Hayal Kurmak Bakın Ne Etki Yapıyor!

Hayal kırıklıklarının kişilerde zihinsel ve bedensel kırılmalara da yol açtığını söyleyen uzmanlar, zihnin olumlu hayallerin gerçek olmama ihtimalini yok saymaya meyilli olduğunu vurguluyor. Hayal olduğu bilinse de kişilerin bunu gerçekmiş gibi beklediğini belirten uzmanlar, gerçekleşmeyen hayallerin kişide kol, bacak kırılmış gibi can acısı yaşattığına dikkat çekiyor.
 
2017 Oscar Ödül Töreni'nde yaşanan karmaşa La La Land filmi ekibini, hayal kırıklığına uğrattı. Önce En İyi Film Ödülü kazandıkları açıklanan ekip, zarfların karıştığının ortaya çıkması ile ödülü Moonlight filminin kazandığını öğrendi. Büyük bir mutluluk yaşayan La La Land ekibinin sevinci de yarım kaldı.
 
Zaman zaman hepimizin yaşadığı hayal kırıklığı nedir? Bizi nasıl etkiler?
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Polikliniği'nden Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, "hayalin gerçekleşmemesinin ruhta yarattığı kırılma hissi” olarak tanımladığı hayal kırıklıklarının kendimizi ve dış dünyayı daha gerçekçi algılamak için olgunlaştırıcı deneyimler olduğunu söyledi.
 
Zihnimiz olumsuz ihtimalleri inkar ediyor
"Hayallerin hayal olduğunu bilsek de sanki gerçekmiş gibi beklemeye başlarız” diyen Yrd. Doç. Dr. Ünsalver, "Zihnimiz özellikle olumlu hayallerin gerçek olmama ihtimalini yok saymaya meyillidir. Mesela çoğu insan kendisini olduğundan daha bilgili daha başarılı daha güzel görür ve bu kendisine dair yanlış inanışla başına iyi şeyler gelmesini hak ettiğine inanır. Başına iyi şeyler gelmesini, hayal edebilme iznini vermişse kişi kendisine artık o hayalin yıkılma ihtimaline dair somut göstergeler olsa da o ihtimalleri inkar eder. Hayallerin peşinde gidebilmek için inkar edebilmemiz gerekir. Çünkü hayallerin gerçekleşmemesi adeta kolumuzu bacağımızı kırmışız gibi can acısına sebep olur” açıklamasında bulundu.
 
Hayal kırıklığını bedenimiz de hissediyor
Beyinde kol, bacak ağrısı ve sosyal ortamda reddedilme, küçük düşme ve diğer psikolojik acı kaynaklarının "insula” adı verilen aynı alanda işlendiğini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Ünsalver, "Bu sebeple hayal kırıklığı ve ona eşlik eden öfke, üzüntü, utanç, şok duyguları bedenimiz kırılmış gibi yorumlanır bedende. Bizler acıdan hoşlanmayan ve acıdan kaçan varlıklarız. Bunda hiçbir gariplik yok. Kim bile isteye acıya koşar ki? Acı çünkü yok olmak demek olabilir” şeklinde konuştu.
 
Hayal kurmak beyindeki dopamini yükseltiyor
Peki neden hayal kırıklığı yaşarız? Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, bu konu ile ilgili görüşlerini şöyle aktardı:
 
"Çünkü her ne kadar geleceğin henüz gelmediğini bilsek de geleceği öngörmeye çalışırız. Öngörülerimiz bize başımıza iyi şeyler geleceğini söylüyorsa mutlu oluruz, enerjimiz yükselir, bedenimiz adeta koşmaya-zıplamaya hazırlanır, kendimizi güçlü hissederiz. Çünkü beyinde dopamin artmıştır. Olası bir ödül beklentisi varsa beyinde dopamin yükselir. Fakat beklentilerin gerçekleşmemesi bizde duvara çarpma etkisi yaratır. Çünkü o sırada insan fırlatılmaya hazır bir paket lastiği gibi gerilmiş ve öne fırlamaya hazırdır. Böyle olunca yani birden motorlar durunca elbette öfke, çocuksu davranışlar, saldırganlık, kendine kızgınlık, utanç, suçluluk duyguları olabilir.”
 
Hayal kırıklığının kişinin beklentisinin büyüklüğü ve yaşanan hayal kırıklığına şahit olan kişilerin sayısı ile orantılı biçimde birkaç saat, birkaç gün, birkaç hafta ve hatta birkaç ay davranış değişikliği gösterebildiğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, "Kişi içe çekilebilir ve herkesten uzaklaşabilir ya da aşırı dışa dönebilir. Zamanla hayal kırıklığı ile başa çıkabilirse bu onu daha da güçlendirecektir. Hayal kırıklıkları kendimizi ve dış dünyayı daha gerçekçi algılamak için olgunlaştırıcı deneyimlerdir. Ancak başa çıkılamadığında depresyon, kaygı bozuklukları, travma sonra stres bozukluğu, intihar ve madde kullanım bozukluğu gibi olumsuz sonuçları olabilir” şeklinde uyardı.