Pınar Yeşiltay Sevim

Pınar Yeşiltay Sevim

ÇOCUKLARDA DİL GELİŞİMİ

İnsanoğlu’nun en önemli silahıdır dili. Bu silah ile karşısındakini yaralayacağı gibi kendine de zarar verebilir ya da korkutmak kadar korumak için de kullanabilir. Bu anlamda ele alındığında sadece insanlara özgü olan sözlü iletişimin de olmazsa olmazıdır dil gelişimi. Dili doğru kullanmak kadar doğru dili kullanmak da önem taşır. Atalarımız boşa söylememiş “Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır” diye. Ancak bazen dilin tatlı olmasının önüne geçen dil sorunları ve dil gelişimde gerilik görülebilmektedir. Çocukluk çağından itibaren anne babaların çocuklarının dil gelişimini takip etmeleri önemlidir. Eğer çocuğun dil geliminin ay-yıl gelişim dönemi özelliklerinin gerisinde olduğu fark edilirse mutlaka bir uzmandan destek alınmalıdır. Ayrıca Otizm gibi spektrum bozukluklarında da dil gelişim bozukluklarının eşlik ettiği unutulmamalıdır.

Çocukların dil ve konuşma gelişim aşamalarını aşağıdaki dönemsel özellikleri inceleyerek takip edebilirsiniz: 
Yeni doğan dönemi (0-2Ay) 

Bebeğin ihtiyacını belirtebileceği tek iletişim yolu ağlamadır. En yaygın sesler, rahatsızlık ve açlık ağlamalarıdır. Birinci ayın sonunda ağlamalar farklılaşmaya başlar ve anne bebeğin ağlama nedenini belirleyebilir. 

⮚ Gıgıldama (Cooing) dönemi (2-3 Ay)

Bebekler bu dönemde s, k, g gibi yumuşak damak ve gırtlak seslerini çıkarabilirler; u, o, a gibi ünlüleri uzatabilirler. Bu dönem, gülme ve gıgıldama dönemi olarak adlandırılır. 

⮚ Mırıldanma (Babbling) dönemi (4-6 Ay) 

Bu dönemde dil kontrolü artar ve bebek dilini çeşitli yönlerde hareket ettirebilir. “B, p, m” gibi dudak sesleri artar. Başlangıçta refleksif olan sesler, bu dönemde amaçlı hâle gelir. Bebek 6 aylık olduğu zaman çıkardığı seslerin sayısı artarak karmaşık ses kombinasyonları düzenlemeye başlar. 

⮚ Mırıldanmanın tekrarı dönemi (7-10 Ay) 

Bebeğin çıkardığı sesler çevredeki lisanın niteliklerini kazanır ve hece tekrarına doğru gelişmeye başlar. Ünlü ve ünsüz sesleri birleştirir ve bunları tekrarlar (ma-ma, ba-ba, de-de gibi). 

⮚ Jargon dönemi (11-14 Ay) 

11-14 Aylar arasında çocuklar cümle seslerine benzeyen bir dizi ses üretiminde bulunurlar. Bunlar jargon denilen anlaşılmaz mırıltılardır. Ferguson’a göre (1978), jargon sözcükler, mırıldanma ve yetişkin benzeri konuşma arasında bir bağ oluşturmaktadır. 

Tek sözcük dönemi (12Ay-18Ay) 

İlk anlaşılabilen sözcükler bir yaş civarında üretilir. Çocuk bir tek sözcük üreterek bunu tüm cümle yerine kullanabilir. Çocuğun ilk sözcük dağarcığının büyük bir bölümü isimlerden oluşmaktadır. Bu dönemdeki çocukların ifadeleri, içinde bulundukları durumla birlikte yorumlanmalıdır. Karmaşık iletişim durumunda; durum içinde bulunan nesneler, bakışın yönü, ses iniş-çıkışı, anlama ilişkin ipuçları verebilmektedir. Çocuğun ilk sözcükleri genellikle duygusal bir anlam taşımakta ve daha çok çocuğun gereksinimleriyle ilgilidir. İlk sözcüklerin içeriği incelendiğinde isimlerden sonra sıra ile fiiller, sıfatlar ve edatlar kullanılmaktadır. 

İki sözcüklü ifadeler dönemi (18Ay-2Yaş) 

18 Ay ile 2 yaş arasındaki çocuklar, iki sözcüğü birleştirerek cümle oluşturmaya başlarlar. İki sözcük birleşimi ile çocuk farklı anlamlar ifade etmeye başlar. Bu ilk cümleler çoğunlukla isim ve fiillerin birleşmesinden oluşur. Ses tonu, duraklama ve sözcük düzeni yetişkininkine benzer hâle gelmeye başlar. Bloom, çocuğun söylediklerini durum içinde değerlendirmenin önemli olduğunu vurgular. Sözcüklerin işlevleri anlam içinde değişebilmektedir. 

⮚ Üç ve daha fazla sözcüklü ifadeler dönemi (2yaş-4yaş) 

Çocuk üç, dört sözcüğü yan yana getirerek tek bir düşünceyi bütünüyle ifade edebilir. Bu dönemde çocuğun sözcük dağarcığı hızla gelişir. Özellikle kavramsal gelişimle yakından ilişkili olarak neden-sonuç (de, ondan, diye, çünkü, onun için), yer (içinde, üstünde, altında), zaman (şimdi, sonra, yarın) kavramlarıyla ilgili sözcüklerin arttığı görülür. Bu dönemde çocuğun sözcük dağarcığı 200-300 kelimeye kadar çıkmaktadır. 

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.