1 Ağustos itibariyle yürürlüğe girecek olan değişikliğin bir şekilde yasalaşacağını çok uzun süredir söylediklerini aktaran Sosyal Güvenlik Uzmanı Doğan Temel, uygulamanın devletin zarar etmemek amacıyla aldığı bir önlem olduğunu ancak süreçte çok sayıda insanın mağdur olacağını aktardı.

Temel şunları söyledi: “Uzun süredir televizyonlar, gazeteler, web siteleri, sosyal medya gibi pek çok platformda bu yasanın çıkacağını söylüyorduk. Yurt dışı borçlanma yoluyla emeklilik kalkacak duruma gelecek diye her fırsatta herkese söylüyorduk. Çünkü görünen köy kılavuz istemezdi. Bugün geldiğimiz noktayı görüyoruz. Bugünkü sistemde dört buçuk ile beş yıl arasında geçen sürede, vatandaşlar yatırdığı prim bedelini geri alıyordu.  Ayrıca, vatandaşlar Türkiye’de bir şekilde düzenli olarak sağlık hizmetlerinden faydalandığı takdirde bu sürede daha da kısalarak üç yıla kadar düşüyordu. Yani vatandaş, emekli olmak için ödediği primi aldığı maaş ve hizmet aracılığıyla 3 yılda geri alıyordu.  Devletinde bu kanunda değişikliğe giderek yeni bir yön çizmesinin nedeni bu oldu. Kişi, ödediği primi 3 yıl gibi kısa bir sürede amorti ettiği için devlet sürekli zarara giriyordu. Yeni düzenlemeyle 3 ile 5 yıl arasındaki süreyi 6 ile 10 yıla çıkarmayı hedefleniyor. Bu nedenle yeni bir yasa çıkarıldı. Devlet elbette bu anlamda önlem alıyor ancak bundan zararlı çıkabilecek kişilerde var bu aşamada. Dolayısıyla biz buna bir çözüm sunmamız gerekiyor.”

‘GEÇMİŞ YILLARDA KOLAYDI’

Yurt dışı borçlanma yoluyla emeli olma sistemiyle ilgili bugüne kadar iki kanun çıkarıldı. Söz konusu iki kanununda aşamalı olarak vatandaşların emekli olma ihtimalini çıkmaza soktuğunu vurgulayan Temel, önceki yıllarda yapılan değişikliğinde sistemi oldukça değiştirdiğini hatırlattı. İlk düzenlenme çıkmadan önce vatandaşlarımız için emekli olma şartları, ülkeler arasında yapılan sözleşmelere göre düzenleniyordu diyen Sosyal Güvenlik Uzmanı Temel, “Yurt dışında yaşan Türk vatandaşlarının, hangi ülkede yaşadığına göre farklı düzenlemeler yapılıyordu. Almanya’da yaşayanla İsviçre’de yaşayan arasında fark vardı yani. Her ülkede farklı işliyordu. Yine geçmişte yapılan ilk düzenlemeden önce bir vatandaş, yurt dışında işe girdiği tarihi Türkiye’de işe başladığı tarih olarak saydırıp SGK üzerinden emeklilik günlerini doldurabiliyor, borçlanarak dışardan prim ödüyor ve emekli oluyordu. Örneğin 1988’de yaşadığı ülkede çalışmaya başlayan bir vatandaş, bu yıl Türkiye’de emeklilikle ilgili hangi uygulamalar geçerliyse, buna göre borçlanmasını başlatıyordu. Ve Tahsis talebi için sigorta kurumuna gittiğinde yine bu yıldan başlayarak hesaplama yapılıyor ve işlemler bağlanıyordu. Kadınlar için de çalışma şartı yoktu o dönem. Onlar da ilk olarak yurt dışına gittikleri tarihi Türkiye’de işe giriş tarihi olarak saydırıp bunu başlangıç kabul ettirebiliyor, aynı şekilde borçlanmayı başlatıyordu. Bu tarihten 20 yıl alınıp, 5 bin 600 gün borçlanması çıkartılarak emekli olması sağlanıyordu kadınların. Yani nereden bakarsanız bakın daha kolay işliyordu süreç” dedi.

BU İLK DEĞİŞİKLİK DEĞİL

2019’da yapılan ve uygulanmaya konulacak olan değişiklikten önce de sistemin değiştiğini vurgulayan Doğan Temel, bugünkü sisteme dair olarak da konuştu.

