Ne biri 2 - 3 yaş krizi mi dedi?

Her çocuğun gelişim dönemlerinde gösterdiği ilerleme ve ailelerin yaklaşım ve tepkileri farklıdır. Bu nedenle de bir çocuğun gelişim döneminde karşılaşılan sorunların bir diğeri ile aynı olmasını bekleyemeyiz. Gelişimin doğal bir parçası olan kriz dönemlerinin aile tarafından bilinmesi ve doğru tepkisel yanıtlar oluşturulması çok önemlidir.

Çocuk kriz dönemleri dediğimiz gelişim süreçlerini tamaladığı ve bir diğer basamağa geçiş yaptığı dönemlerde ruhsal ve bedensel olarak büyük baskı altındadır. Zayıf ve çok hassas olması dolayısı ile zorluk çeker ve zorluk yaratır. 

Ebeveynler çocuklarının sakin dönemlerinde “hayır” dediklerinde arkasında durmalı ve “hayır”ların “hayır” olduğu tutum sergilemelidirler. Tutarlı olmaya hassasiyet göstermeli, sınırları ve çerçeveleri önceden belirleyebilmelidirler. Ancak bu kural, yasak, hayır ya da sınırların çocuğun gelişim dönemi ile uyumlu ve gerçekten gerekli olup olmadığı hususuna dikkat edilmelidir. Yani sadece o an uğraşmak istemiyorsunuz diye anlık kurallar belirleyip, bir şeyleri yasaklamayın. Kriz dönemlerine kararlı tutumunuzu biraz yumuşatabilirsiniz ama manipüle olmayın ve çocuğun tüm sınırları yıkmasına izin vermeyin. Çocuğunuzu teşvik edebilir, taleplerinizi yanıtlaması için onu motive edebilirsiniz.

7. VE 8. AYLAR

Bu aylarda çocuk bildiği ile bilmediği şeyleri birbirinden ayırt etmeye başlar bu nedenle de “yabancılaşma” yani yabancı olana güvensizlik duyar. Bu çok normal bir süreçtir. Çocuğun bu dönemlerde aşırı tepki göstermesi bizlere anne - çocuk bağının incelenmesi noktasında sinyal verir. Anne ile geçirilecek yakın temas kadar sosyal temasa ihtiyaç duyduğunu gösterir.

2 YAŞ

Bu dönemde çocuk “keşif” dönemindedir, dış uyaranları takip etmekte ve uyum sağlamaya çalışmaktadır. İlgili dönemde çocuğa uyması gereken kurallar ve sınırlar olduğu öğretilmelidir. Ancak sıklıkla unutacağı için yasaklar, çocuk henüz muhakeme edemeyeceği içn nedenleri açıklanmaksızın kısa bie “hayır” ile sürekli tekrar edilmedir. Burada en sık yapılan ebeveyn hatası çocuğa sürekli açıklama yapmaktır ki bu çocuğun daha fazla kafasını karıştırmaktadır. Unutmayın kararlılık bu dönemdeki en vazgeçilmez unsurdur. 

3 YAŞ

Çocuk bu dönemde artık anlık bir varlık değildir. Gözlem yapabilmeyi, olayları içselleştirmeyi, plan yamayı ve gelecek kavramını öğrenmeye başlamıştır ve artık hatırlayabilmektedir. 2. doğum gününü takip eden 3 yaş döneminde her ne kadar hızlı olmasa da çocuk düşünme faaliyetlerine başlamıştır. Kafasındaki planı ebeveyni tarafından kesintiye uğrarsa bu durumu şiddetle protesto edebilir. Öfkelenme, inatçılık, ebeveyni duymamazlıktan gelme davranışları ile karşılık veren dönem çocuğuna karşı dik kafalı yaklaşımlar yerine uyumlu olmayı denemelidir ebeveynler. “

‘Monolog Hilesi’ne başvurarak çocuğunuzun istediklerinize protesto sergilemesini engelleyebilirsiniz. Monolog Hilesi onu yavaşça kendi programınıza çekmek için kendi kendinize yaptığınız bir konuşmadır. Yani talebinizi çekici tarafı ile paketlemeniz anlamına gelir. Örneğin; Şimdi hemen yola koyulursak, arktaki çık çık seslerini duyabiliriz sanırım. Bu sesi kim çıkarıyor olabilir? Bir fare mi? Bir kuş mu? Tek yapmamız gereken çocuk yuvasının yönünde giderek parkta dikkatle dinlemek, belki o zaman dün orada kimin usulcacık cik cik ettiğini bulabiliriz.”

Yukarıdaki gibi bir monolog inanın çocuğunuzun ilgisini çekecek ve dikkatini size yöneltmesini sağlayacak ve hatta talebiniz doğrultusunda evden çıkmaya ikna etmiş olacaktır. Yeter ki yapmak istediğiniz şeyi çocuğunuz ile inatlaşmadan ve şanşanlı bir paket ile sunarak karar vermesine yardımcı olun.

Üç yaşından itibaren muhakeme yeteceğinin gelişmeye başlayacağını ve çocuğun düşünme fiilini öğreneceğini söylemiştim. Buna ek olarak hayal gücü de gelişir. Hayal gücünün gelişmesi aynı zamanda korku öğelerini merakı da beraberinde getirecektir. Bu nedenle bu dönem çocuklarını korku unsuru içerebilecek masal, hikaye, kitap, video gibi gerilim yaratan herseyden uzak tutmakta fayda vardır. Her ne kadar teknolojiden uzak tutmanızı ısrarla önersem de eğer teknolojik aygıtlardan video - film izletecek iseniz yanında olmanızı ve sizin eşliğinizde izlemesini sağlamanızı öneririm. 

Bu dönemde mümkün olduğunca çocuğunuzu kavga, gergin ortam, ayrılık, taşınma gibi köklü değişikliklerden özellikle sakınmanız yerinde olacaktır. Çünkü üç yaş sadece zihinsel gelişimin değil aynı zamanda yeni gelişmeye başlayan sosyal bilincin de yükünün olduğu bir dönemdir.

Özellikle benlik bilincinin oluşması ile “Ben’li” cümlelere sık rastlanan bir dönemdir: “Ben yaparım, Bunları ben yaptım, Ben istiyorum! …vb” Ben’li cümleler irade gücünün ve kendini ifade etmenin göstergesidir. Şiddetli istekler ve uzlaşıdan kaçınma davranışı gösteren çocuğunuzun sizinle inatlaştığını düşünmek ve kişiselleştirmek yerine gelişi gösterdiğini anlamak çok önemli ve rahatlatıcıdır. Çocuğunuz ilgili davranışı salt sizi kızdırıp üzmek için değil kendi gelişimini tamamlamak ve benlik bilincini oluşturmak için sergilemektedir. Unutmayın; Ben’li ifadeler ve “sen”den gelen geribildirimler çok kıymetlidir ve gelecekteki sosyal davranışların ve öz değerin temelini oluşturur.

İşte bu gelişim dönemini üçüncü doğum gününe doğru tamamlayan (yaklaşık 34- 36. aylarda) çocuk artık sosyalleşmeye hazır ve okul öncesi eğitim kurumlarına başlayabilir durumdadır.

Not: 4-7, 8-9 Yaş ve 10-12 yaş dönem gelişim özelikleri ve ailelere öneriler haftaya ele alınacaktır.

Pınar Yeşiltay Sevim
Okuyananne