Omicron’un bir alt varyantı olarak kabul edilen XBB.1.5 özellikle ABD’de hızla yayılarak endişe ve paniğe neden oluyor. Yeni varyantın bulaş hızı artış gösterse de aşılar, hastalığın ağır seyretmesini engellemede önemli bir rol üstleniyor.
Memorial Bahçelievler Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Funda Timurkaynak, XBB.1.5 varyantı hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
HIZLI BULAŞAN VARYANT
İlk kez Kasım 2021’de tanımlanan Omicron varyantı son 1 yıl içerisinde baskın hale gelmiştir. Baskın varyantı 1-2 ay gibi kısa süre içerisinde, Omicronun alt soyları olan BA2, BA4, BA5 gibi değişik altsoylar ile görmeye başladık. Virüsün yapısı gereği subvaryant dediğimiz ufak tefek genetik değişikler yaparak daha hızlı bulaşır hale gelen yeni subvaryantlarıyla karşılaşmaktayız. Örneğin şu anda Amerika’da da baskın olarak dolaştığı belirlenmiş olan XBB.1.5 varyantı, BA2.10 ve BA2.75’in bir rekombinasyonudur. Virüsün genetik materyalini değiştirerek daha hızlı bulaşır hale gelmiş bir alt varyantıdır.
BİR ÖNCEKİ VARYANTLAR İLE BENZER BELİRTİLER
Yeni varyantın, şu andaki bilgilerle, klinik bulgularda bir fark oluşturmadığını ancak bulaşıcılığının arttığı gözlenmektedir. Covid 19’da görülmesi beklenen ateş, öksürük, baş ağrısı, kas-eklem ağrısı yani viral solunum yolu enfeksiyonu belirtileri bu varyantlarda da aynen devam etmektedir. Bazı bulgular daha fazla ya da daha az görülür gibi bir çıkarımda bulunmak için henüz erkendir. Aynı zamanda yeni bir varyant olduğu için daha ağır seyrettiğine dair bir veri de bulunmamaktadır. Ancak bakıldığında, hastaneye yatış oranları artış göstermektedir. Bu durum; aşı dozu 3’ün altında olanların sayısının fazla olması ve Covid 19 önlemlerindeki gevşemenin bir sonucu da olabilir. Covid 19’la beraber RSV, influenza gibi diğer solunum yolu virüsleri de karşımıza tek başlarına ya da çeşitli kombinasyonlar şeklinde çıkabilmektedir. Bu durum, klinik olarak ayırt edilemese de hastalığın daha ağır seyretmesine neden olabilir.
HASTANEYE YATIŞ VE AĞIR SEYRİ ÖNLEMEDE AŞILAR ETKİLİ
Subvaryanta yönelik yeni bir tedavi planlaması olmamakla birlikte çalışmalar sürdürülmekte ve yeni varyantın eldeki yöntemlerle tedavi edildiği düşünülmektedir. Bunun yanında tedavi farklılığı da önerilmemektedir. Ancak virüsün, elimizdeki silahlara karşı yeni donanımlar kazanması olasılık dahilindedir. Amerika ve Avrupa’da, Omicron varyantını da içeren aşılar şu anda kullanılmaktadır. Omicronun subvaryantlarının aşıya eklenmesine ilişkin bir bilgi ise henüz yoktur. “Daha önce yapılan tekli aşı Omicron varyantına karşı koruyor mu?” sorusu üzerine yapılan çalışmalarda ise en azından hastaneye yatışı ve hastalığın ağır atlatılmasını önlemekte etkili olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Tabii ki varyantlar bulaş hızını artırıyor ancak aşının da hastalığın ciddiyeti ve mortalitenin azaltılması üzerine olumlu etkisi söz konusudur.
EKSİK AŞI DOZLARI TAMAMLANMALI
Virüsün özelliği nedeniyle Bu subvaryantların olması olağan bir durumdur. Grip virüsünde olduğu gibi aşılama ile hastalığın ağır geçirilmesini, hastaneye yatışı ve ölümü önlemek esas amacımızdır. Elimizdeki aşı da hala bunu başarıyor görünmektedir. Bu nedenle aşılama ve eksik dozların tamamlanması çok önemlidir.
MASKE VE EL HİJYENİ KURALINA UYUM ÖNEMLİ
Bu dönemde konser, sinema, toplu taşıma gibi kalabalık ortamlarda maske takılması ve el hijyenine uyum çok önemlidir. Unutulmamalıdır ki yeni varyantlar daha hızlı bulaştığı için daha çok kişiyi hasta etme potansiyeline sahiptir. Dolayısıyla sadece bağışıklık sistemi baskılanmış ya da 65 yaş üstü kişileri değil, vücut direnci normal olan kişileri de etkilemesi mümkündür.
Ayrıca Covid ile birlikte son dönemlerde sık görülen influenza, RSV virüslerine de dikkat edilmeli, bireyse ve toplumsal olarak gerekli önlemler alınmalıdır.