İlk olarak kadınların çalışmadan, ev hanımlığı sayesinde emekli olma şansının kaldırıldığını belirten Temel, “Onlar içinde yurt dışında ilk çalıştıkları tarih ya da ilk çocuklarının doğum tarihleri milat alınarak emeklilik günleri sayılma uygulaması getirildi. Yine yapılan tüm işlemlere bir standardizasyon getirildi, Almanya’da yaşayan da İsveç’te yaşayan da aynı bezer şekilde işlemleri yerine getirdikten sonra, benzer şartlarda emekli edilmeye başlandı. Yani emekli olmak için kadıların 20 yıl, erkeklerin 25 yıl boyunca yurt dışında bir iş yerinde çalışması ve en az 5 bin gün tamamlaması gerekir hale geldi. Ve elbette SGK’ya bu günlerin borçlanmasını yaparak emekli hale geliyorlardı. Bir tek bağlama şartları değiştirilmişti. Önceden bağlama yapılırken, örneğin 1988’de işe giriş yapmış bir vatandaşın bu yıldan itibaren aşağıya doğru hesaplaması yapılıyordu. Ancak yine örnek üzerinden anlatacak olursak değişimi 2019’da son borçlanmasını yapan bir kişi, bu yıldan 20 yıl geriye çekilerek 1999’da geçerli olan şartlara göre emekli hale getirildi. Bu da dolayısıyla emekli olma yaşını uzatmış oluyor. İçeriye yatırmış olduğu parayı da devlet bekletiyor. Emekli olma hayaliyle SGK’ya giden vatandaş, burada ufak bir sürprizle karşılaşıyor şuanda” ifadelerini kullandı.

‘EMEKLİLİK İMKANSIZ OLACAK’

Uygulanacak olan yasanın gelecek olan yasa yurt dışı borçlanma yoluyla vatandaşlarımızın emekli olma hakkını neredeyse imkansız hale getirdi diyebiliriz diyen Uzman Doğan Temel, 1 Ağustos’tan sona tüm borçlanma ve maaş bağlama işlemlerinin BAĞKUR sistemi üzerinden yapılacağını kaydetti. BAĞKUR sisteminin de vatandaşa çeşitli yükler getirdiğini belirten Temel, “Yani bu tarihten sonra sisteme giren tüm vatandaşlar yüzde 25 fazla prim ödeyecek. Ayrıca dahası SGK’dan şuan emekli olan birinin maaşından yüzde 35 daha düşük bir maaş alacak. Yani bugün SGK’dan 2 bin 200 ile 2 bin 500 baz arası maaş ile emekli olan bir vatandaş, 1 Ağustos’tan sonra 1300 ile 1500 baz arası maaş alacak. Hemen hemen yarı yarıya maaşlar düşecek ve ödediği prim dörtte bir yükselecek. Bugün ülke dışında yaşayıp 3 bin 600 gün ile emekli olabilecek, 60 yaşını doldurmuş bir vatandaş, bu tarihten sonra 5 bin 400 gün ile emekli olabilecek. Bu da 98 bin 208 lira sisteme ödeme yapıp, 2 bin 200 lira maaş alacak bir vatandaşı, yaklaşık 138 bin civarında bir para ödeyerek 1200 lira ile 1500 lira arası bir maaş alacak hale getirecek. Bugünkü sistemde dört buçuk ile beş yıl arasında geçen sürede, vatandaşlar yatırdığı prim bedelini geri alıyordu. Ayrıca, vatandaşlar Türkiye’de bir şekilde düzenli olarak sağlık hizmetlerinden faydalandığı takdirde bu sürede daha da kısalarak üç yıla kadar düşüyordu” diye konuştu.

‘ŞANSA BIRAKMASINLAR’

Söz konusu düzenlemeden zarara uğramadan emekli olmak isteyen vatandaşlar için 1 Ağustos’un milat olduğunun altını çizen Temel şunları söyledi: “Dünyanın başka yerlerinde yaşayıp, Türkiye’den emekli olacak Türk vatandaşları için 1 Ağustos milat tarihi. Sisteme göre 1 Ağustos’a kadar mutlaka ama mutlaka vatandaşların SGK’ya işlemleri için başvurmaları ve evraklarını işlemlerini teslim etmeleri gerekiyor. Bu tarihe kadar işlemlerini ilgili kuruma yetiştirebilen vatandaşlarımızın borçlanmaları da Mart 2020’de başlayacak. Bu tarihten sonra prim ödemelerine başlayacaklar. Buradaki en net ve asıl çözüm 1 Ağustos 2019 tarihine kadar işlemlerini SGK kurumlarına iletmeleri. Kendileri yaşadıkları yerlerdeki konsolosluklar aracılığıyla bu işlemi yapabilecekleri gibi, Türkiye’ye gelerek birebir SGK başvurusu da yapabilirler. Tabii bu süreçte işlem yükü bulunuyor. Türkiye’de resmi olarak vatandaşın mutlaka çalışması gerekiyor. Yine evraklarını eksiksiz tamamlamaları ve hızlı bir şekilde bunu yapmaları gerekiyor. Aldığımız duyumlar 1 Ağustos tarihinin yılsonuna kadar uzatılacağını söylüyor. Bunu da söylemek gerekir yüzde 80 ihtimalle bu süre uzatılacak. Ancak bu süreyi beklemeden, riske atmadan vatandaşlarımız gerekli işlemlerini şuan en azından son tarih kabul edilen zamana göre yapmalılar. Bu başvuru sırasında profesyonel bir uzmanlık firmasından destek almaları kişilerin lehine olacaktır. Biz de bu süreçlerde vatandaşlarımızın yanındayız, kendilerine her türlü hizmeti, ivedikle vermeye çalışıyor, işlemlerini eksiksiz ve hızlı bir şekilde gerçekleştiriyoruz.”