İliç Altın Madeni Faciasından Ders Alınmalı: Centera Gold’a ait Kayseri Öksüt Altın Madeni’nde Civa Zehirlenmesi vakası yeni bir katliamın habercisi olabilir mi?
21 Haziran 2022, Erzincan İliç'teki Çöpler Altın Madeni'nde meydana gelen siyanür borusunun patlaması fakat yeterli önlem ve yatırımlar yapılmamasının acı mirası 13 Şubat 2024 tarihinde 9 canımıza mal olduğu İliç'ten altın madeni katliamı hala içimizde acı olarak durmakta iken ve hala gözü yaşlı ailelerin en azından cenazelere ulaşma ümidi ile bekleyişleri devam ederken diğer altın madenlerinde benzer olayların tek tek incelenmesi gerekiyor.
Bu facia, yaşam ve sağlık haklarının, sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının ihlal edildiği ilk olay değildir. Farklı türdeki madencilik faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında birçok faciaya yol açılmıştır. Soma, Amasra gibi kömür madeni faciaları ile Murgul, Ayvalık, Toroslar, Şebinkarahisar, Gördes ve İliç’te yaşanan önceki ihmal ve felaketlerin ardından yine İliç’teki ihmaller neticesinde dokuz işçi, yaklaşık on milyon metreküplük siyanürlü liç (yığma toprak) yığını altında kalması Kayseri Öksüt Altın Madeni'nde yaşanan cıva zehirlenmesini hatırlatmaktadır.
Ders alınmayan önceki birçok facianın devamı niteliğindeki bu olayların bir daha başka madenlerde yaşanmaması için eski kazaların olduğu madenleri gündeme getirmek halen toprak altında bulunan dokuz cana ve ailelerine karşı hepimizin boynumuzun borcudur. Bizde tek tek öndeki kazaları takibe başladık!!!!
KAYSERİ ÖKSÜT'TE TEKRAR EDEN TARİH: 2023 CIVA ZEHİRLENMESİ
Mart 2022, Kayseri'nin Develi İlçesi'nde Centerra Gold-Öksüt Altın Madeni'nde bir ihmal zinciri, bu sefer cıva zehirlenmesi şeklinde kendini gösterdi. Şubat 2022, madenin altın döküm odasında çalışan taşeron güvenlik görevlilerinde yüksek miktarda cıva tespit edildi. Olayın ardından yapılan bilirkişi raporları ve savcılık ifadeleri, yöneticilerin tehlikeyi bildikleri halde gerekli önlemleri almadığını açıkça ortaya koydu. Bu durum, İliç faciasından gerekli derslerin alınmaması ve pervasızca faaliyetlere devam edilmesinin yaratacağı sonuçları düşündürüyor.
Üstüne üstelik aynı Kanadalı SSR ve Çalık ortaklığı ile işletilen İliç altın madeni gibi Kanadalı Centerra Gold tarafından işletilen Kayseri Öksüt altın madeninde kapasite artırımına onay verilmiş.
71 işçinin civadan zehirlendiği madende tehlikeli kimyasal atıkların kullanımının artmasına Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından çevresel etki değerlendirme (ÇED) olumlu kararı verildi.
1243 hektarlık alanda faaliyet gösteren şirket büyüklüğü 1463 hektara çıkardı. Yaklaşık 2050 futbol sahası büyüklüğüne denk gelen proje alanı orman, mera ve şahıs arazilerinden oluşuyor.
BİNLERCE TON KİMYASAL
Açık ocak yöntemiyle işletilecek ocakta patlatmalar meydana gelecek. Patlatmalar sonucu çıkan cevher yine aynı bölgede ayrıştırılarak zenginleştirilecek. Bu esnada da daha önce 71 işçinin zehirlenmesine yol açan kimyasal atıklar kullanılacak. ÇED dosyasında yer alan bilgilere göre maden işletmesinde yılda kullanılacak tehlikeli atık maddelerden bazıları şöyle:
2 bin ton siyanür,
600 metreküp nitrik asit (kezzap),
600 metreküp hidroklorik asit (tuz ruhu).
Bu tehlikeli atıkların depolandığı ve kullanıldığı altın madeni işletmesinde ayrıca patlayıcı deposu da inşa edilecek. ÇED sınırına yaklaşık 260 metre mesafesine inşa edilecek patlayıcı deposunun kapasitesi ise 75 ton.
Altın madeninde çok fazla ekonomik olmayan pasa ve kayaç da ortaya çıkacak. Kapasite artışıyla birlikte bölgede 134 milyar 720 milyon 823 ton ekonomik olmayan kayaç depolanacak.
Yine ÇED dosyasında yer alan bilgilere göre proje kapsamında 35 milyon ton cevherin zenginleştirilmesi, 982 bin ons altın ve 1,75 ton gümüş üretimi gerçekleştirileceği öngörülüyor.
ÇAĞRI: GEÇMİŞTEN DERS ALIN, GELECEĞİ KORUYUN
Türkiye, madencilik faaliyetlerinin çevre ve insan sağlığı üzerindeki etkilerine dair ciddi bir sınavdan geçiyor. İliç ve Öksüt'te yaşananlar, yalnızca sektörel veya yerel sorunlar değil, aynı zamanda ulusal ve küresel düzeyde önemli çevresel ve sağlık meseleleridir. Bu bağlamda, devletin denetim ve düzenleme mekanizmalarını güçlendirerek, benzer felaketlerin önüne geçmek için gerekli adımları atması büyük önem taşımaktadır.
İliç'ten alınması gereken dersler ışığında, Öksüt Altın Madeni'ndeki cıva zehirlenmesi olayı, madencilik faaliyetlerinde çevre ve insan sağlığını korumaya yönelik daha etkili önlemler alınması gerektiğinin bir uyarısıdır.