Ses bozuklukları, nedenine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Organik yapısal
• Organik nörojenik
• Fonksiyonel

Yapısal organik ses bozuklukları; ödem, vokal nodüller ve gırtlak kanseri gibi fiziksel değişikliklerden kaynaklanır. Nörojenik organik ses bozuklukları ise ses titremeleri, spazmodik disfoni, ses tellerinin felci gibi nörolojik durumlar nedeniyle ortaya çıkan bozuklukları içerir. Bu problemler, gırtlakta merkezi anormallikler ya da periferik sinir sistemi anormallikleriyle ilgilidir.

Fonksiyonel ses bozuklukları (FVD), anatomik ya da nörolojik anormallikler olmaksızın gırtlak ve diyaframın yetersiz veya yanlış kullanımından kaynaklanır. En yaygın FVD'ler vokal yorgunluğu, kas gerginliği disfonisi, diplofoni ve ventriküler fonasyonu içerir. Tüm bu bozukluklar ses kısıklığı ile ortaya çıkma eğilimindedir.

Ses yorgunluğu, sesin aşırı kullanımı ve buna bağlı olarak gırtlak kaslarının yorulmasından kaynaklanır. Kas gerilimi disfonisi ya da afoni ise gırtlakta hipersonite (artan kas tonusu) kaynaklı gelişebilir.

Vokal kord olarak da bilinen ses tellerinde meydana gelen hareket bozukluğu tek taraflı ya da çift taraflı olabilir. Bu tipler şiddetleri, semptomları ve tedavileri bakımından farklılık gösterir. Tek taraflı felçli hastalar zayıf bir sesle konuşabilir ve konuşmak için çaba harcayabilir. Yutma sırasında ses telleri tamamen kapanamadığı için hastalar yiyecek ya da içecek tüketirken öksürebilir ve boğulma tehlikesi yaşayabilir. Bilateral felçli hastalar bu semptomları yaşayabilir ancak hava yolunun tehlikeye girme olasılığı daha ciddi bir tehdittir. Normalde açık bir hava yolu sağlayan kaslar, bu bozukluk nedeniyle işlev göremez. Bu nedenle solunum bloke olabilir.

Ses teli hareket bozukluğunun en yaygın nedeni, gırtlağın iç kaslarını kontrol etmekten sorumlu sinir olan rekürren laringeal sinirin yaralanmasıdır. Bunun nedeni travma, cerrahi prosedürler, viral enfeksiyon, tekrarlayan laringeal sinire baskı yapan bir tümör olabilir. Bazı durumlarda felç de dahil olmak üzere beyindeki yaralanmalar ya da hastalıklar hareketin bozulmasına neden olur. Mekanik obstrüksiyon, ayrıca vokal kord hareketinde bozulmaya neden olabilir. Yaralı dokular, vokal kord hareketini engelleyebilir.

Yaygın görülen bazı ses bozuklukları şu şekildedir:

• Ses tellerinde polipler, kitleler, nodüller, lezyonlar ve kistler
• Larenjit
• Vokal kord paralizi
• Ses felci
• Spazmodik disfoni
• Kas gerilim disfonisi

SES BOZUKLUKLARI NEDEN OLUR?

Ses bozuklukları farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Bazı hastalar sadece sesinde sorun yaşarken bazı hastalarda hem seste hem de yutmada zorluk yaşanır. Yaygın görülen nedenlerden biri, çeşitli faktörlerle meydana gelen ses tellerinin şişmesidir. Sesin aşırı ya da yanlış kullanılması bu şişliğin oluşmasına neden olabilir. Reflü de ses bozukluklarının sebepleri arasında yer alır. Asit, boğazda ve gırtlakta tahriş yarattığı için aralıklı ya da sürekli ses kısıklığı oluşabilir.

Ses tellerini hareket ettiren kasların anormallikleri sonucunda da ses kısıklığı ortaya çıkabilir. Bazı hastalarda ses tellerini kontrol eden kaslar çok kuvvetli kasılarak spastik disfoni olarak bilinen rahatsızlıklara neden olabilir. Kronik kas gerginliği de ses kısıklığının bir nedeni olabilir. İyi huylu veya kanserli büyümelerin neden olduğu ses teli işlevindeki bir değişiklik, seste değişikliklere neden olabilir.

