Kimi zaman genetik faktörler etkiliyken kimi zamansa hormonal problemler sebebiyle çocuğun boyu istenilen seviyeye ulaşamayabilir. Avrasya Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ersin Sarı, çocuklarda boy kısalığının sebeplerini anlatıyor.

Büyüme, anne karnında başlıyor

Bir süreç olan büyüme, anne karnındayken ilk adımlarını atmaya başlıyor. Normal bir gelişim sürecinde; sağlıklı beslenme, diyabet, tansiyon gibi hastalıkların kontrol altına alınması, sigaraya maruz kalmama, hormonların dengesi gibi etkenler oldukça etkili oluyor. Özellikle de ilk 1 yıl çok hızlı bir büyüme evresi geçiren çocuklar, 25 santimetreye kadar boy atabiliyor. Sonraki yılda gelişimini sürdüren çocuğun diğer bir hızlı büyüme evresi ise ergenlik dönemine denk geliyor. 

Sağlıklı büyüme için sağlıklı bir beslenme şarttır

Büyüme farklı etkenlerin etkili olduğu karmaşık bir yapıdır. Ancak sağlıklı gelişimin en önemli kuralı, dengeli ve sağlıklı beslenmekten geçiyor. Bunun yanı sıra büyüme hormonları ve psikososyal ortamlarının pozitif olması oldukça önemlidir. Özellikle de büyüme hormonunun salgılanmaması ya da az salgılanması durumunda diğer hormonlar da etkilenerek büyüme yavaşlar. Bu noktada ebeveynlerin çocuklarındaki gelişimi gözlemlemesi ve normal olmayan durumlarda doktora başvurması önemlidir.

Genetik faktörler belirleyici oluyor

Çocukların boyunu belirleyen unsurların %80’i genetik kodlarla alakalıdır. Ancak sanıldığı kadar basit bir yapı yoktur. İnsan boyunu ortaya çıkaran 700’e yakın genetik varyant söz konusudur. Genel olarak şöyle bir hesaplama yapılabilir. Kızlar için; anne ve babanın boyu toplanır, on üç çıkarılır ve sonra ikiye bölünür. Çıkan sonuç kız çocuğunun ortalama boyunu verir. Erkekler içinse; anne ve babanın toplamına 13 eklenir ve ikiye bölünür. Bu sayı ise erkek çocuğunun olası boyunu ortaya çıkarır.

Tüm bunların yanı sıra;

Kronik hastalıklar ve bu sebeple kullanılan ilaçlar,

Cushing Sendromu,

Hipotriodi,

Bağırsak emilim kusurları,

Böbrek hastalıkları,

Turner Sendromu gibi kromozomal hastalıklar da boy uzamasına engel olabilir.

Sağlıklı bir çocuğun boy eğrisi…

Normal büyüme boy, vücut ağırlığı ve baş çevresindeki artışın yaş, cinsiyet ve genetik faktörlerle uyumlu olmalıdır. Bu noktada çocuğun boy uzunluğunun değerlendirilmesinde kullanılan ölçü, o andaki boyun hangi büyüme eğrisi diliminde olduğu ve büyüme hızıdır. Eğer bir çocuğun boyu, eğri üzerinde 3 ve 97. persantil çizgileri arasında yer alıyorsa normal kabul edilir.

Ne zaman büyüme geriliğinden şüphelenilmelidir?

Eğer çocuğunuz akranlarına göre kısaysa,

Yılda en az 5 santimetre uzamıyorsa,

Okulda sınıfın en küçüğüyse,

Yıllar geçmesine rağmen kıyafetleri küçülmüyorsa,

Ayak numarasında bir değişiklik olmuyorsa mutlaka uzman bir doktor ile görüşülmelidir.