CHP PM Üyesi ve İzmir Milletvekilli Ednan Arslan, Plan Bütçe Komisyonunda Ticaret Bakanlığı 2024 Bütçe görüşmelerinde konuştu.
Esnaf ve Sanatkarlar için bütçede ayrılan destekleme kredilerinin yetersiz olduğunu söyleyen Arslan “Bütçede 30,4 milyar TL destekten bahsediliyor, 2,2 milyon esnafa böldüğümüz zaman esnaf başına gelen miktar, düşen kredi miktarı 13.600 TL yani bir asgari ücret kadar neredeyse. Bunun anlamı şu: Esnaf yine krediye ulaşamayacak, kaderiyle baş başa, bu bütçe esnaf bütçesi değil çünkü esnaf bu bütçede yok” dedi.
Milletvekili Arslan konuşmasında şunları aktardı; “Orta vadeli programda 2022 ihracatımız 255 milyar dolar, ithalatımız 360 milyar dolar yani dış ticaret açığımız 105 milyar dolar, bu açık son yıllardaki en yüksek dış ticaret açığıdır. Dış ticaret açığımız yüzde 128 artmış durumda. Yani 2021-2022 yılları arasında eksi 46 milyar dolar olan dış ticaret açığı 105 milyar dolara ulaşarak 60 milyar dolar daha artmış durumda. Orta yüksek ve yüksek teknoloji ürün ihracatımızın yüzde 40'a yükseldiğini ifade ettiniz ama asıl olan 2023'te yüksek teknoloji ürünlerinin ihracattaki payı yüzde 2,9, kalkınma planı sonunda bu payın yüzde 17 olması hedefleniyor. Yani dünya ticaretinden aldığımız pay giderek niteliksiz hâle gelirken bu nasıl olacak diye sormak isterim. Bir diğer performans göstergeleri de esnaf sayısındaki değişim. Esnaf sayısındaki artış 2022'de yüzde 5,56, 2023'te yüzde 6, 2020'de yüzde 5 olarak açıklanmış. İyi ama bu oranlara kepenk kapatan esnaf sayıları dâhil mi, değil mi, onu da açık bir şekilde yazmak gerekiyor. Bu oranlar mesela esnaf sayısındaki TESK'in verilerine baktığımızda 2022 yılında 333.235 işletme açılırken 125.598 işletme kapanmıştır. Pandemi ve savaş koşulları altında esnaflarımız korumak adına verilen verileri daha açık ve net ifade etmeliyiz ki, incelemeliyiz ki tedbirlerimizi daha sağlıklı alabilelim. Bu nedenle ağustos ayında bir soru önergesi verdik Sayın Bakanım, her zamanki gibi cevaplar verilmiyor. Özellikle AVM zincir market ve büyük mağazaların yarattığı haksız ve yıkıcı rekabet nedeniyle iş yerlerini kapatan ve iş kaybına uğrayan esnaflara ilişkin Bakanlığınızca çalışma yapılıp yapılmadığını sorduk, cevap yok. Esnaflarımızın bir diğer sorunu da makul kredilere ulaşamamaları. Hesaplamalarımıza göre mesela bu bütçede 30,4 milyar TL destekten bahsediliyor, 2,2 milyon esnafa böldüğümüz zaman esnaf başına gelen miktar, düşen kredi miktarı 13.600 TL yani bir asgari ücret kadar neredeyse. Bunun anlamı şu: Esnaf yine krediye ulaşamayacak, kederiyle baş başa, bu bütçe esnaf bütçesi değil çünkü esnaf bu bütçede yok. Son yıllarda sınır güvenliğini yeterince maalesef koruyamadığımız, sağlayamadığımız için dünyada uyuşturucu trafiğinde üst sıralara hızla yükseldik. Bakanlığımızın 38 milyarlık bütçesinde yüzde 10'unu bu iş için ayırmışız, bence bu pay biraz daha artırılmalıdır. Esnaf ve sanatkârların en önemli sorunlarından biri de maalesef bu AVM zincir