Merhabalar sevgili Medya Ege okurları.

Bu yazımda sizlere geçmişte rağbet gören ama günümüzde kaybolmuş bir meslek olan meddahlık ve mukallitlikten bahsedeceğim.

Meddah öykü anlatıcıdır. Güncel konuları işleyerek bir öykü düzenler, öyküdeki çeşitli insanları doğdukları memleketin ağzıyla konuşturur, hayvan seslerini ve her türlü sesi gerçeğinden ayırt edilemeyecek denli taklit ederek, dinleyenleri eğlendirirdi. Bu taklitleri yapmada yardımcı araç olarak her zaman elinde bir mendil ve bir değnek bulundururdu. 

Mukallit ise taklitçidir. Öykü anlatmaz. Çeşitli halk tiplerinin şive ve dilini taklit eder, türkülerini söyleyip halkı güldürürlerdi. 

Meddah kelime olarak öven, övücü anlamındadır. Meddahlar peygamberleri, din ve devlet büyüklerini öven öyküler anlatırlardı.

Evliya Çelebi (1611-1685) meddahlık ile ilgili şunları söyler; Allah’ın yarattığı ne kadar haşarat ve hayvanat varsa hepsini sedalarıyla taklit ederlerdi. Horoz, kaz, ördek, tavuk, serçe, bülbül gibi hayvancıları taklit ederken birçok kere yanına bülbüllerin, karatavukların geldikleri ve ona cevap verdikleri görülmüştü. Çelebi’nin bu sözlerinden meddah ve mukallitlerin işlerini çok iyi yaptığını söylemek mümkündür.  En  ünlü meddah olarak Kör Hasan’ı, mukallit olarak ise Şehbaz’ı söyler.

Meddahlar ve mukallitler Osmanlı döneminde yoğun ilgi görürlerdi. Televizyon, radyo ve sinemanın olmadığı dönemlerde halkın en büyük eğlencelerinden biri sayılırdı. Meddahlara daha çok kahvehanelerde rastlanırdı. Bu meddahlar atasözlerini kendilerine göre yeniden üretmekte mahirdiler. Bunlardan bazıları; “Öküzün çektiği bir araba ile ancak tavşan yakalayabilirsin. İki kavun bir koltuk altında taşınamaz. Düşmanın bir karıncadan bile büyük olmasa, onu fil kadar büyük saymalısın. Ödünç at her zaman yürümez. Dilin kemiği olmasa da birilerini kırar.” 

Günümüzde bu meslekler ortadan kalkmıştır. Sadece bazı tiyatrolarda gösteri olarak sergilenmektedir. Modernize olmuş halini ise stand-up ve güldürü programlarında kısmen de olsa görebilmekteyiz.  

Geçmişte sergilenmiş olan bazı meddahların videolarını en büyük video paylaşım ağı olan Youtube’dan izleyebilirsiniz.
 

KAYNAKÇA
Abdülaziz Bey, Osmanlı  det ve Merasimleri, Haz. K. Arısan, D.A. Günay, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 1995
Zeki Tez, Meslekler Tarihi, İnkılap Yayınları, İstanbul, 2016