Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Tarım ve Orman Bakanlığına bağı Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)’de geçen yıl 3016’sı büyükbaş, 21 bin 646’sı küçükbaş olmak üzere 24 bin 662 hayvanın telef olması nedeniyle yaklaşık 55, 5 milyon TL zarar oluştuğunu belirtti. Reforma ve kasaplık hayvanlarla mecburi kesimin yüksek olduğunu, ölüm ve mecburi kesimlerde telefat oranlarının ise ilgili yönetmelikte öngörülen oranların çok üstende olduğunun Sayıştay raporlarına yansıdığını ifade eden Gürer, hem damızlık ve hem kasaplık hayvanlarda büyükbaş ve küçükbaş hayvan telefatının kuruma 55 milyon 500 bin TL tutarında zarara neden olduğuna vurgu yaptı.
Milletvekili Gürer, Sayıştay raporlarından elde edilen verilere göre TİGEM’in adeta bilinçsiz ve bilgisiz yönetilmesi nedeniyle adeta zarar eden bir kurum haline dönüştürüldüğüne işaret etti. Sorunsuz çiftliklerini kiraya verip elindeki çiftliklerle devam eden TİGEM hayvan hastalıklarında önleyici tedbirlerde neden başarısız oldu diye sordu.
ÖLÜM ORANLARI ÇOK YÜKSEK
2020 yılında Reformeye ayrılan hayvanlar ile ölen ve mecburi kesim oranlarının Hayvancılık Teknik Yönergesinde belirtilen oranlardan yüksek gerçekleştiğinin Sayıştay raporunda yer aldığına dikkat çeken Ömer Fethi Gürer, “Aynı raporda yer alan verilen dikkate alındığın8da, “2020 yılında; içinde 2.220 baş genç boğa, 947 baş erkek dana, 80 baş erkek buzağının da bulunduğu 7.984 baş sığır ile 3.457 baş erkek toklu, 39.854 baş erkek kuzunun da bulunduğu toplam 72.246 baş koyun ve 1.676 keçinin reformeye ayrıldığı görülmüştür” dedi.
ÖLÜMLER SAYIŞTAY RAPORUNA YANSIDI
Reforme hayvanların, TİGEM Alım Satım ve İhale Yönetmeliği hükümlerine göre yıl içinde ve kısa sürede satışı esas olmakla birlikte, TİGEM kayıtlarına göre, önemli sayıda reforme hayvanın öldüğü ve mecburi kesime tabi tutulduğunun da Sayıştay raporuna yansıdığına dikkat çeken Gürer, “Rapora göre 2020 yılında TİGEM genelinde; toplam reforme sığır sayısının %1,7’si oranında 172baş kasaplık sığır, 141 baş kasaplık koyun ölmüştür. Ölen toplam reforme (kasaplık) hayvan sayısı 313 baş olmuştur. Muhasebe Standartları ve Tekdüzen Muhasebe Sistemi gereği olarak, ölen reforme ve kasaplık hayvanların kayıtlı (maliyet) değerinden birikmiş amortismanı düşüldükten sonraki net değeri, “659 Diğer gider ve zararlar” hesabına zarar kaydedilmekte ve hayvancılık faaliyetleri sonucunun bu zararlardan etkilenmemesi sağlanmaktadır. Ölen reforme ve kasaplık hayvanlar nedeni ile 2020 yılında zarar kaydedilen tutarlar toplamı yaklaşık 2,1 milyon TL olmuştur” diye konuştu,
REFORMA KASAPLIK TELEFATI 43.2 MİLYON TL
TİGEM genelinde 2020 yılında; 975 baş reforme ve kasaplık sığır, 14.856 baş reforme ve kasaplık koyun, 406 baş kasaplık keçinin mecburi kesime tabi tutulduğunu aktaran Gürer, “Mecburi kesime tabi tutulan reforme (kasaplık) hayvan sayısı da toplam 16.237 baş olmuştur2020 yılında mecburi kesime tabi tutulan reforme ve kasaplık hayvanlar nedeni ile zarar kaydedilen toplam rakam da yaklaşık 41,1 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Ölüm ve mecburi kesimden oluşan toplam reforme ve kasaplık telefatının bir yıllık toplam zararı da yaklaşık 43,2 milyon TL olmuştur” açıklamasında bulundu.
