Bir süt sığırcılığı işletmesinde süt verme süresinin uzaması istenen bir durum değildir. Yabancı literatürde Days In Milk karşılığı DIM olarak ifade edilen, dilimizde SGG = Sağımda Geçen Gün veya SGS= Sağımdaki Gün Sayısı olarak söylediğimiz değer sürü yönetimi ve döl tutma (üreme) etkinliği yönünden bizlere yol gösterir.
Bu değer sürü ortalaması olarak 160-170 gün olursa uygundur. 180 günün üzerindeki rakamlar sürü yönetiminde ve üreme etkinliğinde bazı aksaklıklar olduğuna işaret eder.
Tabii, bu değeri bilmek için iyi bir kayıt sistemi gereklidir. Bu ortalama değeri örnekle açıklayalım. Küçük bir işletme. 3 adet sağmal inek var. İneklerin birisi 100 günden beri, diğeri 200 günden beri, ötekisi 300 günden beri sağılmakta olsun. 100 + 200 + 300= 600 ÷ 3 = 200. Bu sürünün SGG rakamı 200'dür. 180 günden fazladır.
Bize ne anlatır? Sürüde halen gebe kalmamış, kuruya alınamamış, fakat sağılmaya devam eden bir inek vardır. İşte bu sürüdeki 3 inek 30 inek, 300 inek, 3000 inek olsa da bize verdiği mesaj değişmez.
180 günün üzerinde bir rakamla karşılaştığımızda döl tutturamama sorunu olduğunu anlarız.
İnekler doğumdan 60-70-80 gün sonra gebe kalmalıdırlar. Bunun en uç noktası 120 gündür. Daha sonra elde edilen gebelikler bile artık sürünün karlılığını kötü yönde etkiler. Eğer inek gebe bırakılamamış ise sağım devam eder, kuruya ayrılmasına gerek olmaz. Fakat sağım uzadıkça sütün maliyeti artar. Artık 1 litre süt daha pahalıya malolur. Çünkü; ineğin yediği yemi süte dönüştürme yeteneği bu dönemde azalmıştır. Böyle bir durumda işletme daha pahalıya mal olan süt üretirken, diğer yandan bir yavru kaybetmiş olur.
Bütün bu söylediklerimizin özeti şudur; süt verimi doğum ile başlar.
Doğumu takiben makul bir sürede döl tutturulamamış inekler yüzünden işletme zarara uğramaktadır.
Birçok rakam birbiriyle ilişkilidir. Sağımda geçen günler ortalaması 180 günün, boş günlerin sayısının 120 günün altında olması gerekir. İdeal rakamlar değil, en son rakamlar. İlk tohumlamada elde edilen gebelik oranının %34 olması, birbirine bağlı olarak buzağı aralığının 405 günden az olması şarttır.
Kazançlı bir işletmede 405 gün yani 13,5 ay en uç noktadır. Altındaki rakamlar iyi, üzerindeki rakamlar kötüdür.
ABD'de 120 günün üzerinde boş kalan ineklerin o laktasyonda artık kazanç sağlamayacağı kanaatine varılarak sürüden çıkarılmasına karar veriliyor.
Böyle olunca sürüden çıkarmanın büyük bir masraf olduğu, ayrıca arkadan yeni bir düve gelmemesi tehlikesi yarattığı da ortaya çıkan en büyük tehdit.
SGG rakamının 160-170 gün ortalamasında kalması için neler yapmalıyız?
Döl tutmaya engel olan durumları listeleyelim. Rahim yangısı, metabolik hastalıklar, mastitis, yumurtalık üzerindeki sarı cisim kisti, gecikmiş kızgınlık, kızgınlığın kaçırılması.
Bu saydıklarımızın arkasından sürü yönetimi, koruyucu hekimlik, kuru dönem beslemesi, kızgınlık tesbitinin doğru yapılması, doğum öncesi, doğum esnası ve doğum sonrası gereken desteklerin verilmesi gibi konular var. Doğru protokoller uygulanır, ihmal edilmeden, hiçbiri atlanmadan, eksiksiz olarak listedekiler yerine getirilirse SGG= SGS=DIM rakamı ortalama 180 günün altında kalır. İyi bir üreme etkinliği, ucuza maledilen süt sağlanmış olur.
Sonuç kazançlı bir işletmedir. Tekrar hatırlatalım; madem ki, süt hayvancılığı yapıyoruz unutmamamız gereken şudur; düvelerin ve ineklerin süt vermesi doğum ile başlar.
Bunun için de gebe bırakılmaları şarttır.