Türkiye, geçtiğimiz Haziran ayında Avrupa‘nın en büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi oldu.

Ember verilerine göre Türkiye’nin ilk yarıda gerçekleştirdiği kömürden enerji üretimi, 2018’den bu yana bir yılın ilk yarısı için en yüksek seviyeyi temsil ediyor. Bu durum, Almanya, Polonya ve Avrupa’nın diğer bölgelerinde son yıllarda kömürle çalışan enerji üretimindeki istikrarlı düşüşe karşın gerçekleşiyor.

Reuters’den Gavin Maguire’nin yazısına göre, Türkiye’nin kömür bazlı elektrik üretiminde açığa çıkan emisyon miktarları da üretim miktarlarıyla beraber zirve rakamlara ulaştı. 2023’ün ilk yarısında bu üretim, 44 milyon tonu aşan karbondioksit salımına yol açtı.

Polonya ise aynı zaman aralığında 39 milyon ton emisyona neden oldu. Bu durum, Türkiye’yi Güney Avrupa’nın en büyük kömür kirleticilerinde birinciliğe taşıdı.

İklim Haber'in aktardığına göre, kömür bazlı elektrik üretimi sektöründe Türkiye’nin sabit bir ivmeyle devam eden yükselişi, kömür üretim kapasitesiyle de korelasyon içerisinde. Ülkenin kömür üretim kapasitesi, geçtiğimiz 10 yılın dokuzunda artış göstererek, 2022 sonundaki rakamlara göre 20.49 gigawatt’a ulaştı.

2018’den beri, Türkiye’nin kömür kapasitesi %9’dan fazla arttı. Kıyaslamak gerekirse kömür üretimi, Almanya’da %15, İtalya’da %20, Romanya’da %44 ve Çek Cumhuriyeti’nde %14 oranında “düşüş” gösterdi. Avrupa’nın kömür bazlı ekonomisi olan Polonya bile 2018’den beri ürettiği kömür miktarında artış değil, düşüş göstermişti.

Türkiye Avrupa’nın her yerindeki azaltım çabalarına karşıt bir tutum göstererek, 2023’ün ilk yarısında kömürün elektrik üretim bileşimindeki payını yaklaşık %36’ya çıkardı.

Türkiye’nin kömüre bağımlılığı artsa da, son yıllarda temiz enerji kullanımı konusunda önemli adımlar da atıyor. Rüzgar ve güneş enerjisi panellerine yapılan yatırımlar %80’den fazla arttı.

2018’den beri Türkiye’nin temiz kaynaklardan elektik üretimi %40 arttı, aynı süreçte fosil yakıtlardan yapılan üretim ise %8 azaldı.

Ancak, bu düşüşün çoğunu, doğalgazdan elektrik üretimi oluşturdu. Bunun sebebi ise küresel doğalgaz fiyatlarının ani yükselişi ve geçtiğimiz yıl Rusya’nın Ukrayna’yı istilası sonrasında gaz akışındaki kesintiler. Doğalgazdan elektrik üretimi, 2018’den 2022’ye kadar %18 oranında azaldı.

Bu durum Türkiye’yi, doğalgazın üretimdeki payını 2017’de %37’den %23’e düşürmeye zorladı.

Türkiye doğalgazdaki üretim gücünü telafi etmek için, kömürden elektrik üretimine yöneldi. Bu durum 2017’de %32 olan elektrik üretimindeki kömür enerjisi payının 2022’de %34’ye çıkmasına yol açtı.

Kömürün payı bu yılın Haziran ayında, Türkiye’nin gazdan elektrik üretimindeki kaybı telafi edebilmek adına neredeyse %37’ye çıktı.

Kömürün üretimdeki payı, ülkenin güney ve batı kıyılarını kasıp kavuran bir sıcak hava dalgasının klimaların çalışmasına ve dolayısıyla enerji talebinin daha da artmasına yol açmasıyla, daha da yükseklere tırmanabilir.

Kömürle çalışan enerji üretimindeki artış, Türkiye’yi yakın zamanda kömür üretimi konusunda Polonya’nın da önüne geçirebilir ve Avrupa’nın en öndeki kömür kullanıcısı olan Almanya ile aradaki farkı daha da daraltabilir.

Uzun vadede ise, Türkiye’nin enerji sektörünü karbonsuzlaştırmak için 2035’e kadar güneş enerjisi kapasitesini beş kat ve rüzgar enerjisini üç kat artırmak konusunda ciddi çabaları var.

Bunu başarmak, Türkiye’nin enerji sistemi içerisindeki kömür kullanımının önüne geçmesi ve Avrupa’daki en büyük kömür kirleticilerinden biri olarak mevcut konumunu yerleştiği hızla bırakması anlamına gelmesi bekleniyor.