EN ÇOK ÖLÜM MEYDANA GELEN İŞLETMELER
Mecburi kesim oranlarının yüksek olmasının Sayıştay raporuna “ilginç” ifadesiyle yansıtıldığına da dikkat çeken Gürer, mecburi kesim bazı işletmelerde çok daha yüksek oranlara ulaşmaktadır. Mecburi kesim oranının makul seviyenin üstünde olan işletmelerin Anadolu, Ceylanpınar, Çukurova, Karacabey, Malya gibi işletmeler olduğunu belirtti.
ZARAR MALİYET HESABI DA SORUNLU
Ömer Fethi Gürer, reforma ve kasaplık hayvanların mecburi kesime tabi tutulmasıyla oluşan zararın belirlenmesinde farklı bir yöntem uygulandığı ve belirlenen rakamın gerçek maliyetin altında olduğu yönünde ifadelerin de yer aldığı Sayıştay raporunda hukuku ve cezai sorumluluk açısından konunun tüm yönleriyle incelenmesi gerektiğine işaret etti.
DAMIZLIK HAYVAN TELEFATI DA ÇOK FAZLA
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, TİGEM İşletmelerinde, ölüm ve mecburi kesimlerden oluşan damızlık hayvan telefat oranlarının Hayvancılık Teknik Yönergesinde öngörülen oranarda yüksek olduğuna da değinerek, “2020 yılında TİGEM genelinde; 695 baş sığır, 6.498 baş koyun, 562 baş keçi, 26 baş at, 173 baş ceylan ve 25 baş köpek olmak üzere 7.979 baş damızlık hayvan ölmüştür.
Ölen hayvanlar nedeni ile 2020 yılında zarar kaydedilen tutarlar toplamı yaklaşık 13.442 bin TL olmuştur. Yine TİGEM genelinde 2020 yılında; 1.119 baş sığır, 150 baş koyun ve 24 baş ceylan olmak üzere, 1.293 baş hayvan mecburi kesime tabi tutulmuştur. 2020 yılında mecburi kesime tabi tutulan damızlık hayvanlar nedeni ile zarar kaydedilen toplam rakam da yaklaşık 10.188 bin TL olarak gerçekleşmiştir. Ölüm vemecburi kesimden oluşan toplam damızlık telefatının bir yıllık toplam zararı da yaklaşık 23.630 bin TL olmuştur” diye konuştu.
HASTALIK NEDENİYLE ÖLÜYORLAR
Bazı işletmelerde hayvan telefat oranlarının yüksek olmasında hastalıklar önemli rol oynadığının da Sayıştay raporuna yandığına dikkat çeken Gürer, hayvanların beslenme, barınma, gezinme vb. şartları da göz önünde bulundurularak, yüksek orandaki hayvan telefatlarının nedenlerinin araştırılması ve bu nedenleri ortadan kaldırmaya yönelik tedbirlerin hızla uygulamaya konulması, telefatlardan kaynaklanan büyük tutardaki zararların önlenmesi gerektiğini ifade etti.
GEÇEN YILIN ZARARI 27,5 MİLYON TL
Gürer, bu şekilde 2019’da 25,8 milyon, 2020’de 27,5 milyon TL zarar oluştuğunu aktardı. CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “TİGEM’in asli faaliyetlerinden birinin de damızlık üretme fonksiyonunun karlı ve verimli bir şekilde yerine getirilebilmesi, üretici ana kadronun ve satılacak damızlıkların sağlıklı olması ve en az telefatla faaliyet gösterilmesini sağlamak olması gerekirken, tam tersi yönde faaliyetlerde bulunduğunun görüldüğüne vurgu yaptı.
Gürer, gerekli önlemlerin alınarak hayvan telefatlarının nedenlerinin araştırılması ve sorumluluk hakkında gerekli müeyyidelerin uygulanması gerektiğini de sözlerine ekledi.