mağazaların ve büyük mağazaların haksız ve insafsız rekabetidir. Bu mağazaların çalışma kurallarına ilişkin kapsamlı bir düzenlemenin bulunmaması esnafı yok olma noktasına getirmiştir. Haksız rekabete maruz kalan ve piyasada var olma mücadelesi veren esnaf ve sanatkârlarımızın daha fazla mağdur olmaması için zincir mağazaların açılışlarına sınırlama getirmeli, bu bağlamda Perakende Yasası'nda gerekli düzenlemeler bir an önce yapılmalıdır, esnaf bu sorunun çözümünü uzun zamandan beri de beklemektedir. Bir diğer sorun ise teminat nedeniyle uygun krediye ulaşamamak. Bankalar kredi verirken istedikleri teminatlar esnaf ve sanatkâr işletmeleri açısından çoğu kez yerine getirilemeyecek kadar ağır. KGF'ler Kredi Garanti Fonu tarafından kefalet verilen firmalar içerisinde esnaf ve sanatkârlara kota ayrılması sorunun çözümüne yardımcı olacaktır diye düşünüyorum. Ek olarak esnaf ve sanatkârlarımıza yatırım ve teşvik belgesi verilmiyor, destek ve teşvikler büyük yatırımcılara gidiyor. Esnafımızı ve sanatkârımızı krizler karşısında koruyabilmemiz için esnafa doğrudan yansıyacak destek ve teşvikler içeren münferit bir sistemin hayata geçirilmesi gerek. Bir diğer önemli konu ise depremzedelerimizle ilgili. Halkbank kredilerini bunların 2 kez altı ay süreyle erteledi ama asıl olan kredilerin ertelenmesi değil bu kredilerin tamamen silinmesi. Evi, dükkânı yıkılmış esnafın yeniden ayağa kalkabilmesi için bu esnaf kredilerinin, borçlarının silinmesi ve ihtiyacı olanlara karşılıksız ve hibe kredilerin verilmesi gerekiyor. Tüketicilerin aldatıcı reklam ve haksız ticari uygulamaların neden olacağı zararlardan korunması Bakanlığımızın görevleri arasındadır. Bu görevler kapsamında Reklam Kurulu aracılığıyla ticari reklam ve haksız uygulamalara ilişkin dosyaların incelenip karara bağlanan dosya sayısının azaltılma sebebi nedir? Bir başka konu ise özellikle bu yeşil mutabakat ülkemizin ticareti için çok önemli, sınırda karbon uygulamasının 2026'da başlayacak olmasına karşın bugün sunumda sadece bir iki cümleyle ifade ettiniz. Yani özeti çalışmalarımız devam etmekte, burada sizin sözünüze güvenmemizi bekliyorsunuz Sayın Bakan ama devlet yönetimi akıl, bilgi, tecrübe, verilerle yapılır, önümüze somut gerçekler, veriler koyun, detaylı raporlarla bize bu işin nasıl ilerlediği konusunda bilgi verin ve bu işi kararlılıkla hızlı bir şekilde ülkemiz adına sonuçlandıralım.”
Arslan ayrıca Ticaret Bakanına şu soruları yöneltti; “Sayın Bakanım, ben bu PERBİS'in akıbetini merak ediyorum. Yani PERBİS ne oldu? Bununla ilgili bilgi almak isterim. Bir de Bakanlığımız ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bütçesinden bu sistem için ne kadar harcama yapılmıştır? Bir diğer soru ise Bakanlık adına ayrılan bu kantar payı ve dış ticaret hizmetlerinin geliştirmesi için alınan payların özel şirket hesabında tutulmasıyla ilgili bir tasarrufunuz olacak mı? Sayıştay raporlarında da var olan bu hukuksuzluklara son verecek misiniz?”