Narsist kişilik bozukluğu, yalnızca kendi isteklerini önemseme ve hayranlık duyulma ihtiyacı yanı sıra empati eksikliği, kibirli olma ve ayrıcalık bekleme gibi karakteristik özellikler gösteren kişilik bozukluğudur.
Uzm. Klinik Psk. Hande Taştekin, narsistik kişilik bozukluğuna ilişkin açıklamalarda bulundu:
"Türkçe'ye özsever olarak geçen narsist kelimesi, öz-önemini abartan, hayranlık ve ilgi ihtiyacı olan, benmerkezci ve kibirli olmak ile karakterize kişileri tanımlamak için kullanılır.
Narsistik kişilik bozukluğu taşıyan bireyler çoğunluğu yükseltilmiş özgüven ve kendilerine besledikleri çarpıtılmış hayranlık ile yaşamlarını sürdürürler. Başarıya ve güce bağımlıdırlar. Diğer yandan da ilişkileri genellikle yüzeyseldir ve diğer insanları kendi çıkarları doğrultusunda kullanırlar.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU NE ZAMAN ORTAYA ÇIKAR?
Kişilik, kişinin kendisini ve çevresini algılama seviyesi ile ilişki kurma biçimi ve düşünceleriyle ilgilidir. Ergenlik ve gençlik döneminde başlayan ve uzun süre devam eden; aile, iş ve sosyal çevresinde sorunlara neden olan davranış ve uyum bozukluklarıdır. Kadınları ve erkekleri eşit oranda etkileyen bu sorunun birçok çeşidi bulunmaktadır. Kişilik bozuklukları, psikolojik sorunların ortaya çıkmasına da neden olmaktadır.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Narsist kişilik bozukluğü toplumun bütün kesimlerinde her yaştan insanda görülebilir. Toplum içerisinde görülme oranları ise DSM-IV’ e göre yüzde 6,2'dir. Cinsiyet dağılımında ise kadınlara göre erkeklerde daha yaygındır.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?
Narsistliğin tam olarak neden ortaya çıktığı bilinmemekle birlikte, çevre, genetik ve nörobiyoloji ile ilintilidir. Çocuğun çevresinde yaşadığı deneyim, aile ile olan ilişkileri, devamlı övülmek ya da eleştirilmek, aile öyküsünde genetik olarak kişilik bozukluğunun bulunmasının narsistliğin ortaya çıkmasında etkili olduğu düşünülmektedir.
Aile veya çevrenin manipülatif davranışlara itmesi
İyi ve kötü davranışlar karşısında övgü ve eleştiri alarak büyümek
Çocuklarda şiddet ve istismar yaşamak
Ebeveynlerin büyüme çağında ki çocuktan çok fazla büyük beklentide bulunması
Çok fazla şımartılarak büyümek
Gerçekçi geri bildirimler yerine devamlı gerçekçi olmayan övgüler almak
NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Narsist insanların en sık kullandığı yöntem sizi yalnızlaştırmaktadır. Sizi güçsüzleştirir ve zamanla kendinizi ona mahkum hissedersiniz. Fazla özgüvenli, övgüyü seven, manipüle eden, sürekli haklı çıkan, hakkının yenmesini sevmeyen ama başkalarının hakkını yiyen insanlardır.
Narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerin ortak özelliği olarak şunlar sıralanabilir:
Kendini eleştirilerin üstünde görür.
Manipüle edici davranışlar sergiler.
Diğer bireyleri kendi kazanımları için kullanır.
Kendisiyle aynı statüye sahip insanlarla arkadaşlık kurmak ister. Fakat bu gerçekleştiğinde bile önde olma dürtüsü ile çevresiyle yarış halinde olur.
Kendi yetenek ve başarılarını abartıp, üstün görür.
Sürekli haklı çıkacağı ortamları yaratıp onaylanmak ister.
Sürekli övgü bekler ve bunun için baskı ortamı kurar.
Diğer insanları kendinden daha yeteneksiz, daha başarısız, daha az zeki ve daha az güzel bulur.
İnsanların kendine hizmet etme durumunda olduklarını varsayar.
Kendisini toplumun parçası olarak görse de bu toplumun içerisinde özel muameleyi hak ettiğini düşünüp, o toplumun en üstündeki kişi olduğunu iddia eder.
Başkaları üzerinden var olur.
Genellikle bu bozukluğun temelinde çocuklukta yaşanılan değersizlik ve sevgisizlik gibi kavramlar vardır.
Ne kadar dışarıya özgüven sahibi gözükse de, içinde kendine güven kavramı kırılgandır ve bunu göstermek en büyük korkusudur.
