı bir C190 çalışma grubu oluşturuldu; toplantı/deneyim paylaşım forumları ile eğitimler gerçekleştirildi ve bir dizi farkındalık/savunuculuk çalışması yürütülüyor.
İlki 31 Mart 2022 tarihinde gerçekleştirilen Deneyim Paylaşım Forumu’nun ikincisi 30 Kasım 2022’de yapılmış olup, Toplumsal Cinsiyet Temelli Şiddete Karşı 16 Günlük Aktivizm kampanyası çerçevesinde düzenlenen ikinci etkinlikte sosyal taraflar, özel sektör, sivil toplum temsilcileri C190 doğrultusundaki çalışmalarını ve deneyimlerini paylaştı.
Sözleşme’nin kabul edildiği 2019’dan bu tarafa geçen üç yıllık süreçte başta sendikalar olmak üzere bir çok taraf, Türkiye’de henüz Sözleşme onaylanmamışken, sözleşmenin imzalanmasına yönelik kapsamlı kampanyalar yürütmüş ve sözleşme maddelerinin gündemlerine taşınması için kapsamlı çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalar neticesinde; Sözleşme maddelerinin yansıtıldığı toplu iş sözleşmeleri kabul edilmiş, iş yeri ve sendika politika belgeleri hazırlanmış ve çalışma yaşamında cinsiyet temelli şiddetin önlenmesine yönelik farkındalık artırıcı girişimler gerçekleşmiştir.
ILO 190 SAYILI SÖZLEŞME HAKKINDA
Şiddet ve tacizden arınmış bir çalışma yaşamını amaçlayan 190 sayılı Şiddet ve Taciz Sözleşmesi (C190) ve 206 sayılı Tavsiye Kararı (R206), Uluslararası Çalışma Konferans’ında, 2019 yılında kabul edildi. Böylece, çalışma yaşamında şiddet ve tacizin “insan hakları ihlali ve fırsat eşitliğine yönelik bir tehdit olduğu” ilk kez uluslararası bir sözleşmenin bağlayıcı gücü ile ifade edildi.
Kadınların iş yerinde şiddet ve taciz durumları ile karşılaşma olasılığının daha fazla olduğunu belirten sözleşme, bazı sektörlerdeki şiddet ve taciz durumlarına özel vurgu yapıyor. Sözleşme ev içi şiddeti de çalışma yaşamındaki etkileri bağlamında ele alıyor. Sözleşme, şiddetin kadınların işgücü piyasasına erişimini, işgücü piyasasında kalmasını ve ilerlemesini engelleyebileceğine dair özel vurgu yapıyor.
2021 yılında yürürlüğe giren 190 Sayılı Sözleşme bugüne kadar 22 Üye Ülkede onaylandı.