Ceza Hukukunda sanığa verilen hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Kararı: Sanığa isnat edilen suçun sanık tarafından işlendiğinin mahkemece tespit edildiği, cezasının tayin edildiği, ancak sanık hakkında kurulan mahkûmiyet hükmünün hukuki bir sonuç doğurmamasını ve belirlenen denetim süresi içerisinde tekrar suç işlenmemesi halinde açıklanmayan mahkûmiyet hükmünün ortadan kaldırılması anlamına gelen bir ceza hukuku kurumudur.
Sanığa verilen ceza, 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise, gerekli olan koşulların varlığı halinde verilecek hükmün açıklanmasının belli bir denetim süresinin sonunda Eğer sanık, belirlenen denetim süresi içerisinde yeni bir suç işlemez ise; denetim süresi sonunda dava düşmekte ve bu mahkumiyet hükmü ortadan kaldırılmaktadır. Sanık adeta bu suçu işlememiş hale gelmektedir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına İlişkin Yasal Düzenlemelerin Tarihçesi:
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu ilk kez 15/07/2005 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu‘nun 23. maddesi ile sadece çocuklar hakkında uygulanmak üzere hukukumuza girmiştir.
Önceleri sadece çocuklar hakkında uygulanan bu kurum 19/12/2006 tarihinde yürürlüğe giren 5560 sayılı yasa ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 231. maddesine eklenen fıkralar ile büyükler için de uygulanmaya başlanmıştır.
Yetişkin sanıklar yönünden başlangıçta sadece şikayete bağlı suçlar yönünden uygulanan ve hükmolunan cezanın bir yıl veya daha az süreli hapis ya da adli para cezaları için kabul edilen bu düzenleme ile ilgili olarak 5728 sayılı Kanun’un 562. maddesi ile Ceza Muhakemesi Kanunu’n 231. maddesinde değişiklik yapılmış ve buradaki ceza alt sınırı iki yıl hapis veya daha az hapis veya adli para cezaları şeklinde değiştirilerek düzenlemenin etkisi genişletilmiştir.
Yasanın ilk halinde sanığın yada suça sürüklenenin Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına İlişkin beyanı alınmaksızın bu karar verilebilmekte iken 25/07/2010 tarihinde 6008 Sayılı Kanun’un 7. maddesi ile “sanığın kabul etmemesi halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez” cümlesi eklenmiştir.
28/06/2014 tarihli 6545 sayılı Kanun ile “Denetim Süresi içinde kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez.” cümlesi eklenmiştir.
KOŞULLARI NELERDİR?
Sanık daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış olmalı
Mahkemece, sanığın yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varılmalı
Mağdurun ve kamunun uğradığı zarar tamamen giderilmiş olmalı
Sanık hakkındaki hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını kabul etmiş olmalı
SONUÇLARI NELERDİR ?
Sanık;
Denetim süresi içerisinde kasten yeni bir suç işlerse ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklerine aykırı davranırsa, Mahkeme hükmün açıklar. Açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen hükümde, mahkûm olunan hapis cezası ertelenemez ve kısa süreli olması halinde seçenek yaptırımlara çevrilemez. Ayrıca; denetim süresi içinde, sanığın kasıtlı bir suç işlemesi halinde, işlediği kasıtlı suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez.
Sanık;
Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemez ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklerine uyarsa, hiç suç işlememiş gibi olur, dava ve verilmiş ceza düşer.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı beraat niteliğinde değildir. Nitekim ilgili yükümlülükler yerine getirildiğinde verilecek davanın düşmesi kararı da beraat hükmünü doğurmaz.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Halinde Denetim Süresi Ne Kadar Olacaktır?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararında denetim süresi bakımından suç failinin, suç tarihindeki yaşı bakımından bir ayrıma gidilmiştir.
Eğer suç tarihinde 18 yaşından küçük ise (Suça Sürüklenen Çocuk), bu takdirde denetim süresi Çocuk Koruma Kanunu 23. maddesi uyarınca 3 yıl olacaktır.
Eğer suç tarihinde 18 yaşından büyük ise (sanık), takdirde denetim süresi 5 yıl olacaktır.
SANIĞIN HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARINI KABUL ETMEMESİ DURUMUNDA NE OLUR ?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı sanık tarafından kabul edilmek zorunda değildir. Sanık tarafından kabul edilmediği takdirde geri bırakılması düşünülen hüküm açıklanır ve gerekli ise sanığa ceza verilir. Bu durumda ortada bir hüküm olması nedeniyle ilgili kanun yollarına başvurulabilir.
MAĞDURUN ZARARININ GİDERİLMESİ KOŞULU NASIL SAĞLANIR ?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının koşullarından birisi de, suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tamamen giderilmesidir. Burada uğranılan zarardan kast edilen maddi zarar olup, manevi zarar bu kapsamda değerlendirilmez. Söz konusu zarar doğrudan bir zarar niteliği taşımalıdır, dolaylı zararlar bu kapsamda değerlendirilmez.
Zarar ile ilgili hukuk mahkemesinde bir dava açılmışsa sonucu beklemeye gerek yoktur. Hukuk Mahkemesinde dava açılmış olması zararın giderildiği anlamına gelmez.
Zararın giderilmesi hemen mümkün olmayacak miktarda çok olması halinde, zararın denetim süresi içinde aylık taksitler halinde ödenmek suretiyle tamamen giderilmesi koşuluyla Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için mağdurun rızasına ihtiyaç olmadığından mağdurun zararın giderilmesini tamamen veya kısmen istememesi halinde mağdurun zararının giderilmesi şartının gerçekleştiği kabul edilmektedir
www.mehmetsahcelik.av.tr