İnekler vücut yağlarını kaybederlerse zayıflarlar.
İleri derecede zayıflama söz konusu olursa hayvan cüssesini de kaybeder. Adeta küçülür (Atrofi). Daha ileri safhalarda gözler göz çukuruna gömülür, deri kurur.
Zayıflama bir belirtidir ve başka belirtiler ile birlikte ortaya çıkar. Yetiştiriciler bazen ineklerinin zayıfladığından şikâyet ederler. Böyle bir şikâyette ineğin çayıra, meraya çıkıp çıkmadığı, ishal olup olmadığı, yeni doğum yapıp yapmadığı gibi konularda da bilgi verilmesi büyük önem taşır.
Bir işletmeden çıkıp kesime giden inekte verem (tüberküloz) teşhis edildiyse, başka hayvanlarda da süreğen (kronik) zayıflama söz konusu olduğunda bu hastalık akılda tutulmalıdır.
İneklerde zayıflamanın en önemli sebebi enerji noksanlığıdır. Özellikle doğumu takip eden günlerde orta veya şiddetli ölçüde enerji noksanlığı ile karşı karşıya kalan inek önce süt veriminde düşme, zayıflama ve sonra da döl tutmama sorunları ile işletmeye zarar vermeye başlayacaktır. Ketosis, yağlı karaciğer hastalığı, midenin (abomasumun) yer değiştirmesi, metritis (rahim yangısı) bu metabolik bozukluklar ile birlikte görülebilecek olan sorunlardır.
Kuru dönemde yanlış beslenerek yağlandırılmış olan ineklerin bu metabolik sorunlardan biri veya birkaçı ile karşımıza çıkması kaçınılmazdır. Doğumdan sonra zayıflayan inekler her türlü hastalığa karşı hassas hale gelirler.
İneklerin zayıflamasına yol açabilecek diğer sorunları gözden geçirelim;
İneklerin John hastalığı (Paratüberküloz) akılda tutulmalıdır. Paratüberküloz ’da aralıklı ishal, inatla devam eden ishal söz konusudur. Bağırsağın iç yüzeyi (mukoza) bozulur. Besinlerin emilimi aksar. Plazma proteinleri başta olmak üzere, kayıplardan dolayı inek vücut ihtiyaçlarını karşılayamayacak hale gelir ve zayıflar.
Kronik (süreğen) işkembe genişlemesi ağırlık kaybı, sancı ve ishal ile kombine bir sorun olarak ortaya çıkar. Bu durum bir sendromdur. Lenfosarcom veya Papillom gibi kanserler, yabancı cisimler işkembe genişlemesi sendromuna ve dolayısıyla zayıflamaya yol açabilirler.
Mikoplazmalar ve virüslerin katıldığı kronik solunum yolu enfeksiyonları, tam iyileşmemiş zatürre (Pneumoni) ineklerin sarkık karınlı ve zayıf olmalarına sebep olur.
Çayır, mera, otlak gibi yerlerde otlayan ineklerin zayıflamaları durumunda Ostertagia ostertagi ve Fasciola (kelebek) parazitleri akla getirilmelidir. Bu parazitler ağırlık kaybı, ishal, kansızlık, abomasum (şirden, mide), bağırsak bozuklukları, kanda düşük protein oranı gibi sorunlarla ortaya çıkabilir. Bu parazitler ayrı ayrı veya birbirleriyle kombine olarak kronik bir soruna dönüşebilirler.
Bakteriyel endokarditis (kalp kapaklarında yangı) zayıflama sebebidir. Boyun damarlarında şişme ve eklem yangılarıyla kombine bir şekilde ortaya çıkan zayıflama durumlarında bu hastalık akla gelebilir.
Küf ve mantar toksinleri (zehirleri) en önemli zayıflama sebebidir. Aspergillus fumigatus toksinlerinin E.coli ve Klostridyumlarla birlikte sebep olduğu Kanlı Bağırsak Hastalığı (HBS) bu tip sorunların başında gelir.
Zararlı toksinler ishal, kanlı ishal, baş ve boyunda tüy dökülmesi, diş etlerinde kanama ve zayıflamaya yol açarlar. Küf mantar toksinlerinden kaynaklanan zayıflama ile birlikte, karaciğer, böbrek bozuklukları ile sinirsel bozukluklar da görülebilir. İneklerde zayıflamaya sebep olan hastalıklar arasında, Odun Dil hastalığını, diş sorunlarını, tümörleri, BVD-MD, Löykoz, Peritonit (karın zarı yangısı) gibi hastalıkları, bağırsaklarda bulunabilecek yabancı cisimleri sayabiliriz. Ağızda yara ile seyrederek yem alımını kısıtlayan hastalıklar, örneğin; Şap hastalığı da ineklerde zayıflamaya yol açar. Anaplazmoz, Koksidiyoz, böbrek yangıları, şeritler, Kalsiyum, Fosfor eksiklikleri zayıflama ile sonuçlanır.
Kalsiyum- Fosfor eksiklikleri yem olmayan cisimlerin yenmesi (Pica) olarak ortaya çıkıp, başka sorunları da beraberinde getirebilir.
Bakır, demir ve kobalt eksiklikleri zayıflama ile birlikte kansızlık sorununu da ortaya çıkarır. Flor fazlalığı flor zehirlenmesine, kemik ve dişlerde bozukluklar ile birlikte zayıflamaya yol açar.
İshal inekleri zayıflatan sorunların başındadır. Beta Coronavirus1 tarafından oluşturulan kış ishali de bunlardan biridir. Mikroorganizmaların kana karışması anlamına gelen Septisemi de akılda bulundurulmalıdır. Rahimden, yaralardan, bağırsaktan veya apselerden dolayı kana karışma ihtimali olan mikroorganizmalar zayıflama veya ölüm sebebi olurlar.
Önemli zayıflama sebeplerinden biri de kalitesiz, eksik, miktar olarak yetersiz yemlerdir. Zayıflamanın bir belirti olduğunu, başka belirtiler ve laboratuvar tahlilleriyle birlikte doğru teşhis konularak çare bulunabileceğini unutmayalım.
Koruyucu hekimlik:
Parazit mücadeleleri ihmal edilmeden eksiksiz olarak yapılmalıdır. Doğum öncesi, doğum esnasında ve doğumdan hemen sonra ineklerin desteklenmesi ihmal edilmemelidir. Doğumun ineğin yaşadığı en büyük stres olduğu bilinciyle hareket edilmelidir. Kuru dönemde inekler şişmanlatılmamalı, yağlandırılmamalı, doğum sonrası süt vermeye başlayan ineğin ihtiyaçlarının artacağı göz önünde bulundurulmalıdır. İneklerin vücut skorlarına dikkat edilmeli, kuru dönemin sonunda ve laktasyonun başında vücut skorları özenle takip edilmelidir.
İneklerin kuru, temiz, konforlu, havadar barınaklarda yaşamaları sağlanmalıdır.