SES BOZUKLUKLARI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Ses bozukluğu yaşayan bir kişi, aşağıdaki semptomlardan bir ya da daha fazlasına sahip olabilir:

• Boğuk ya da titrek ses
• Zayıf ya da fısıltı şeklinde ses
• Sesin çok yüksek ya da çok düşük çıkması
• Konuşma sırasında kesintilerin olması

Diğer semptomlar şunları içerebilir:

• Bağıramama
• Konuşurken boğazda ya da boyunda gerginlik veya ağrı
• Konuştuktan sonra boğazın ya da gırtlağın yorulduğunu hissetmek
• Konuşurken, yutkunurken ya da dinlenme halindeyken boğazda yumru hissi
• Hafif bir dokunuşla boğazın ya da boynun dış kısmında ağrı veya rahatsızlık oluşması
• Şarkı söyleme yeteneğinin kaybı
• Konuşma ya da dinlenme sırasında boğazda yanma
• Konuşurken nefes darlığı hissetmek

SES BOZUKLUKLARI NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Ses bozukluğu olan bir hastanın değerlendirilmesine öncelikle tıbbi öykü dinlenerek başlanır. Gırtlağın da dahil edildiği fiziki muayene, sıklıkla tanının konmasını sağlar. Bazı durumlarda gırtlak anormallileri rutin muayenede belirgin değildir. Bu durumda video stroboskopi yapılması gerekebilir. Video stroboskopi, ses üretimi sırasında gırtlağın incelenmesi için dijital görüntüleme teknolojilerinin kullanıldığı bir yöntemdir. Ses tellerinin her birinin dikkatlice incelenebilmesi için gırtlağın ağır çekimde yüksek çözünürlüklü video görüntüleri elde edilir. Bu prosedür, hafif bir topikal anestezi yardımıyla uygulanabilir.

Ses bozukluklarının teşhisinde modelleme yönteminden de yararlanılabilir. Modelleme, bozuklukların altında yatan sinirsel ve fizyolojik mekanizmaların anlaşılmasını sağlayabilir. Ses tellerinin biyomekaniğinin ve sinirsel kontrolünün ses bozukluklarını nasıl etkilediği araştırılabilir.

SES BOZUKLUKLARI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Ses bozukluklarının tedavisi; konuşma terapisi, medikal tedavi ve cerrahi tedaviyi içerir. Konuşma terapisi, birçok ses bozukluğunda yaygın olarak tercih edilir ve bazı durumlarda problem yalnızca konuşma terapisi uygulanarak tedavi edilebilir. Vokal nodülleri, vokal polipleri, vokal kord paralizisi, spastik disfonisi ve sesi yanlış ya da aşırı kullanımı olan hastalar için konuşma terapisi uygun olabilir. Bir konuşma terapisi değerlendirmesi ağız ve yüz yapısının ve bunların işlevinin, kas gerginliği olan bölgelerin, maksimum sürekli fonasyonun, ses perdesinin, yoğunluğunun ve kalitesinin belirlenmesini içerir.

Cerrahi tedavi, gırtlakta anormal büyümenin ya da yara dokusunun çıkarılmasını içerebilir. Bu prosedür ameliyathanede anestezi altında yapılır. Bazı prosedürler açık bir kesi ile daha kapsamlı bir ameliyat gerektirir ve tiroplastiyi içerir. Bu operasyon, ses teli felci olan hastalar için uygun olabilir. Ses tellerinin işlevini artırmak amacıyla felçli ses teli yeniden konumlandırılır. Gırtlağın dışında, kıkırdak olarak da adlandırılan dokuda küçük bir kesi açılır. Cerrah, açıklığa yerleştirdiği implantı felçli ses teline doğru iter.

Ses bozuklukları için tıbbi tedavi reflü tedavisini içerebilir. Bu tedavide asit üretimini azaltmak için kullanılan bir ilaçla birlikte beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi gerekebilir. Uyurken boğaza asit girme eğilimini daha da azaltmak için geceleri başın yukarı kaldırılması için pozisyonel terapi önerilir. Tıbbi tedavi, ayrıca bronşit ya da ilaç gibi başka bir soruna bağlı kronik öksürük gibi diğer nedenlerin tedavisini de içerebilir.