"KENDİLERİNİ ÜSTÜN GÖRÜRLER"
Narsisizm, toplumdaki bazı bireylerin yükseltilmiş özgüven ile kendilerini sürekli diğer insanlardan üstün görmesiyle ortaya çıkan bir kişilik bozukluğudur. Diğer insanlara göre kendilerini üstün görürler. Ancak bu özelliklere sahip olan tüm insanlarda kişilik bozukluğu olmayabilir. Narsistik kişilik bozukluğu taşıyan bireylerin çoğunluğu yükseltilmiş özgüven ve kendilerine besledikleri çarpıtılmış hayranlık ile yaşamlarını sürdürür. Bu insanlar çevrelerinden de aynı şekilde hissettikleri bu duyguların çoğaltılmasını beklerler. Çoğunlukla benmerkezci kişilik özellikleri ile beraber empati yoksunluğu, kişiliği fazlasıyla büyütme (abartma), başarıya ve güce bağımlı davranışlarla kendilerini belli ederler.
"NARSİST, SUÇU BAŞKALARINDA BULMADA PROFESYONELDİR"
Narsistik kişilik bozukluğu olanlar, sorun yaratan davranışlarını değiştirme konusunda aşırı dirençlidir. Narsist kişilik bozukluğu olanlar, suçu başkalarında bulma konusunda profesyoneldirler. En küçük eleştiri bile anlaşmazlığa, çatışmaya ve saldırgan davranışa dönüşebilir. Narsistik kişilik bozukluk, toplumun bütün kesimlerinde her yaştan insanda görülebilmektedir. Toplum içerisinde görülme oranları ise DSM-IV’ e göre yüzde 6,2 olarak ifade edilmiştir. Yapılan araştırmalarda narsistik kişilik bozukluğunun kadınlara göre erkeklerde daha yaygın görüldüğü belirlenmiştir.
"YAKIN ÇEVRESİNE GÖRE MÜKEMMELDİRLER"
Yakın ilişkilerinde ve özellikle arkadaşları tarafından ‘narsist’ bireyler başta mükemmel gözükür. Sevilen, başarılı, övülen bir kişilik yapısı sergiler. Fakat sevgiyi genellikle manipülatif davranışlar ile almaya çalışır. Başarıda üstün bir hırs ve başarısızlık anında ise suçlama davranışlarıyla ön plana çıkarlar. Bu sorunu yaşayan kişiler genellikle aile ve evlilik konusunda karşısındaki insana değersizlik, yetersizlik gibi kavramları yükler ve kişiyi yalnızlaştırma politikasını kurarak üstünlük sağlamaya çalışır.
"PİŞMANLIK BİR ZAYIFLIK GÖSTERGESİDİR"
Genellikle ilişkilerini emir ve komuta sistemine göre yürütmeye çalışır. Bunun dışına çıkıldığında öfkelenir ve agresif, pasif agresif davranışlar sergiler. Karşısındaki kişinin hayatı onu ilgilendirmez. Eğer ilgi gösteriyor ise genellikle bunu rütinsel gereklilik olarak gördüğü için yapar. Toplamda bütün ilişkisel boyutlar değerlendirildiğinde bu tip insanlar benmerkezci yapıdadır. Onlara göre pişmanlık bir zayıflık göstergesidir. Ancak nadiren de olsa hayatlarının bazı dönemlerinde pişmanlık yaşarlar. Pişmanlık yaşadıkları fark edildiğinde ise genelde kendilerini dışa kapatırlar.
"GÖRÜNÜŞLERİNE ÖNEM VERİRLER"
Bu kişilik bozukluğunun tanısı ancak uzman bir klinik psikolog ya da psikiyatrist tarafından konulur. Kişinin mükemmeliyetçi, üstün başarılı yapısı, hatasız olma arzusu ve hatayı kabul etmeme davranışları, empati kuramaması, görünüşüne çok büyük önem vermesi ve dikkat çekici olma arzusu, sürekli çevresini eleştirmesinden dolayı ilişkilerinde yaşadığı zorlanmalar ve bunun sonucunda işlevsellik alanlarında bozulmaların meydana gelmesi tanı koymada yardımcı olmaktadır.
"TEMELİNDE GÜVENSİZLİK DUYGUSU VAR"
Narsistik kişilik bozukluğu olanlar genellikle çocukluk dönemlerinde yaşadıkları sevgisizlik ve değersizlik duygularını barındırırlar ve her ne kadar aşırı özgüvenli görünse de bu aşırı özgüvenin temelinde güvensizlik duygusu vardır. Preston Ni, “ Pek çok narsist küçük, basit olaylara hemen üzülür, derinlerde acı çekmek istemese bile kendini 'çirkin ördek yavrusu' gibi hisseder” diyerek konuyu özetlemiştir. Bu tip insanlar bazı dönemlerde sevgisini abartırken, bazen de sevdiğini söylediği insanı deyim yerindeyse yerin dibine sokabilir. Özellikle ilişkinin başında sevgi doluyken, zamanla ilişkinin seyrini değiştirerek acımasız ve kibirli bir insan oluverirler.
