Küresel iklim değişikliği, yaz aylarında dolu ve yağışları olduğu kadar yıldırımları da arttırdı. Son 1 ayda 11 can alan yıldırımdan korunmak için uzmanlar uyardı: “Fırtına anında evlerdeki elektronik ekipmanları kapatın.”
Savaş Gencer (26), 29 Mayıs’ta Van’da evinin önünde, Mustafa Körlü (49), 31 Mayıs’ta Kahramanmaraş’ta yağmurdan korunmak için sığındığı ağaca yıldırım isabet etmesi sonucu yaşamını yitirdi. Gencer ve Körlü gibi 11 kişi son bir ayda yıldırım düşmesi sonucu öldü.
ŞEMSİYEDEN KAÇININ
Uzmanlar, yıldırım çarpmasına bağlı can kaybının en çok ilkbahar ve yaz aylarında yaşandığına dikkat çekiyor. Fırtınalı havada metal eşyalardan uzak durmak gerektiğini belirten İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik- Elektronik Fakültesi Elektrik Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Ahmet Cansız, “Yıldırım yüksek miktarda elektrik akımından oluşması sebebiyle, akımın kolay iletildiği ortamda yayılma eğilimindedir. Yıldırımın isabet ettiği metalin temas ettiği her şey akıma kapılır. Üzerimizde taşıdığımız metal eşyanın büyüklüğüne göre de risk artar. Yıldırım düşme olasılığı yüksek yerlerde şemsiye kullanmayın” dedi.
FIRTINADA BANYO YAPMAYIN
Cep telefonu, bluetooth kulaklıkların da yıldırıma davetiye çıkarttığı iddialarla ilgili uzmanlar, fırtınalı havalarda metal aksamlı telefon kullanılmamasını öneriyor. Fırtınalı havada evde metalden yapılmış tesisatın kullanımından kaçınılması gerektiğini belirten Cansız şu uyarılarda bulundu: “Yıldırım evinize, binanıza veya yakındaki diğer yerlere çarptığında tesisatınızdaki metal borulara elektrik yükü verebilir. Bu borulara bağlı tesisatı kullanıyorsanız elektrik çarpmasına neden olur. Bu sebeple fırtınalı havalarda banyo yapmayın. Lavabo veya musluk kullanmayın.”
“Fırtınalı havada evde bulunan elektronik eşyaları kapatın” diyen Cansız şöyle devam etti: “Televizyonları, bilgisayarları, klimaları ve diğer cihazları kapatın. Kablosuz veya batarya ile çalışan cihazları kullanın. Açık pencereden, kapıdan veya sundurmadan fırtınayı izlemeyin. Kapatılmamış alanlar güvenli değildir.”
DURAKLARDAN UZAK DURUN
Fırtınalı havada metal olduğu için şehir içinde bulunan otobüs durakları ve benzer küçük yapılardan uzak durmak gerektiğini kaydeden Cansız sözlerine şöyle devam etti: “Fırtınada nemin veya suyun bulunduğu yüzeylerde veya yerlerde durmayın. Elektrik akımı suyun bulunduğu yüzeyle temas edeni çarpabilir.”
ÇÖK-KAPAN, HEDEF KÜÇÜLT
İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu da, fırtınada doğada yürüyüş yapan veya hayvan otlatanların bir çukur bulup tehlike geçene kadar, ‘çök, kapan, tutun’ pozisyonunda beklemesini gerektiğini söyledi. Prof. Dr. Kadıoğlu, şu uyarılarda bulundu: “Gök gürültüsünü duyulmaya başlandığında korunmak için öncelikle kapalı ortama girmek gerekir. Ağaç altından ziyade kapalı yere sığınmak gerekir. Kapalı bir alan yoksa su almayacak bir çukur bulmak lazım. Bu çukurda ucundan iki ayağı birleştirerek ‘çök, kapan, tutun’ pozisyonunda tehlike geçene kadar beklemek lazım. Bu pozisyon deprem, yıldırım, hortum, heyelan ve uçak kazasında da uygulanır. Amaç hedefi küçültmek.”