Bir süt sığırcılığı işletmesinde eğer aşağıdaki hastalıkların görülme sıklığı fazlaysa mutlaka besleme hataları söz konusudur.
Düşük süt bileşenleri (yağ, protein), düşük süt verimi, lohusalık dönemi hastalıkları (ketosis, topallık, mastitis, rahim yangısı = metritis, sonun atılamaması, midenin yer değiştirmesi = abomasum deplasmanı), doğum sonrası iştahsızlık, işkembe asidozu, doğum sonrası zayıflama, döl tutmama, kızgınlık göstermeme.
Görüldüğü gibi; bu sorunlar birbirine bağlı olarak da ortaya çıkabilirler. Örneğin; doğum sonrası iştahsızlık ile zayıflama, asidoz ile topallık, metritis ile ketosisin birbiriyle yakın ilişkili olduğu bilinir.
Besleme konusunda akla ilk gelen, doğal olarak besin maddelerinin teminidir. Hammaddeler ve gerekli diğer besin maddelerinin tamamlanması, yemin uygun bir maliyette olması en önemli konular olsa bile, yeterli değildir.
Yemlerin uygun karışımı, yemlik okuma (yemlik yönetimi), su, temiz hava ve inek konforu göz önüne alınmazsa işler yolunda gitmez.
İneklerin beslenmesinde formülasyon, geçiş dönemi, partikül büyüklüğü, stres ve inek konforunun önemli yerleri vardır.
Geçiş döneminde yani, gebeliğin sonları ve laktasyon başlarında inekler özel olarak desteklenmelidir. Ayrıca bu dönemin zaten en büyük stres dönemi olduğu bilinmeli, ineklerin üzerine daha fazla stres yüklenmemelidir. Örnek verirsek; sıcaklık stresi, kalabalık, sıkışık barınaklar zaten stres altında olan ineklerin streslerini arttırırlar.
İşkembe sağlığının önemi bu dönemde çok fazla öne çıkar. İşkembedeki yararlı bakteri ve protozoalar (infusoria), selülozu parçalamaya yarayan faydalı mantarlar çok sayıda ve dengeli olmalıdırlar. Liflerin sindirimi ve asidozun önlenmesi için rasyon kesinlikle istikrarlı (sabit) olmalı, sıklıkla rasyon değiştirmekten kaçınılmalıdır.
İyi bir yem formülü yeterli değildir. Karıştırma doğru yapılmalı, ineğin yediği ve sindirdiği kontrol edilmelidir. İneğin sindirdiği bizim için en doğrusudur.
İşkembe sağlığı için gerekli katkıları ihmal etmeden ineklere sunmalıyız.
ABD’de yapılan çeşitli çalışmalarda doğumu takip eden günlerdeki önemli sorunları listelemişler. Bunlardan 6 önemli sorunu ele alarak incelemişler. Orada en çok görülen sorunlar topallık, meme yangısı (mastitis) ve rahim yangısı (metritis) olarak sıralanmış. En çok masraf çıkaran metabolik bozukluğun abomasum deplasmanı olduğu, bu hastalığı topallık ve rahim yangısının takip ettiği ortaya konulmuş.
Sürüden zorunlu çıkarmaya, yani ineğin kasaplık olmasına yol açan 3 önemli metabolik bozukluğun ise mastitis, ketosis ve sonun atılamaması ile ilgili olarak ortaya çıkan sorunlardan kaynaklandığı ifade ediliyor. Bu metabolik bozukluklarla başlayıp ineklerin elden çıkmasına kadar giden bir süreç olduğu belirtiliyor.
Koruyucu Hekimlik:
Uygun bir kuru dönem beslemesi, geçiş döneminde gereken destekleri vermek, partikül büyüklüğüne dikkat etmek, stresin üstüne stres eklememek, inek konforuna önem vermek, yatan ve geviş getiren ineklerin çok olduğunu görmek, yem değişikliklerinin olmaması yönünde baştan önlemler almak koruyucu hekimlik bakımından büyük önem taşır.
Yukarıda sayılan hastalıklar tam olarak hatalı besleme göstergeleridir. Herhangi birini sıklıkla yaşayan işletmelerin kendini sorgulaması gerekir.
Koruyucu hekimlik konusundaki önerilerin her biri ayrı ayrı ele alınarak, detaylarına inilmesi, tek tek incelenmesi şarttır.