NARSİSTLİK NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Genellikle ilaçla tedavi edilmesi mümkün gözükmeyen bir bozukluktur. Narsistik kişilik bozukluğu yaşayan bireyler tedaviye dirençlidir, dolayısı ile tedavi edilebilir olsa da ancak bireyin kendisi değişim isteği göstermelidir. Bu yüzden tedavi narsist kişilik bozukluğu tedavisinde uzun süreli psikoterapi yöntemi uzman bir klinik psikolog tarafından ele alınmalıdır.
Terapi yöntemlerinde sıklıkla bilişsel davranışçı terapi kullanılır. Terapistlerin en çok zorlandığı hastalık grubudur. Narsistik kişilik bozukluğu olanların iyileşmesi uzun bir terapi sürecine bağlıdır. Ancak kişilik bozukluğu nedeniyle ortaya çıkan kaygı bozukluğu ve depresyon için ilaçlar verilmektedir. İlaçlar sayesinde kişilik bozukluğunun diğer sorunlara bağlı olarak büyümesi engellenebilmektedir. Psikolojik rahatsızlıklarla ilgili tedavi görmek ve bu süreci online olarak yürütmek isterseniz online psikolog hizmetinden faydalanabilirsiniz.
NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU OLAN BİRİNE NASIL DAVRANILMALI?
Narsist bir insana karşı davranış sınırları belirgin hale getirilmelidir.
Duygusal ve psikolojik anlamda bütün manipülatif davranışları sınırlandırılmalı ve izin verilmemeli.
Onu kaybetme korkusu ile yaklaşıldığı gösterilmemeli ve hissettirilmemeli.
Eğer kişiyi kaybetme korkunuz varsa altında yatan neden de belirlenmeli.
Narsist bir insanın karşısında suçluluk, değersizlik, yetersizlik gibi duygulara kapılmamalıyız. Narsist kişiliğin egosunu besleyici görev edinilmemeli.
Onu değiştirme ve düzeltme çabasına girilmemeli.
Narsist bir insana karşı olumlu ya da olumsuz hissedilen duygular net bir şekilde ifade edilmelidir.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU OLANLAR ÜZÜLÜR MÜ?
Narsist kişilik bozukluğu olanlar genellikle çocukluk dönemlerinde yaşadıkları sevgisizlik ve değersizlik duygularını barındırırlar ve her ne kadar aşırı özgüvenli görünse de bu aşırı özgüvenin temelinde güvensizlik duygusu vardır. Preston Ni, “ Pek çok narsist küçük, basit olaylara hemen üzülür, derinlerde acı çekmek istemese bile kendini 'çirkin ördek yavrusu' gibi hisseder” diyerek konuyu özetlemiştir.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU OLANLAR BAŞKASINI SEVER Mİ?
Narsist kişilik bozukluğu olanlarla ilişki içinde olanların en çok sorduğu sorudur. Bu tip insanlar bazı dönemlerde sevgisini abartırken, bazen de sevdiğini söylediği insanı deyim yerindeyse yerin dibine sokabilir. Özellikle ilişkinin başında sevgi doluyken, zamanla ilişkinin seyrini değiştirerek acımasız ve kibirli bir insan oluverirler.
NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU OLANLAR TERK EDİLİRSE NE OLUR?
Narsist bir insanla birlikte olmanın zorluğunu hissedenlerin en çok sorduğu sorulardan biridir. Narsist insanlar ilişkinin kontrolünü elinde bulundurmak isteyecektir. İlişkinin devamı konusunda konuşarak ikna edemeyeceğini anlayınca, karşısındakinin zaaflarını ortaya çıkararak kişinin kötü hissetmesini sağlar. Geçmişe dönük güzel anları anlatmanın işe yaramadığını anladığında ise saldırıya geçebilir.
NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU İYİLEŞİR Mİ?
Genellikle ilaçla tedavi edilmesi mümkün gözükmeyen bir bozukluktur. Narsistik kişilik bozukluğu yaşayan bireyler tedaviye dirençlidir. Bu yüzden tedavi uzun süreli psikoterapi yöntemiyle uzman bir klinik psikolog tarafından ele alınmalıdır. Terapi yöntemlerinde sıklıkla bilişsel davranışçı terapi kullanılır. Terapistlerin en çok zorlandığı hastalık grubudur."