Günümüzde özellikle önemli mevkîlere verilen isimler arasında yer alan ve bugün için anlamı bilinmeyen ya da unutulmaya yüz tutmuş sayısız adın ne olduğu ile ilgili tartışmalar, dur durak bilmeksizin devâm etmektedir. Geçenlerde, bir dost sohbeti esnâsında söz, Ankara’da yer alan Esenboğa Havalimanı’na geldi. ‘Esenboğa’ adının, hangi sebeple ve neyi işâret etmek sûretiyle bu havaalanına verilmiş olduğu hakkında tartışmamız bir yana, doğrudan sebebine gelelim…
Türkiye Cumhuriyeti’nin Ankara’da yer alan ilk havaalanı, aslında 1951 yılına dek, Etimesgut sınırları içerisinde bulunuyordu. 1951 yılında, Demokrat Parti iktidârı döneminde, mevcut yerleşim yerinden ‘Çubuk Ovası’ civârına taşınmak istenmiştir. Yeni bir havaalanını, söz konusu bölgede inşâ ettikten sonra ise yeni ve anlamlı bir isim bulmak istemişlerdir. Akıllarına ise târihte Çubuk Ovası ile özdeşleşmiş üç önemli şahsiyetten birinin ismini vermek gelir; ‘İsen Buga’…
Bilindiği üzere, 1402 yılında, ‘Sultan Yıldırım Bayezîd’ komutasındaki Osmanlı ordusu ile ‘Emîr Timur’ komutasındaki Timurlu ordusu, Ankara’nın Çubuk Ovası içinde kıran kırana bir meydan savaşına tutuşmuşlardır. Savaşı kesin bir zaferle kazanan ve Yıldırım’ı da tutsak olarak yanına alan Timur, Osmanlı Devleti’nin ‘Fetret Devri’ne girmesine neden olmuştur.
Ankara Savaşı’ndaki en mühîm rollerden biri olan ve savaşsın seyrinin değiştirerek, zaferi de getiren isim olarak ön plâna çıkan ‘İsen Buga’, bir Moğol soylusudur ve Cengiz Han’ın neslinden gelir. Türk olduğu ve Cengiz’in soyundan gelmediği için ‘Han’ unvânını kullanamayan Timur’un aksine, İsen Buga, bu unvânı istese kullanabilecekken, bunu tercih etmemiş ve Emîr Timur’un ordu komutanlarından biri olmayı sürdürmüştür.
İsmi de Türkçe kökenli olan ve ‘Mutlu / Sağlıklı Boğa (tıpkı bugünkü Aslan gibi, o dönemde Boğa da Türk çocuklarına verilen görkemli isimlerden biridir)’ anlamına gelen İsen Buga, sayısı kırkı bulan özel fil filosunu ağır zırhlarla kuşattıktan sonra, yine özel taktiklerle hilâl konumunda bulunan Osmanlı ordusunun merkezine yöneltmiş ve merkezi dağıtmayı başarmıştır. İsen Buga adı, asırlarca hem Anadolu’da hem de Türkistan coğrafyasının birçok bölgesinde, korku ile anılmaya devâm etmiştir.
Esen kalın…